องค์ประกอบของสะเต็ม (STEM) คือ Science, Technology, Engineering, Mathematics โดย Science หรือวิทยาศาสตร์ เกี่ยวข้องกับการศึกษาปรากฏการณ์ต่าง ๆ ด้วยกระบวนสืบเสาะหาข้อเท็จจริงทางวิทยาศาสตร์ เพื่อให้เกิดความรู้ความเข้าใจมากยิ่งขึ้น Technology หรือเทคโนโลยี เกี่ยวข้องกับกระบวนการทํางานเพื่อแก้ปัญหา ปรับปรุงแก้ไข หรือพัฒนาสิ่งต่างๆ เพื่อตอบสนองความต้องการหรือความจําเป็นของมนุษย์ ในขณะที่ Engineering หรือวิศวกรรมศาสตร์ เกี่ยวกับการสร้างสรรค์นวัตกรรมหรือสร้างสิ่งต่าง ๆ เพื่ออํานวยความสะดวก โดยอาศัยความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และเทคโนโลยี ส่วนศาสตร์สุดท้ายอย่าง Mathematics หรือคณิตศาสตร์ มีความสำคัญอย่างยิ่งเพราะเป็นตัวเชื่อมทั้งสามศาสตร์เข้าด้วยกันในบทความก่อนหน้านี้ เราได้แนะนำหนังสือ คณิตศาสตร์ อ่านได้ เล่นได้, เทคโนโลยี อ่านได้ เล่นได้, วิทยาศาสตร์ อ่านได้ เล่นได้ ซึ่งแต่ละเล่มเป็นตัวแทนของแต่ละศาสตร์ข้างต้น และในบทความนี้เราจะขอแนะนำ หนังสือ วิศวกรรมศาสตร์ อ่านได้ เล่นได้ ซึ่งเน้นกิจกรรมต่าง ๆ เกี่ยวกับวิศวกรรมศาสตร์ที่เป็นส่วนหนึ่งของสะเต็มด้วยเช่นกัน วิศวกรรมศาสตร์เป็นหนึ่งในองค์ประกอบของสะเต็มหนังสือ วิศวกรรมศาสตร์ อ่านได้ เล่นได้ เขียนโดย เจนนี จาโคบี ออกแบบและวาดภาพประกอบโดย วิกกี้ บาร์เกอร์ แปลโดย สิทธิพร ยะศะนพ จัดพิมพ์โดย Amarin Comics ราคาปก 99 บาท ภายในเล่มพิมพ์สี่สีทั้งเล่ม ปกหน้าของหนังสือปกหลังของหนังสือหนังสืออธิบายว่า วิศวกรรมศาสตร์คือการหยิกยกปัญหาขึ้นมาแก้ไข ในขณะที่วิศวกรต้องสนใจทุกสิ่งทุกอย่างและหาวิธีแก้ไขปัญหา สิ่งที่พวกเขาทำคือ ออกแบบ ก่อสร้าง และใช้งานเครื่องมือ ซึ่งมีตั้งแต่ของธรรมดา ๆ อย่างแปรงสีฟันที่ช่วยทำความสะอาดฟัน ไปจนถึงของใหญ่ ๆ อย่างกังหันลมที่ใช้แก้ปัญหาเรื่องพลังงานสะอาดวิศวกรทำหน้าที่แก้ไขปัญหาโดยอาศัยองค์ความรู้ต่าง ๆภายในเล่มนำเสนอกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับวิศวกรรมศาสตร์ โดยแต่ละกิจกรรมมาพร้อมคำอธิบายที่กระชับเข้าใจง่ายและเกมหรือกิจกรรมที่น่าสนใจ เช่นบรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม ปัจจุบันเรากำลังเผชิญกับปัญหาขยะที่เกิดจากบรรจุภัณฑ์หรือวัสดุใช้หุ้มห่อสินค้า วิศวกรจึงแก้ปัญหาด้วยการนำบรรจุภัณฑ์กลับมาใชัใหม่ อย่างไรก็ตาม บรรจุภัณฑ์ที่ดีที่สุดคือบรรจุภัณฑ์ที่ทำลายตัวเองได้ หรือสามารถย่อยสลายได้ตามธรรมชาตินั่นเอง ในกิจกรรมนี้จะมีภาพโจทย์มาให้ แล้วให้เด็กวาดภาพบรรจุภัณฑ์โดยเลือกสิ่งที่สามารถนำกลับมาใช้ได้อีก และต้องระวังอย่าให้มีส่วนที่เสียเปล่า จุดเด่นของกิจกรรมนี้คือ เด็กจะได้ใช้ทั้งความคิดสร้างสรรค์และได้ตระหนักถึงขอบเขตในการใช้ทรัพยากรไปพร้อม ๆ กันเมื่อเห็นโจทย์ เด็กต้องคิดว่าจะออกแบบบรรจุภัณฑ์อย่างไร ขาเทียมสำหรับการวิ่ง วิศวกรออกแบบขาเทียมสำหรับคนที่ไร้ขาท่อนล่าง เพื่อแก้ปัญหาเรื่องการเดินและการวิ่งให้ ขาเทียมทำจากวัสดุที่แข็งแรงแต่น้ำหนักเบาเรียกว่า คาร์บอนไฟเบอร์ นอกจากนี้ยังงอได้เหมือนสปริงซึ่งความยืดหยุ่น นักวิ่งที่ใส่ขาเทียมจึงพุ่งตัวไปข้างหน้าได้เหมือนคนที่มีขาปกติ สำหรับกิจกรรมนี้ เด็กจะต้องพิจารณาวัสดุที่กำหนดให้ แล้วเลือกว่าชิ้นใดเหมาะจะทำขาเทียม คานโยกเยก คานคือเครื่องจักรอย่างหนึ่งที่เก่าแก่ที่สุดในโลก มีไว้สำหรับยกของหนัก ๆ คานต้องมี "จุดหมุน" เพื่อถ่วงสมดุล การเปลี่ยนตำแหน่งของหนักและเบาบนคานจะทำให้การยกของง่ายขึ้น ด้วยเหตุนี้ของน้ำหนักเบาจึงสามารถยกของหนักได้ เพียงแค่ให้ของหนักอยู่ใกล้จุดหมุน และให้ของเบาอยู่ห่างออกไป กิจกรรมนี้จะมีโจทย์สนุก ๆ มาให้ หน้าที่ของเด็กคือวาดจุดหมุนในตำแหน่งที่จะทำให้ไม้กระดกเกิดสมดุล สิ่งที่ต้องจำไว้คือ ความสมดุลจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อของหนักอยู่ใกล้จุดหมุน คานตัวอย่างโจทย์ที่ฝึกให้เด็กคิดว่าควรจะใส่จุดหมุนไว้ตรงไหน ในเล่มยังมีกิจกรรมสนุก ๆ อีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็นรถไฟเหาะตีลังกา แท่งเรืองแสง รับมือแผ่นดินไหว โดรนมาแล้ว ฯลฯ ซึ่งทุกกิจกรรมเกี่ยวข้องกับวิศวกรรมศาสตร์ทั้งสิ้น การเรียนรู้ผ่านหนังสือเล่มนี้มาพร้อมกับความเพลิดเพลิน เพราะแต่ละกิจกรรมมีเกมที่ถูกใจเด็ก จึงเหมาะนำมาใช้เพื่อส่งเสริมให้เด็กศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับสะเต็มได้เป็นอย่างดีภาพปก ภาพที่ 2, 3, 5, 6,7 ถ่ายโดยผู้เขียนภาพที่ 1 และ 4 จาก Pixabay