คู่มือเด็ดชะอม ชะอม คือผักมีหนามที่หลายคนอาจไม่เคยเด็ดหรือในทางปฏิบัติคือรูดเอง มีเพื่อนข้าพเจ้าหลายคนชอบกินชะอมแต่ไม่เคยอยากซื้อมาทำเอง บ้างก็ทำกับข้าวกินเองแต่จะไม่ทำชะอมเด็ดขาด บ้างก็กลัวหนามตำ บ้างก็กลัวว่าจะปรุงแล้วรสชาติไม่ดี ซึ่งข้าพเจ้าคิดว่าหากเพื่อนสามารถเด็ดชะอมเพื่อทำอาหารกินเองได้ย่อมเกิดประโยชน์ ได้ทั้งอาหารที่สะอาดแถมประหยัดค่ากับข้าวอีกด้วย เป็นเรื่องปกติว่ามีหลายสิ่งหลายอย่างที่เราทำไม่ได้ตั้งแต่เกิดแต่ทุกคนก็ฝึกฝนจนเกิดความชำนาญได้ การเด็ดชะอมก็เช่นกัน หลายคนท้อแท้เพราะรอบข้างไม่เข้าใจความพยายามที่อยากเด็ดชะอมให้เป็น ขาดกำลังใจเมื่อทำช้าหรือถูกหนามตำอาจมีผู้ช่วยทำให้จนเสร็จ กลายเป็นไม่ได้ฝึกหัดให้คล่องจึงทำเองไม่เป็นสักที กรณีอื่นก็เช่นเดียวกันหากอยากทำเป็นจะต้องฝึกฝน เบื้องต้นเราต้องสังเกตลักษณะของชะอม ปัจจุบันมีชะอมพันธุ์ไร้หนามแต่ยังไม่แพร่หลายเท่าชะอมที่มีหนาม ชะอมประกอบด้วย 2 ส่วน คือก้านและใบ ส่วนที่ใช้ประกอบอาหารคือใบและก้านเฉพาะส่วนยอดที่อ่อนมากเท่านั้น การเริ่มต้นเด็ดชะอมสำหรับผู้ที่อยากทำเป็นโดยไม่ได้รับบาดเจ็บจากหนาม 1. ส่วนใหญ่มัดขายอยู่เป็นกำ ให้แกะออกและคลี่ชะอมเพื่อล้างให้สะอาดก่อนเด็ด ขั้นตอนนี้ต้องระมัดระวังตั้งแต่การคลี่ออกมาควรจับช่วงต้นหรือยอดของก้านชะอมที่มีใบจำนวนมาก บริเวณนี้หนามจะน้อยและมีขนาดเล็กกว่าช่วงปลายก้าน เมื่อล้างชะอมสะอาดและสะเด็ดน้ำแล้วให้เตรียมภาชนะสำหรับใส่ใบชะอม 2. ช่วงแรกที่ยังไม่ชำนาญ แนะนำว่าควรสังเกตให้ดีก่อนว่ามีหนามอยู่บริเวณใดบ้าง ใช้นิ้วจับก้านบริเวณที่ไม่มีหนาม อย่าขยำไปทั้งมือและควรเริ่มเด็ดทีละใบก่อน อย่าเพิ่งรีบรูด ในส่วนที่เป็นยอดอ่อนสามารถหักเบา ๆ และนำไปใช้ได้ทั้งยอด 3. เมื่อเด็ดทีละใบมาได้ระยะหนึ่งจะเกิดความคล่องแคล่วสามารถจับก้านชะอมได้อย่างมั่นคงโดยไม่ถูกหนามตำ ค่อยเริ่มทดลองรูดโดยหักส่วนที่เป็นยอดอ่อนออกไปก่อน 4. การรูดชะอม ต้องรูดจากบนลงล่างรูดลงทางเดียวเท่านั้น ใช้มือข้างที่ถนัดจับก้านส่วนบนสุดโดยเว้นระยะเหนือขึ้นไปช่วงหนึ่งเพื่อให้นิ้วของมืออีกข้างค่อย ๆ รูดใบชะอมลงมาได้ 5. ขณะรูดชะอม ต้องจับก้านให้มั่นคงและควรวางนิ้วที่รูดใบชะอมให้ชิดส่วนก้านที่สุดโดยไม่ออกแรงกดมากเกินไปเพราะจะทำให้ใบชะอมช้ำ นำมาประกอบอาหารได้ไม่ดีเท่าที่ควร 6. จังหวะในการรูดชะอม ใช้ความเร็วพอประมาณที่นิ้วจะสามารถรูดใบชะอมออกจากก้านได้ลงมาทีละกองเล็ก ๆ ใบที่ถูกรูดออกจากก้านและร่วงลงมารวมกันทำหน้าที่เสมือนเป็นเกราะป้องกันนิ้วจึงแทบเป็นไปไม่ได้ที่จะถูกหนามตำ 7. เมื่อรูดใบชะอมลงมาช่วงหนึ่งอาจสัมผัสปลายหนามส่วนล่างของก้านชะอม ให้รีบผ่อนแรงที่นิ้วและเปลี่ยนเป็นการเด็ดใบชะอมออกจากก้านแทนการรูด ประโยชน์ที่ได้รับจากการรูดใบชะอมด้วยตนเองได้อย่างคล่องแคล่วคือประหยัดเวลาและช่วยให้มั่นใจว่าได้วัตถุดิบที่ดีมีคุณภาพพร้อมเป็นกับข้าวมื้ออร่อยอย่างไข่เจียวชะอม ภาพถ่ายทั้งหมดโดย Tongluay/ต้นกล้วย