คุณครูรู้ นักเรียนรู้ รูปแบบการจัดการศึกษารูปแบบหนึ่งที่จะทำให้มนุษย์เจริญงอกงามและไม่ตกเป็นทาสใครก็คือ การจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ด้วยความเฉพาะตามความสนใจของนักเรียนแต่ละคน ทำให้แม้แต่การจัดการเรียนรู้จากส่วนกลางอย่าง DLTV ที่ตรงตามหลักสูตรเพียงใด ก็ไม่อาจตอบสนองต่อความต้องการอันแตกต่างหลากหลายของผู้เรียนได้เท่ากับการจัดการเรียนรู้ของครูในแต่ละพื้นที่มีความเข้าใจธรรมชาติการเรียนรู้ของนักเรียนดีกว่าใคร วันนี้เรามีอีกหนึ่งทางเลือกที่จะทำให้คุณครู (หรือผู้ใดที่สนใจ) สามารถจัดการเรียนรู้ออนไลน์ได้โดยยังคงการเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญไปพร้อมกับการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) ผ่านโซเชียลเน็ตเวิร์กที่นักเรียนแทบทุกคนคงคุ้นเคยกันดีอย่าง เฟซบุ๊ก !! 1) เปลี่ยนกลุ่มทั่วไปให้เป็นกลุ่มหน่วยการเรียนรู้ทางโซเชียล หากคุณมีกลุ่มในเฟซบุ๊กที่รวบรวมนักเรียนไว้อย่างถ้วนหน้าแล้ว การเปลี่ยนจากกลุ่มทั่วไป (General) ให้เป็นกลุ่มการเรียนรู้ทางโซเชียล (Social Learning) นั้นก็แสนง่ายดาย ใครที่อัปเดตเวอร์ชันเฟซบุ๊กใหม่ในโทรศัพท์ก็เพียงกดไปที่ Group setting > Group Type > Social Learning จากนั้นก็เลือก Apply Group Type เพียงเท่านั้นก็จะปรากฏไอคอน Units ขึ้นมาในหน้าแรกของกลุ่มแล้ว หรือหากสะดวกทำในคอมพิวเตอร์การเปลี่ยนให้เป็นเวอร์ชันคลาสสิกเหมือนเดิมจะทำให้ใช้งานฟังก์ชันนี้ง่ายขึ้นมากโข โดยสามารถเปลี่ยนได้ตามภาพด้านล่างนี้ 2) วิเคราะห์เนื้อหาสาระ ถึงตรงนี้คุณต้องตัดสินใจว่าจะยึดเนื้อหาสาระตาม DLTV อยู่หรือไม่ หากยังต้องยึดไว้ก็เพียงต้องกลับไปวิเคราะห์เนื้อหาในเว็บ DLTV ก่อน เพื่อให้สามารถจัดหน่วยการเรียนรู้ได้ตามที่นักเรียนจะที่ได้รับชมผ่านช่องทางต่าง ๆ แต่อย่างที่ทุกคนคงเข้าใจดี การเรียนรู้ไม่ได้ตื้นเขินขนาดที่จะเกิดขึ้นได้อย่างสมบูรณ์ผ่านการดูและฟังเท่านั้น ช่องว่างตรงนี้เองที่คุณสามารถสร้างสรรค์การเรียนรู้ให้สมบูรณ์ขึ้นมาได้ผ่านการใช้งานแพลตฟอร์มอย่าง “เฟซบุ๊ก” ที่นักเรียนจำนวนมากใช้กันอย่างชำนาญและคุ้นชินกันอยู่แล้ว โดยไม่ต้องลำบากพึ่งพาแอปพลิเคชันอื่นใดอย่าง Zoom, Google Meet หรือ Google Classroom ที่แม้จะออกแบบให้เฉพาะจงเจาะมากกว่าแต่ก็ลำบากนักเรียนในการต้องศึกษาวิธีการใช้งานและอาจเป็นเหตุให้บางคนถอดใจไปก่อนจะเริ่ม 3) สร้างหน่วยการเรียนรู้ เมื่อกดสร้างหน่วยการเรียนรู้แรกขึ้นมาแล้ว คุณจะพบว่ามันเปิดโอกาสให้คุณจัดการกับแต่ละหน่วยการเรียนรู้ย่อย (คาบเรียน) และอธิบายให้นักเรียนทราบอย่างคร่าว ๆ ว่าจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับอะไรบ้าง สิ่งสำคัญที่ทำให้มันน่าสนใจมากขึ้นคือ ความท้าทายที่นักเรียนจะต้องเรียนรู้ให้ครบถ้วนทุกคาบเพื่อจะได้เก็บสะสมพลังให้เต็มทั้งหลอด นอกจากนั้นเฟซบุ๊กยังมอบออปชันพื้นฐาน ได้แก่ โพสต์ (ข้อความ ภาพ วิดีโอ) แชร์ (ไฟล์เนื้อหา .pdf .ppt) สร้างคำถาม (สร้างข้อสอบ) และเพิ่มเติม (สร้างงานกิจกรรม) ให้คุณไว้ใช้สร้างสรรค์การจัดการเรียนรู้ของตนเอง ดังนั้นก็ขึ้นอยู่กับ “กึ๋น” ของคุณแล้วว่าจะสามารถประยุกต์ใช้มันเพื่อให้นักเรียนได้สร้างองค์ความรู้และสะท้อนสิ่งที่ได้เรียนรู้ออกมาได้มากน้อยเพียงใด 4) ตัวอย่างการออกแบบหน่วยการเรียนรู้ ไม่ว่าเรียนออฟหรือออนไลน์ก็ไม่ควรทิ้ง Active Learning สาเหตุที่รูปแบบการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญไปกันได้อย่างราบรื่นกับการเรียนรู้เชิงรุกก็คือ การสร้างกิจกรรมการเรียนรู้ที่มอบอำนาจในการเรียนรู้ให้กับผู้เรียน ครูไม่ได้มีแต้มต่อในฐานะผู้ที่รู้มากกว่า แต่ครูได้รับหน้าที่สำคัญในการสร้างกิจกรรมสุดสร้างสรรค์ที่มีโจทย์ว่า จะทำอย่างไรให้ผู้เรียนสนุกกับการเรียนรู้สิ่งที่มีอยู่ตรงหน้า รู้สึกมีส่วนร่วมและเป็นเจ้าขององค์ความรู้ที่สร้างขึ้นมา เพราะความเจริญงอกงามไม่อาจเกิดขึ้นได้ผ่านการบังคับ ดังนั้นครูจึงต้องคิดวิธีการที่แนบเนียนไปกับชีวิตของผู้เรียน ตรงนี้คุณอาจจะต้องพึ่งพาความใกล้ชิดสนิทสนม ความสัมพันธ์ที่ดีของครูและผู้เรียน รวมถึงการสังเกตผู้เรียนของตนเองว่าพวกเขามีความสนใจเกี่ยวกับอะไรและมีธรรมชาติการเรียนรู้อย่างไรตัวอย่างการจัดการเรียนรู้ออนไลน์วิชาภาษาไทย ในระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น 5) การสื่อสารสองทางได้ทุกเวลาที่พร้อม ปัญหาของการสอนแบบไลฟ์สด อาทิ การต้องเผื่อเวลาให้ทุกคนมาครบ ความจำกัดจำเขี่ยของสัญญาณอินเทอร์เน็ต ความจำใจสอนได้แต่แบบบรรยายที่ไม่อาจเห็นการสะท้อนผลการเรียนรู้อย่างหลากหลายและสร้างสรรค์ จะถูกแก้ไขได้ด้วยการสื่อสารกับนักเรียนผ่านช่องคอมเมนต์ เมื่อนักเรียนเริ่มทำกิจกรรม คุณสามารถเข้าไปอ่านคำตอบ ดูรูปภาพที่นักเรียนส่งมา และแก้ไขความเข้าใจผิดหรือสอนเพิ่มเติมได้ นอกจากนั้นเฟซบุ๊กยังมีฟังก์ชันตั้งเวลาในการโพสต์ (กดที่รูปนาฬิกาใกล้กับปุ่มโพสต์) ที่คุณสามารถใช้เตือนให้นักเรียนเข้ามาเรียนตามเวลาได้ หรือแม้แต่ไฮเปอร์ลิงก์ไปยังหน่วยการเรียนรู้ที่ทำได้ง่าย ๆ ด้วยการคัดลอกชื่อหน่วยการเรียนรู้ที่เป็นสีฟ้าในหน้าหน่วยการเรียนรู้ จากนั้นนำมาวางลงในโพสต์ตั้งเวลา นักเรียนก็จะได้รับการแจ้งเตือนพร้อมทั้งสามารถกดเข้าไปทำหน่วยการเรียนรู้ประจำวันได้แล้ว ในภาวะไม่ปกติที่รูปแบบการเรียนรู้กำลังจะเปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง ส่วนที่ควรลืมไปก่อนคือ ระบบ/รูปแบบการจัดการเรียนรู้แบบเดิมและชุดความคิดแบบเก่าที่เบียดเบียนบังคับผู้เรียน แต่ส่วนที่ลืมไม่ได้คือ การยึดโยงกับผู้เรียนและการสร้างพื้นที่ปลอดภัยในการเรียนรู้ ในขณะที่ไม่มีอะไรพร้อมในการจัดการเรียนรู้ การเปลี่ยนบ้านให้เป็นโรงเรียนอาจเป็นไปได้ยาก ไม่เพียงแต่สภาพแวดล้อมที่ไม่อำนวยให้เรียนรู้แต่ต้องตระหนักว่าเมื่ออยู่บ้านนักเรียนมีสถานภาพอื่นนอกจากการเป็นนักเรียนด้วย หากต้องการให้นักเรียนลุกขึ้นมาเรียนรู้หรือเกิดความกระหายใคร่รู้ ครูต่างหากที่ต้องปรับวิธีการสอนให้ยืดหยุ่นมากพอจะรับกับความแตกต่างของแต่ละบ้านหรือของนักเรียนแต่ละคน และวิธีการง่ายดายที่จะไม่ล้างผลาญทรัพยากรไปมากนักอย่างการคิดสร้างสรรค์จากสิ่งที่มีอยู่และการคิดถึงนักเรียนให้มากเข้าไว้ก็ดูจะเป็นทางออกที่ดีที่สุดแล้วในยามยากเช่นนี้ที่มาของภาพ: กลุ่มหน่วยการเรียนรู้ทางโซเชียลของผู้เขียน / https://www.facebook.com/