ขี้เหล็กเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางสูงได้ประมาณ 15 เมตร เป็นไม้ที่เจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว สามารถตัดแต่งกิ่ง หรือดัดให้เป็นทรงพุ่มเพื่อให้ร่มเงาได้เป็นอย่างดี และถึงแม้จะไม่มีการตัดหรือดัดกิ่งโดยพื้นฐานต้นขี้เหล็กก็ยังมีเรือนยอดทรงพุ่มแต่จะสูงและกิ่งจะไม่หนาแน่นเท่าต้นที่ได้รับการตัดแต่งกิ่ง หากรดน้ำเป็นประจำขี้เหล็กก็จะมีใบหนาได้ทั้งปี แต่หากขาดน้ำในช่วงหน้าแล้งขี้เหล็กจะทิ้งใบบางส่วน หรืออาจทั้งต้น ขี้เหล็กนั้นถือเป็นพืชอาหารสมุนไพรที่มีคุณค่าทางอาหารและมีสรรพคุณทางยาอย่างเหลือล้น เราสามารถนำใบอ่อน ยอดอ่อนและช่อดอกอ่อนนำไปประกอบอาหารได้ หลายคนต้องคุ้นเคยกับเมนูจากขี้เหล็กเป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นแกงขี้เหล็กหอยขม แกงขี้เหล็กกะทิ แกงขี้เหล็กใส่หมูสามชั้น และอีกหลากหลายเมนู ขี้เหล็กถือเป็นสุดยอดของยาอายุวัฒนะซึ่งทางภาคเหนือโดยเฉพาะชาวจังหวัดกำแพงเพชรบางพื้นที่ มีความเชื่อมาแต่โบราณว่า หากได้กิน"แกงขี้เหล็ก"ที่ทำในวันเพ็ญเดือนสิบสอง จะถือว่าได้กินสุดยอดของยาอายุวัฒนะ ต้นขี้เหล็ก ถ้าหากตามชนบทเราสามารถเห็นขึ้นได้ตามสวน ตามหัวไร่ปลายนาและตามข้างทางทั่วไป ส่วนในตัวเมืองนั้นก็จะพบได้ตามข้างทาง และตามพื้นที่รกร้างได้ทั่วไปเช่นกัน บางคนก็นำมาปลูกในบริเวณบ้าน หรือนอกรั้วหน้าบ้าน เพื่อให้ร่มเงาและไว้เก็บไปประกอบอาหารเมื่อยามต้องการ หากจะนำต้นขี้เหล็กมาปลูกในบริเวณบ้านจะมีข้อดีและข้อเสียอย่างไร ซึ่งจะขอกล่าวเป็นข้อ ๆ ดังนี้ ข้อดี 1, เป็นไม้ทรงพุ่มมีใบหนา ยิ่งหากหมั่นตัดแต่งกิ่งและรดน้ำอย่างสม่ำเสมอกิ่งอ่อนและยอดอ่อนก็จะแทงออกมาอยู่เสมอ ขี้เหล็กจะเป็นไม้ที่ให้ร่มเงาได้เป็นอย่างดี 2, มีวัตถุดิบในการประกอบอาหารอยู่ในบริเวณบ้านที่สามารถเก็บได้ตลอดเวลา 3, ช่วยประหยัดเงิน ในการซื้อกับข้าวในบางมื้อได้ 4, มีพืชผักสมุนไพร ที่มั่นใจได้ว่าปลอดภัยไร้สารพิษ ไว้เก็บกินประจำบ้าน 5, หากต้นขี้เหล็กมีอายุหลายปีและมีขนาดใหญ่ สามารถตัดเลื่อยทำเป็นเฟอร์นิเจอร์ได้ เพราะมีแก่นที่มีลวดลายที่สวยงาม ข้อเสีย 1, ถึงจะเป็นไม้ที่ไม่ผลัดใบ แต่ใบของขี้เหล็กก็จะร่วงอยู่เป็นประจำทุกวัน (คล้ายกับใบมะยมและตระกูลไม้ที่มีใบเป็นแบบใบประกอบ) ยิ่งช่วงหน้าแล้ง หรือหากช่วงที่ขาดน้ำยิ่งร่วงเยอะ หากพื้นด้านล่างเป็นสนามหญ้าจะเก็บกวาดยากพอสมควรเพราะใบไม่ใหญ่มาก หากเป็นพื้นปูนหรือแผ่นทางเดินก็จะเก็บกวาดง่ายหน่อย 2, เนื่องจากเป็นไม้ที่เจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว กิ่งจึงมีลักษณะยืดยาว หากไม่ดัดหรือตัดแต่งไว้กิ่งจะยืดยามรบกวนตัวบ้านได้ และบรรดากิ่งที่เล็กก็จะยาวเฟื้อยลู่ลง ดูแล้วรกตา 3, ช่วงหน้าฝนที่ต้นขี้เหล็กออกยอดอ่อนและใบอ่อนจำนวนมาก อาจจะมีหนองผีเสื้อ มาเกาะกินใบอ่อนกันเป็นจำนวนมาก จากข้อเสียดังกล่าวมองว่าเป็นปัญหาที่แก้ได้ด้วยการหมั่นตัดแต่งกิ่งอยู่เป็นประจำ เพียงเท่านี้เราก็สามารถมีไม้ที่ให้ทั้งร่มเงาและกินได้ อยู่ในบริเวณบ้านแบบมีปัญหาน้อยสุดแล้ว เรียกได้ว่าได้ประโยชน์สองต่อเลย- ภาพหน้าปก และภาพทั้งหมดโดยเจ้าของบทความ - เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !