เด็กปฐมวัย คือเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 6 ปีบริบูรณ์ และให้หมายความรวมถึงเด็กซึ่งต้องได้รับการพัฒนาก่อนเข้ารับการศึกษาในระดับประถมศึกษา ซึ่งในการพัฒนานั้นจะต้องควบคุมพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน ได้แก่ ด้านร่างกาย ด้านอารมณ์-จิตใจ ด้านสังคม และสติปัญญา ให้เหมาะสมตามวัย (พรบ.การพัฒนาเด็กปฐมวัย) ทำไมถึงต้องฝึกสมาธิให้กับเด็กปฐมวัย เพราะเด็กวัยนี้จะมีช่วงเวลาการสนใจทำกิจกรรมน้อยมาก จะไม่อยู่นิ่ง ดังนั้นมีความสำคัญอย่างยิ่งที่ต้องฝึกให้เด็ก รู้จักการทำสมาธิ ไม่ใช่เป็นการจับเด็กมานั่งนิ่ง ๆ แต่เป็นการให้เขาได้ฝึกใจจดใจจ่อ ในช่วงขณะหนึ่งให้ได้ ยิ่งโดยเฉพาะในการจัดการเรียนการสอนทำกิจกรรมกับเพื่อนในห้องเรียน จะต้องหันมาสนใจในการเรียนให้ได้ ในการฝึกสมาธิ โดยเริ่มจาก ให้เด็กหยิบ จับ เก็บของ การปฏิบัติกิจกรรมร่วมกับเพื่อน และหากิจกรรมขยายเวลาไปเรื่อย ๆ ให้เหมาะสมตามวัย กิจกรรมศิลปะ นับว่าเป็นวิธีที่ทำให้เด็กได้ฝึกสมาธิเร็วที่สุด เพราะเด็กได้ใช้จินตนาการของตัวเองในการสร้างสรรค์ผลงาน เด็กจะชอบมาก เพราะไม่ต้องมีกฎเกณฑ์อะไรให้เขาต้องเครียด และได้ปล่อยความเป็นตัวตนของตัวเองออกมาในผลงานได้ด้วยค่ะ เนื่องจากเด็กนักเรียนในห้องเรียนของดิฉัน มีจำนวนสมาชิกหลายคน จึงต้องหาเทคนิควิธีการต่างๆเพื่อที่จะให้เด็กมีสมาธิและรู้จักนิ่งเร็วที่สุด ดิฉันจึงเลือกวิธี การฝึกสมาธิโดยใช้ศิลปะสร้างสรรค์ในการช่วย ที่สำคัญเด็กได้มีความคิดริเริ่มแปลกใหม่ การยืดหยุ่นทางความคิด และที่สำคัญเด็กได้มีพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน ครบถ้วน การสร้างข้อตกลงในห้องเรียน เป็นสิ่งสำคัญในการจัดการเรียนรู้ ครูจะต้องบอกตกลงกับเด็กในห้องเรียนให้ทราบว่าเรากำลังจะสอนในเรื่องอะไร ช่วงแรกต้องฝึกให้เด็กทำกิจกรรมที่ส่งเสริมสมาธิในเวลาสั้น ๆ เช่น หยิบ จับ เก็บของ กวาดห้อง เก็บรองเท้า การเข้าแถวให้ได้และบรรลุวัตถุประสงค์ ทำเป็นประจำทุกวัน จนเด็กทำได้ด้วยตนเองโดยไม่ต้องรอครูบอก จึงจัดประสบการการเรียนรู้ให้กับเด็กลำดับต่อไป ดิฉันขอมาแชร์กิจกรรมการฝึกสมาธิ โดยการใช้ศิลปะสร้างสรรค์ ในการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ให้กับเด็กปฐมวัย ดังนี้1. การ ฉีก ปะ ติด เป็นกิจกรรมที่ประสานสัมพันธ์ระหว่างกล้ามเนื้อมัดเล็กและสายตา เด็กได้รู้จักรอคอย รู้จักแบ่งปัน จะทำที่ทำให้เด็กใจจดใจจ่อ ให้ความสนใจ ตั้งใจ 2. การวาด โดยดินสอ พู่กัน สีเทียน เด็กชอบวาดภาพเพื่อสื่อความหมายของตัวเองออกมา และยังได้ทดสอบกล้ามเนื้อมัดเล็ก และทักษะการวาดภาพ การเขียนภาพอย่างอิสระ หรือตามแบบที่เขาเห็น จะวาดเดี่ยว วาดเป็นคู่ หรือวาดเป็นกลุ่ม ตามความเหมาะสมของกิจกรรม เด็กจะมีความสุขและมีสมาธิในการทำมากค่ะ เด็ก ๆ ทุกคนชอบงานศิลปะมากเลยค่ะ3. การปั้น กิจกรรมนี้เด็กได้ฝึกกล้ามเนื้อมัดเล็กโดยตรง และได้ใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการออกแบบ สัตว์ ตัวละคร ที่ตัวเองเคยพบเห็น มาปั้นเป็นผลงานให้ได้ชมกันค่ะ4. การประดิษฐ์ กิจกรรมนี้ได้ฝึกการสังเกต รู้จักรอคอย ฝึกความกล้าตัดสินใจของตนเอง ที่จะสร้างสรรค์ผลงานออกมาให้ชมอย่างมั่นใจ เช่นการประดิษฐ์ดอกไม้ หนอนจากแผงไข่ โทรทัศน์จำลอง หมวกสัตว์ เป็นต้น 5. การร้อยลูกปัด นับว่าเด็กได้ใช้สมาธิ มีความใจจดใจจ่อ ระหว่างเส้นด้ายกับรูของลูกปัด ต้องมีความอดทนทำให้ครบตามจำนวน เพื่อสร้างความภูมิใจให้กับเด็กนักเรียนเมื่อทำเสร็จด้วยตนเอง ครูจะต้องให้คำยินดีชื่นชมทันที6. การระบายสี เป็นกิจกรรมที่นิยมทำมากที่สุด เป็นการฝึกระบายสีตามรูปภาพ ให้เด็กฝึกความละเอียด ความปราณีต ทำผลงานออกมาให้ครูและเพื่อนได้ชม การฝึกสมาธิของเด็กปฐมวัย โดยการใช้ศิลปะสร้างสรรค์ นับว่าเป็นวิธีที่จะทำให้เด็กได้มีสมาธิ มากยิ่งขึ้น อีกทั้งเป็นกิจกรรมการใช้ศิลปะที่หลากหลาย ทำให้เด็กไม่เบื่อกับการเรียนรู้ มีความตั้งใจในการทำงานที่ได้รับมอบหมายจนสำเร็จ ทันตามเวลาทุกครั้ง ที่สำคัญอย่าลืมทำ" มุมผลงานเด็ก" ไว้ให้เขาได้ชื่นชมผลงานของตัวเองและเพื่อนๆด้วยนะคะ เพราะมุมนี้จะสื่อถึงความภาคภูมิใจในตนเอง และอยากจะสร้างสรรค์ผลงานชิ้นอื่น ๆ อีกต่อไป ภาพปก : ขอบคุณภาพจาก เฟชบุ๊คคุณ Din Juthawanna /แจกปกฟรีภาพประกอบบทความ : ภาพถ่ายทั้งหมดโดยผู้เขียน