ตามที่ นายณัฏฐพล ทีปสุวรรณ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ลงนามในประกาศกระทรวงศึกษาธิการ ลงวันที่ ๙ เมษายน ๒๕๖๓ เรื่อง การเปิดเรียนของสถานศึกษาในสังกัดและในกำกับของกระทรวงศึกษาธิการ ให้สถานศึกษาทุกแห่งของรัฐและเอกชน ทั้งในระบบและนอกระบบ ซี่งอยู่ในสังกัดและในกำกับของกระทรวงศึกษาธิการ เปิดเรียนในวันที่ ๑ กรกฎาคม ๒๕๖๓ ส่งผลให้ต้องมีการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ขึ้นในระหว่างที่ยังไม่สามารถทำการเรียนการสอนออนไลน์ได้ตามปกติ. การเรียนออนไลน์ในปัจจุบันได้มีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างมากในการใช้ชีวิตแบบเว้นระยะห่างทางสังคม (Social Distancing) ในยุคที่โควิด-19 กำลังระบาดอยู่ในขณะนี้ รัฐบาลจึงได้เริ่มต้นการเรียนออนไลน์ถ่ายทอดสดผ่านทาง DLTV ในวันที่ 18 พฤษภาคมที่ผ่านมา ซึ่งเกิดปัญหาเล็กๆน้อยๆขึ้นตลอดเวลาที่มีการเรียนการสอนผ่านระบบออนไลน์ ทั้งเว็บกลางก็ล่มหลายครั้ง เด็กๆไม่สนใจเรียนบ้าง สอนผิดๆถูกๆบ้าง ออกเสียงไม่ชัดเจน สัญญานขาดหายบ้าง ซึ่งประเทศสหรัฐอเมริกาเป็นผู้นำด้านการศึกษาออนไลน์ที่เป็นที่ยอมรับในโลกปัจจุบัน โดยมีวิทยาลัยออนไลน์หลายร้อยแห่งและหลักสูตรออนไลน์หลายพันหลักสูตรให้บริการแก่นักเรียน นักศึกษาในการเรียนแบบออนไลน์ แต่ก่อนประเทศที่ประสบความสำเร็จเหล่านั้นก็เกิดปัญหาแบบนี้มาก่อนเช่นกัน เหมือนกับประเทศอินเดีย จีน เกาหลีใต้ หรือเเม้กระทั่งประเทศเพื่อนบ้านของเราอย่างประเทศมาเลเซียก็ประสบปัญหากับการเรียนการสอนแบบออนไลน์มาแล้วทั้งนั้น วันนี้เราได้ทำการรวบรวม 8 ปัญหาที่แท้จริงที่เกิดขึ้นกับการเรียนออนไลน์ที่ประเทศไทยกำลังจะประสบพบเจอในเร็วๆนี้ ถ้ามีการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ขึ้นอย่าหลีกเลี่ยงไม่ได้. เริ่มต้นด้วย 1. ปัญหาการปรับตัวสำหรับการเรียนออนไลน์ แน่นอนการเรียนออนไลน์เป็นอะไรที่ใหม่มากสำหรับเด็กไทย การปรับตัวให้เข้ากับการเรียนผ่านจอสี่เหลี่ยมนั้นเป็นเรื่องที่ต้องการระยะเวลาในการปรับตัวพอสมควร ประกอบกับความไม่พร้อมของทั้งเด็กนักเรียน ครู หรือแม้กระทั่งสื่อการเรียนการสอนออนไลน์ยิ่งส่งผลกระทบต่อการปรับตัวของทั้งเด็กนักเรียนเอง ครู และผู้ปกครองที่ต้องติดตามข่าวสารการเรียนการสอนของบุตรหลานอยู่ตลอดเวลาเพื่อให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลง. 2. การเรียนการสอนออนไลน์เป็นการสื่อสารทางเดียว การเรียนออนไลน์นั้นถือได้ว่าเป็นการสื่อสารทางเดียวเหมือนกับการที่เราพูดคนเดียวหน้ากระจก ซึ่งไม่มีปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้ส่งสารหรือผู้รับสารมากเท่าที่ควร เช่นเดียวกับการเรียนออนไลน์ที่ผู้เรียนกับครูผู้สอนไม่มีปฏิสัมพันธ์ระหว่างกันเลย อีกประการณ์หนึ่งการที่เราไม่สามารถดูย้อนหลังได้ เมื่อเด็กเกิดข้อสงสัยขึ้นไม่สามารถย้อนถามได้เลย ส่งผลให้ประสบการณ์ ความรู้ที่นักเรียนควรจะได้รับ หรือข้อคิดต่างๆที่นักเรียนแต่ละคนได้รับนั้นจะแตกต่างกันมากตามไปด้วย. 3. ความสนใจเรียนของนักเรียนที่น้อยลง ข้อนี้มีความชัดเจนที่สุด จากข่าวต่างๆมากมายเป็นผลมาจากการที่เด็กๆส่วยใหญ่เห็นว่าการเรียนออนไลน์นั้นมันน่าเบื่อ ครูก็พูดๆไป ไม่มีคะแนนเก็บ หรือเราแค่ล็อกอินเข้าใช้ให้ครูรู้ว่าเรายังออนไลน์อยู่ก็เท่านั้น นั่นเป็นผลเสียที่มักเกิดขึ้นเมื่อผู้ปกครองไม่ติดตามการเรียนการสอนของบุตรหลาน เพื่อให้เด็กๆสนใจเเละได้รับความรู้ แถมไม่มีการย้อนมาสนใจถึงความรู้ที่เด็กๆควรจะได้รับด้วย จากประสบการณ์บางเนื้อหาที่สอนผ่านทางออนไลน์อาจทำให้เบื่อในขณะที่บางเนื้อหาเริ่มต้นได้ยากมากเช่นเดียวกัน และสิ่งที่ยากที่สุดคือการที่ไม่มีเพื่อนๆเรียนด้วยเพื่อคลายข้อสงสัยหรือครูผู้สอนเองที่ไม่สามารถสร้างจูงใจให้ผู้เรียนสนใจในเนื้อหานั้นๆได้. 4. ทางเลือกที่มีมากเกินไป ในปัจจุบันมีเว็บไซต์เป็นจำนวนมากที่เสนอหลักสูตรการเรียนออนไลน์ ที่มีหัวข้อเดียวกันและเนื้อหาที่คล้ายกัน คุณจะทราบได้อย่างไรว่าเรื่องไหนที่เหมาะกับบุตรหลานของคุณ ? การหาว่าเนื้อหาอะไรที่เหมาะกับบุตรหลานของคุณนั้นเกี่ยวข้องกับปัจจัยหลายอย่างตัวอย่างเช่น ถ้าคุณมีความรู้ในเรื่องการบวกเลขมากๆ ประกอบกับบุตรหลานของคุณก็เรียนบวกเลยอยู่แล้ว แทนที่คุณจะใช้การสอนออนไลน์คุณก็ควรที่จะสอนเองเพราะนั่นคุณสามารถตอบคำถามและสอนให้เข้าใจได้ถึงแม้จะไม่ถูกต้อง ร้อยเปอร์เซ็นต์แต่ก็ดีกว่าการที่ให้บุตรหลานของคุณเรียนด้วยตัวเอง. 5. นักเรียนไม่ทราบหลักสูตรที่มีอยู่ ผู้เรียนไม่ทราบถึงเนื้อหาที่เรียนได้เลยครูสอนอะไรก็เรียนไปตามนั้น ถึงแม้ว่าจะทราบว่าตอนนี้เรียนเรื่องอะไรอยู่แต่เนื้อหาที่เรียนก็ไม่สามารถทราบได้เลยว่าเรื่องที่เรียนนั้นยากหรือง่าย ด้วยความยุ่งยากของเนื้อหาและหลักสูตรออนไลน์เราจะพบปัญหาที่มีมากมาย ทั้งโอกาสที่จะพบกับเนื้อหาที่ล้าสมัยอยู่หรือมีเนื้อหาที่สามารถสอนได้ง่ายกว่าด้วยวิธีอื่นๆ แต่ถึงอย่างไรคุณอาจจะเข้าดูหลักสูตรได้เองในเว็บไซต์ของทางกระทรวงศึกษาธิการได้เช่นเดียวกัน. 6. ข้อจำกัดในวิชา บางวิชาเราไม่สามารถทำการเรียนการสอนได้ดีมากนักเช่น วิชาสุขศึกษาและพละศึกษา วิชาศิลปศึกษา วิชาการงานพื้นฐานอาชีพ เป็นต้น ด้วยวิชาเหล่านี้ข้องจำกัดจริงที่เกิดขึ้นคือการลงมือปฏิบัติจริง ซึ่งย่อมทำไม่ได้แน่นอนทำได้เพียงแค่สั่งงานเท่านั้นและรอให้สถานะการมันดีขึ้น นั่นจึงเป็นอีกปัญหาหนึ่งที่กำลังจะเกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้นี้. 7. ระบบความรู้ด้านคอมพิวเตอร์ ฮาร์ดแวร์และซอฟต์แวร์ที่ล้าสมัย เป็นอีกปัญหาหนึ่งที่ต้องเกิดปัญหาขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้สำหรับโรงเรียนหลายแห่งในประเทศไทยที่ยังขาดแคลนทั้งเทคโนโลยีทางด้านสารสนเทศ เกี่ยวกับการสอนออนไลน์ สัญญาณโทรศัพท์มือถือ อินเทอร์เน็ตหรือแม้แต่ความรู้ของผู้ปกครองเกี่ยวกับเทคโนโลยีทำให้เราสามารถเข้าถึงการเรียนการสอนแบบออนไลน์ได้ ซึ่งการที่ยังมีจำนวนโรงเรียนที่ต้องการการพัฒนาอยู่อีกมากย่อมส่งผลให้เกิดช่องโหว่ของการเรียนการสอนออนไลน์ได้ในอนาคต. 8. นักเรียนไม่มีเวลาสำหรับการเรียน ข้อนี้รวมไปถึงการที่นักเรียนไม่มีเวลาที่จะสามารถทบทวนความรู้ได้ด้วยตนเองหลังจากเรียนออนไลน์เสร็จแล้วเนื่องจากการที่เราไม่สามารถเข้าถึงเอกสารที่เป็นตัวหนังสือผ่านทางเอกสารการเรียนการสอนที่ช่วยให้เด็กเกิดการทบทวนเนื้อหาที่เรียนหรือแม้แต่การบ้าน อีกทั้งถ้าสถานการณ์การระบาดยังคงรุนเเรงและรายได้ของผู้ปกครองน้อยลง เด็กต้องแบ่งปันเวลาเรียนในแต่ละวันให้เหมาะสมในแต่ละคนด้วย ซึ่งเวลาที่มีไม่เท่ากันอย่างเห็นได้ชัด. เพื่อเอาชนะปัญหาเหล่านี้การเรียนรู้ออนไลน์ด้วยวิธีที่ดีที่สุดคือการผสมผสานและจับคู่แนวทางการเรียนของนักเรียนให้เข้ากับครูและผู้ปกครอง ซึ่งหมายความว่าแทนที่จะพึ่งพาการเรียนรู้ผ่านทางออนไลน์เพียงอย่างเดียว ควรอาศัยผู้ปกครองเป็นผู้ช่วย ให้การเรียนการสอนนั้นประสบผลสำเร็จแทนที่จะเรียนรู้ออนไลน์เพียงอย่างเดียว การอ่านหนังสือเพื่อทบทวนความรู้แทนการมีการบ้านก็เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้การเรียนการสอนออนไลน์นั้นมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ด้วยความช่วยเหลือของครูหรือผู้อำนวยการและชุมชนแห่งการเรียนรู้สามารถช่วยให้การสนับสนุนและคำแนะนำที่เหมาะสมเพื่อลดความซับซ้อนของเนื้อหาวิชาต่างๆได้. การเรียนรู้ออนไลน์เป็นความก้าวหน้าที่น่ายกย่องในสถานะการณ์ปัจจุบัน มีการใช้การเรียนออนไลน์เป็นหลักอย่างแพร่หลายในโลกปัจุบันไม่ว่าจะเป็นประเทศที่ประสบความสำเร็จ เช่น ประเทศสหรัฐอเมริกา อินเดีย จีน เกาหลีใต้ มาเลเซีย เป็นต้นแบบการเรียนออนไลน์แบบครบวงจรที่มีหลักสูตรรองรับ ซึ่งมีประโยชน์อย่างมากแต่เนื่องจากข้อจำกัดของการระบาดของไวรัส โควิด-19 การใช้ชีวิตแบบเว้นระยะห่างทางสังคม (Social Distancing) ข้อสังเกตและปัญหาข้างต้นอาจไม่เกี่ยวข้องกับคุณไปซะทั้งหมดหรืออาจมีปัญหาอื่น ๆ อีกมากที่อาจเกิดขึ้นเมื่อมีการเรียนการสอนออนไลน์ แต่ถ้าคิดในทางที่ดีทุกปัญหาที่เกิดขึ้นย่อมส่งผลดีให้เรามีการปรับตัวอย่างต่อเนื่องเพื่อหาจุดกึ่งกลางของการเรียนออนไลน์ในยุคปัจจุบันและอนาคตที่ความรู้ไม่เคยหยุดนิ่งพอๆกับการเปลี่ยนแปลงที่ดำเนินไปอยู่ตลอดเวลา. ขอขอบคุณ : ภาพปก : PIC ภาพที่ 1 : DLTV , ภาพที่ 2 : PIC2 , ภาพที่ 3 : PIC3 , ภาพที่ 4 : PIC4 เรียบเรียง : Jakissy