บางครั้งเราอาจจะเคยสงสัยว่าทำไมคนเราถึงต้องมีอารมณ์และความรู้สึกด้วย คำถามแบบนี้อาจจะนึกขึ้นตอนที่เราเกิดอารมณ์ต่าง ๆ ที่ไม่อยากรับรู้หรือสงสัยในเรื่องอารมณ์ที่เกิดขึ้นกับเราจริง ๆ บางคนก็บอกว่าอารมณ์และความรู้สึกเกิดจากผลของการกระทำที่มีเหตุผล เพราะฉะนั้นคนเราจะต้องควบคุมความรู้สึกกับอารมณ์อย่าให้อยู่เหนือเหตุผล ซึ่งในบทความนี้จะขอกล่าวถึงความรู้สึกกับอารมณ์ที่มนุษย์กำลังเผชิญนั้น มันมีความสำคัญมากเพียงใด และในความเป็นจริงแล้วนั้น อะไรกันแน่ที่เป็นตัวควบคุมหรือเหนือกว่าระหว่างอารมณ์ ความรู้สึกกับเหตุผล มาหาคำตอบกัน ความรู้สึก [Feeling] & อารมณ์ [Emotion] เป็นสองสิ่งที่มาคู่กัน เมื่อใดที่เกิดความรู้สึกเวลานั้นอารมณ์จะแสดงออกให้เราได้เห็น มันเป็นเรื่องยากที่จะเข้าใจ เพราะบางครั้งอารมณ์และความรู้สึกก็แปรปรวนจนอาจจะทำให้คนเราทำอะไรลงไป โดยขาดการยั้งคิดหรือคิดให้ถี่ถ้วนซะก่อน อารมณ์เกิดจากความรู้สึกที่เราได้รับรู้สิ่งต่าง ๆ แล้วสมองสั่งการให้ร่างกายตอบสนองตามที่เรารู้สึก การถ่ายทอดอารมณ์ออกมาให้คนรอบข้างเห็นนั้น เราสามารถแสดงหลอกตาคนอื่นได้ แต่ความรู้สึกที่อยู่ข้างในใจ เราไม่สามารถหลอกตัวเองได้ หลายคนเคยบอกไว้ว่า เวลาจะทำอะไร เราต้องคิดอย่างมีเหตุผลเสมอ อย่าให้อารมณ์และความรู้สึกมาอยู่เหนือเหตุผล แต่เคยคิดกันตั้งคำถามกับตัวเองหรือเปล่า ว่าเหตุใดคนเราถึงสามารถคิดเหตุผลที่จะทำบางอย่างได้ออก ทั้ง ๆ ที่เราแทบไม่ต้องใช้หัวคิดเลยด้วยซ้ำ ความรู้สึกที่อยู่เหนือเหตุผล มันจะเป็นไปได้อย่างไรในเมื่อเราจะต้องมีเหตุผลในการทำบางสิ่งเสียก่อน ความรู้สึกที่เกิดขึ้นจากการลงมือทำถึงจะตามมาภายหลัง ซึ่งมันก็เป็นสิ่งที่สมเหตุสมผลดี แต่ทำไมบางครั้งคนเราถึงเริ่มลงมือทำบางอย่างด้วยความรู้สึกและอารมณ์เป็นใหญ่ โดยไม่ผ่านการไตร่ตรองใด ๆ ทั้งสิ้น ขอยกตัวอย่างมากล่าวให้เห็นภาพกันเสียหน่อย สมมติว่าคุณกำลังอาศัยอยู่กับยายอันเป็นที่รักภายในบ้าน แล้วเห็นยายถือของหนัก ๆ หรือ ทำงานหนัก ๆ ในบางครั้งที่เราเห็นแกกำลังทำอยู่ เราก็อยากที่จะไปช่วยแกทำงาน แบ่งเบาภาระ ด้วยเหตุผลที่ว่า ยายอายุเยอะแล้วคงเหนื่อยเป็นแน่ ถ้าทำงานหนัก ๆ แบบนี้ เราควรเข้าไปช่วยดีกว่าจะได้ให้ยายได้พักเร็ว ๆ ประโยคที่กล่าวมาน่าจะเป็นเหตุผลที่เราควรเข้าไปช่วยเหลือ แต่ถ้ามองย้อนกลับไปจริง ๆ อะไรที่ทำให้คุณคิดแบบนั้น ทั้งที่เราอยู่เฉย ๆ ก็ทำได้ ไม่ต้องเหนื่อยเลย ไม่ใช่เพราะว่าเราเป็นห่วงอย่างนั้นเหรอ เราเลยต้องมีเหตุผลเพื่อให้ได้ทำแบบนั้น ไม่ใช่เพราะรักอย่างนั้นเหรอ ทำให้เราต้องสร้างเหตุผลในหัวขึ้นมาเพื่อให้ได้เข้าไปช่วยเหลือตลอดเวลา เหตุการณ์แบบนี้เกิดขึ้นเป็นเรื่องปกติในชีวิตประจำวัน นั้นคือความรู้สึกก่อให้เกิดการกระทำสิ่งต่าง ๆ ขาดความรู้สึก ขาดการตัดสินใจ Antonio R. Damasio นักประสาทวิทยา (Neurologist) พบผู้ป่วยนามสมมติว่า Elloit ที่ชีวิตกำลังพัง เขาไม่ได้บกพร่องทางความคิด แต่กลับเลือกในสิ่งที่ผิด เมื่อถูกทดสอบ IQ, ความทรงจำระยะสั้น, ความทรงจำระยะยาว และการรับรู้ของเขาทุกอย่างปกติดี แต่สิ่งที่น่าประหลาดเกี่ยวกับ Elloit ที่ Damasio สังเกตได้คือ เขามีอาการบกพร่องทางความรู้สึก Damasio ได้สรุปไว้ว่าคนที่บกพร่องทางความรู้สึกจะใช้เวลาตัดสินใจในแต่ละเรื่องได้นานกว่าคนปกติ อย่างเช่น การเลือกร้านอาหารที่คนว่างกับร้านอาหารที่คนเยอะ ผู้ป่วยจะไม่สามารถตัดสินใจได้ว่าควรเลือกร้านไหน ถึงแม้ว่าจะรับรู้ถึงข้อแตกต่างของทั้งสองร้าน รู้ข้อดีข้อเสียที่แตกต่างกัน มีข้อมูลให้ตัดสินใจเยอะแยะ แต่กลับเลือกไม่ได้ เพราะไม่มีความรู้สึกชอบ หรือมีความต้องการร้านไหนเป็นพิเศษ เพราะคนเราก็ไม่ได้ใช้เหตุผลตัดสินใจทำสิ่งต่าง ๆ เพียงอย่างเดียว แต่ต้องมีความรู้สึกเข้ามาช่วยเลือกเส้นทางต่าง ๆ ในชีวิตด้วย ความรู้สึกมักซับซ้อนเสมอ ต่อให้เราเตรียมตัวกับเหตุการณ์ที่กำลังจะขึ้นก็ตาม บางครั้งคนปกติทั่วไปก็ไม่สามารถควบคุมความรู้สึกภายในจิตใจลึก ๆ ได้ เมื่อเผชิญกับเหตุการณ์จริงต่อหน้า ยกตัวอย่างเช่น เราต้องไปนำเสนองานให้กับบริษัทยักษ์ใหญ่ที่มีมูลค่ากว่าสิบล้าน เราเตรียมตัวการนำเสนอไว้อย่างดี และก็มั่นใจมาก ๆ ว่าผ่านการอนุมัติแน่นอน แต่พอไปนำเสนอต่อหน้าคณะกรรมการที่มีสีหน้าเฉยเมย เรากลับรู้สึกประหม่า กังวล ความมั่นใจลดลงทีละน้อย และคิดว่าอาจจะไม่ผ่าน เรารู้สึกแบบนั้นไปทำไมกัน ในเมื่อเรามั่นใจร้อยเปอร์เซ็นต์อยู่แล้วต่อให้คณะกรรมการจะทำสีหน้าอย่างไรก็ตาม นั้นเป็นเพราะความรู้สึกที่เราไม่สามารถควบคุมได้ มันเป็นความรู้สึกที่อยู่ ๆ ก็รู้สึกขัดแย้งกับตัวเอง หรือจะเป็นตอนที่ลูกต้องลาแม่ไปทำงานเงินเดือนสูงที่ต่างประเทศ ซึ่งนาน ๆ ทีจะได้กลับบ้าน คนเป็นแม่ก็คงรู้สึกเสียใจที่ต้องจากกับลูก แต่ก็ดีใจที่ลูกตัวเองได้ไปทำงานดี ๆ ตัวอย่างของการนำเสนองานที่กล่าวไปข้างต้น หากคนนั้น ๆ ไร้ความรู้สึก คนนั้นจะไม่รู้จักการเตรียมตัว เพราะขาดความรู้สึกกังวล กลัว เครียด มันส่งผลให้เขาไม่กลัวที่จะต้องไม่ผ่าน ไม่กังวลกับชิ้นงานจึงขาดความใส่ใจในการทำงานชิ้นนี้ ฉะนั้นความรู้สึกจึงเป็นตัวทำให้เกิดการเตรียมพร้อมเพื่อทำบางสิ่งบางอย่างให้ดีขึ้น และความรู้สึกมักขัดแย้งและยากที่จะเข้าใจในบางครั้ง ถ้าไม่มีความรู้สึกเลยล่ะ เราจะเป็นอย่างไร? ก็คงไม่ต่างจากหุ่นยนต์ปัญญาประดิษฐ์ตัวนึง คอยทำตามคำสั่งคนอื่นไปทั่ว ไร้ความรู้สึกนึกคิดที่อยากจะเป็นตัวของตัวเอง เพราะความรู้สึกต่าง ๆ คือสิ่งที่ทำให้มนุษย์อย่างเราได้พบเจอสิ่งแปลกใหม่อยู่เสมอ ทำให้เรามีวิวัฒนาการที่แตกต่างจากสปีชีส์อื่น (สัตว์ก็มีความรู้สึกเหมือนกันแต่ไม่ซับซ้อนเท่ามนุษย์) ความรู้สึกของมนุษย์ทำให้เกิดวัฒนธรรม ความเชื่อ ประเพณี รสนิยม ในบางครั้งความรู้สึกอาจนำพาไปสู่การเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในสังคม ถ้าเราไม่มีแม้แต่ความรู้สึก เหตุผลและการกระทำก็คงจะไม่เกิดขึ้น ความหมายของคำว่าชีวิตก็คงไร้ค่า ความก้าวหน้าของมนุษย์คงไปได้ไม่ไกล ขาดความคิดสร้างสรรค์ เพราะแม้แต่ศิลปินแขนงต่าง ๆ ก็ใช้อารมณ์และความรู้สึกใส่ลงไปในผลงาน เพื่อความชัดเจนคุณลองนึกถึงเพลงสักเพลงของภาษาที่เราฟังไม่ออกแต่กลับรู้สึกถึงอารมณ์ต่าง ๆ ที่ศิลปินถ่ายทอดออกมา เวลาดูหนัง ดูซีรีส์ คุณก็ยิ้ม หัวเราะ หรือเศร้าจนร้องไห้ ทั้ง ๆ ที่มันไม่ใช่เรื่องของตัวเองหรือเรื่องจริง ที่สำคัญความรู้สึกทำให้คุณได้เข้าใจคนรอบตัวมากขึ้น และอีกหลายสิ่งหลายอย่างที่เหตุผลไม่สามารถทำหน้าที่แทนความอารมณ์และความรู้สึกได้ ความรู้สึกเกิดจากเหตุผล และเหตุผลเกิดจากความรู้สึก ถ้าเราขาดสิ่งใดสิ่งหนึ่งไป มันคงทำให้ชีวิตดูไร้ความหมายไปในทันที เพราะฉะนั้นการจะทำอะไรบางอย่าง ไม่ว่าจะเกิดจากเหตุผลหรือความรู้สึก เราควรคิดไตร่ตรองก่อนลงมือทำเสมอ เพื่อให้เกิดผลดีกับตัวเราและผู้อื่นSometimes your mind says No but your heart says Go – Yvonne Urlanda Credit Pictures : 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | cover