ช่วงเทศกาลปีใหม่ม้งของทุกปี ชาวม้งแต่ละครอบครัวจะทำขนมม้งที่เรียกว่า "จั๋ว" หรือ "ป๋า" เอาไว้รับประทาน ด้วยลักษณะของขนมที่เป็นแผ่นกลม ๆ แบน ๆ เวลารับประทานจะต้องนำมาปิ้ง-ย่างให้กรอบ แล้วนำมาจิ้มกับนมข้น หรือน้ำตาลเพื่อเพิ่มรสชาติ ทำให้บางครั้งเด็ก ๆ ชาวม้งมักจะเรียกขนมชนิดนี้ว่า "พิซซ่าม้ง" พิซซ่าม้ง หรือขนมปีใหม่ม้ง เป็นขนมพื้นบ้านที่นิยมรับประทานกันในช่วงฤดูหนาว นอกจากนั้นในช่วงเทศกาลปีใหม่ของชาวม้ง (กลางเดือนธันวาคม-มกราคมของทุกปี) ชาวม้งจะนิยมนำขนมชนิดนี้ไปไหว้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ขั้นตอนและวิธีการทำ “จั๋ว” หรือ “ป๋า” จะเริ่มต้นด้วยการแช่ข้าวเหนียวทิ้งไว้ประมาณ 6 ชั่วโมง แล้วนำไปนึ่งอีก 1 ชั่วโมงจนสุก เมื่อข้าวสุกแล้วนำไปตำด้วย "ร้างจั๋ว" หรือ ครกตำข้าวให้ละเอียด จากนั้นปั้นข้าวโดยนำไข่แดงที่ต้มสุกแล้วมาทาที่มือก่อนเพื่อให้ข้าวเหนียวไม่ติดมือ นำข้าวเหนียวที่ปั้นเป็นแผ่นแบน ๆ ขนาดพอคำแล้วมาใบตองมาห่อเพื่อให้ได้ความหอมของใบตอง ก่อนจะรับประทานต้องนำไปย่างบนเตาถ่านจนหอมกรอบ รับประทานคู่กับน้ำจิ้มที่ทำมาจากอ้อย น้ำตาล หรือนมข้นก็ได้ การทำ "จั๋ว" หรือ "ป๋า" เป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาเนิ่นนานจากรุ่นสู่รุ่น ผูกพันกับวิถีชีวิตและความเป็นอยู่ของชาวม้งมาตั้งแต่โบราณ น่าเสียดายที่ปัจจุบันหนุ่มสาวชาวม้งรุ่นใหม่มักไม่ค่อยนิยมทำขนมชนิดนี้แล้ว ประกอบกับปัจจุบันมีขนมขบเคี้ยว อาหารและเครื่องดื่มตามสมัยนิยมมากมายที่หาซื้อได้ง่าย ทำขนมชนิดนี้ได้รับความนิยมน้อยลงเรื่อย ๆ อย่างไรก็ตาม เพราะเป็นส่วนหนึ่งในพิธีกรรมสำคัญ เพราะผูกพันกับวิถีชีวิตมาตั้งแต่โบราณ เพราะบ่งบอกถึงตัวตน และอัตลักษณ์ของชาติพันธุ์ “จั๋ว” หรือ “ป๋า” จึงไม่ควรถูกปล่อยให้เลือนหายไปตามกาลเวลา ผู้เขียนขอเป็นส่วนหนึ่งในการบอกเล่าเรื่องราวของขนมชนิดนี้ให้หนุ่มสาวม้งรุ่นหลังได้ระลึกถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นของตนที่บรรพบุรุษได้สืบทอดกันมาตั้งแต่โบราณ และบอกเล่าเรื่องราวของ “จั๋ว” หรือ “ป๋า” ให้คนทั่วไปได้รู้จักตัวตน และวิถีชีวิตของชาวม้งมากยิ่งขึ้น ภาพโดยนักเขียน