ในช่วงหลายเดือนที่ผ่านมาโลกได้ประสบวิกฤตจากการระบาดของโรค COVID-19 หรือชื่อเต็ม ๆ ก็คือ Coronavirus Disease 2019 ซึ่งส่งผลกระทบทั้งในแง่สุขภาพ เศรษฐกิจและสังคมอย่างรุนแรง ผู้เขียนจึงอยากมาเน้นย้ำที่มาที่ไปและแนวทางการปฏิบัติตัวเกี่ยวกับโรคนี้ รู้หรือไม่ว่าเมื่อเราเป็นหวัดธรรมดาที่ร่างกายสามารถทำให้หายเองได้ภายใน 2-3 วัน ส่วนหนึ่งเกิดจากเชื้อไวรัสที่ชื่อว่าโคโรนา หลายคนคงสงสัยว่า “เอ๊ะ! ชื่อคล้าย Coronavirus Disease 2019 แต่ทำไมเป็นแล้วอาการรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต ?” ก็เพราะไวรัสโคโรนามันมีตั้งหลายสายพันธุ์น่ะสิ COVID-19 ที่เราเจอเกิดจากเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์กลุ่มอาการทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง 2 (SARS-CoV-2) จัดอยู่ในกลุ่ม RNA Virus เช่นเดียวกับที่พบในโรคไข้เลือดออกอีโบลา โรคพิษสุนัขบ้าโรคไวรัสตับอักเสบซี และโรคซาร์ส เป็นต้น เดิมทีไวรัสนี้อยู่ในสัตว์ไม่ได้อยู่ในคน ก็อย่างที่หลายท่านทราบมานั้นแหละว่าพบรายงานผู้ป่วยติดเชื่อครั้งแรกเมื่อธันวาคม พ.ศ. 2562 ที่ในนครอู่ฮั่น เมืองหลวงของมณฑลหูเป่ย์ ประเทศจีน ซึ่งเป็นตลาดค้าสัตว์ จึงสันนิษฐานว่าผู้ป่วยคนแรกที่แพร่เชื้อไปยังผู้อื่น (Index patient) น่าจะติดมาจากสัตว์ ซึ่งการวิเคราะห์ทางพันธุกรรมในช่วงแรกพบว่ามีความใกล้เคียงกับไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ที่ได้จากค้างคาว และงู ล่าสุดในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2563 นักวิจัยชาวจีนพบว่า มีความแตกต่างของกรดอะมิโนเพียงตัวเดียวในลำดับจีโนมบางอย่าง ระหว่างไวรัสที่พบในตัวลิ่นและจากมนุษย์ ซึ่งหมายความว่า ตัวลิ่น อาจเป็นพาหะขั้นกลางของไวรัส “เอ๊ะ! แล้วติดเชื้อมาสู่คนได้อย่างไร” ไวรัสต่าง ๆ จะมีชีวิตอยู่ได้มันต้องมีที่อยู่ซึ่งก็คือร่างกายของสิ่งมีชีวิต (Host) เพื่ออาศัยสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ในร่างกายของสิ่งมีชีวิตเพื่อการเจริญเติบโตและเพิ่มจำนวนประชากร ซึ่งไวรัสที่เรากำลังเผชิญอยู่นี้ได้ข้ามสายพันธุ์จากสัตว์มาสู่คน (Cross species transmission) การที่จะข้ามสายพันธุ์ได้นั้นแสดงว่า ไวรัสในสัตว์ต้องเกิดการกลายพันธุ์จนเกิดความสามารถเชื่อมต่อกับโปรตีนในมนุษย์ได้ เกิดการคลุกคลีใกล้ชิดระหว่างมนุษย์และสัตว์ เช่น การเลี้ยง หรือการรับประทาน เป็นต้น “แล้วทำไมสัตว์ไม่เป็นอะไรแต่ในคนกลับรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต?” เพราะเมื่อไวรัสนี้อยู่ในสัตว์ร่างกายของสัตว์คุ้นเคยจึงสามารถความคุมได้ แต่ในร่างกายของคนไม่เคยพบเจอจึงไม่รู้จักวิธีการรับมือ จึงทำให้อาการของโรครุนแรงนั้นเอง “ผู้ติดเชื้อคนแรกแพร่ไปยังผู้อื่น ๆ ได้อย่างไร?” เมื่อไวรัสในระบบทางเดินหายใจของผู้ติดเชื้อคนแรกเพิ่มจำนวนมากพอ จะสามารถถูกแพร่กระจายได้ทางอากาศโดยการไอ การจาม การหายใจ และการพูดคุย เราสามารถป้องการตนเองจากโรคนี้ได้โดยการ ล้างมือบ่อย ๆ ไม่จับหน้าหรือขยี้ตา ใส่หน้ากากอนามัย ทำความสะอาดของใช้บ่อย ๆ เพราะหากผู้ติดเชื้อไอจามใส่เครื่องใช้ เช่น รีโมทโทรทัศน์ แล้วคนอื่นที่จับรีโมทนั้นจับหน้าตนเองการอาจทำให้ติดเชื้อได้ เว้นระยะห่างทางสังคม เพียงเท่านี้ท่านก็สามารถปลอดภัยจาก COVID-19 ได้แล้ว ภาพประกอบที่ 1 / ภาพประกอบที่ 2 ตกแต่งโดยผู้เขียนผ่าน https://www.canva.com/ / ภาพประกอบที่ 3