ชื่นชมให้ถูกที่ผลดีจึงจะเกิด (บทความสุขภาพจิต) คำถาม?…..คุณแม่คนหนึ่งเขียนมาถามปัญหาเรื่องการดูแลลูกกับผู้เขียนดังต่อไปนี้ “ลูกชายดิฉันอายุเจ็ดขวบพ่อเขาเสียชีวิตไปแล้วและอยู่กับดิฉันคนเดียว ดิฉันจึงเป็นทั้งพ่อและแม่ให้แก่เขา วันหนึ่งดิฉันพาลูกไปเรียนว่ายน้ำ ครูสอนว่ายน้ำให้ลูกได้หลายวันแล้ว แต่ลูกก็ทำได้เพียงแค่เกาะขอบสระลอยตัวเท่านั้นเอง ยังว่ายน้ำไม่เป็นท่าเลย ขณะที่ดิฉันเห็นเด็กชายอีกคนหนึ่งที่เรียนด้วยกันแต่แรก น้องเขาอายุแค่หกขวบแต่ว่ายน้ำได้เก่งมากเลย ทั้งๆที่เริ่มต้นเรียนพร้อมๆกับลูกชายของดิฉัน และดิฉันก็รู้สึกชื่นชมเด็กคนนั้นมากเลย จึงคิดอยากจะให้ลูกชายเกิดแรงบันดาลใจ ดิฉันจึงพูดกับลูกตัวเองว่า ลูกเห็นไหมว่าน้องเขาตั้งใจเรียนมีสมาธิฟังครูสอนจนน้องเขาว่ายน้ำได้เก่งมากเลย แม่อยากให้ลูกตั้งใจและมีความพยายามจะได้เก่งเหมือนน้องเขา เท่านั้นแหละค่ะ เขาโกรธดิฉันมากและบอกว่าชมน้องเขาทำไม โกรธจนพาลหาเรื่องไปเลย และยังบอกว่าให้ดิฉันไปนำเด็กชายคนนั้นมาเป็นลูกแทนเขาเสีย ดิฉันไม่เข้าใจเลย ทั้งๆที่ดิฉันหวังดีอยากให้ลูกเกิดแรงบันดาลใจแท้ๆ คำตอบ……ก็เกิดแรงบันดาลเหมือนกันครับคุณแม่ แต่เป็นการบันดาลโทสะแทนที่จะบันดาลความหวังและพลังใจให้ลูก ก็เพราะคุณแม่ชื่นชมผิดที่ไงครับ เด็กๆทุกคนอยากเป็นคนเก่งในสายตาของพ่อแม่เสมอ ดังนั้นหากต้องการให้เขาทำดีมากขึ้นเรื่อยๆยิ่งต้องชื่นชมที่ตัวเขามากขึ้นเท่านั้น ชื่นชมที่เขาพยายามและชื่นชมที่เขาพัฒนาขึ้นตามลำดับแม้จะอย่างช้าๆก็ตาม โดยมีหลักการชื่นชมดังต่อไปนี้คือ 1)รวบรวมความดีและความพยายามทั้งหลายที่เขามี 2)นำความดีและความพยายามเหล่านั้นมาชื่นชมทีละประเด็น 3)บอกพยานหลักฐานของประเด็นที่เราชื่นชม และ 4)หากจะเปรียบเทียบต้องทำให้เขารู้สึกว่าเขาดีกว่าคนอื่นหรือดีขึ้นเรื่อย เช่น ควรพูดกับลูกว่า “แม่ปลื้มใจและชื่นชมลูกมากๆเลย ที่ลูกมีความพยายามเรียนว่ายน้ำ นับแต่วันแรกที่เริ่มเรียนจนถึงวันนี้ แม่เห็นลูกของแม่มีความตั้งใจและพยายามอย่างมาก หากเปรียบเทียบกับวันแรกๆที่เรียนนับว่าลูกมีความก้าวหน้าขึ้นมากเลยแม่ชื่นใจจริงๆค่ะ” เป็นต้น อนึ่งหากต้องการชี้นำให้เขาเห็นบุคคลที่ประสบความสำเร็จและเป็นและสร้างแรงบันดาลใจให้แก่เขาได้ ต้องค้นหาบุคคลที่มีชื่อเสียงและประสบความสำเร็จแล้วจริงๆ เช่นอาจจะชื่นชมไมเคิล เฟ็ลปส์ (Michael Phelps) นักกีฬาว่ายน้ำชาวอเมริกันที่ได้เหรียญทองโอลิมปิกมากที่สุดในโลก และบอกกับลูกว่าพี่เขามีความพยายามอย่างมากฝึกว่ายน้ำวันละ6-8 ชั่วโมงเลยนะ และชี้ให้เขาเห็นว่าหากลูกมีความพยายามขึ้นเรื่อยๆลูกก็จะประสบความสำเร็จได้เช่นกัน อย่างนี้จึงจะเกิดแรงบันดาลใจมิใช่บันดาลโทสะ เพราะหากนำไปเปรียบเทียบกับบุคคลใกล้ชิดหรือใกล้เคียงกันเช่นเพื่อนๆ พี่น้องหรือคนข้างบ้าน เด็กๆมักจะน้อยใจและบันดาลโทสะ เผลอๆอาจบอกกับคุณแม่ว่าให้ไปเอาลูกข้างบ้านมาเป็นลูกเสียสิ แล้วแม่จะอึ้งจนพูดไม่ออกนั่นเอง นั่นเป็นตัวอย่างของการชื่นชมไม่ถูกที่และไม่ถูกวิธี นอกจากไร้พลังที่จะสร้างแรงบันดาลใจแล้ว ยังส่งผลกระทบทางลบได้อีกด้วย สังคมทุกวันนี้ไม่ว่าที่บ้าน ที่โรงเรียน ที่ทำงานและอื่นๆมักจะชื่นชมกันไม่เป็นและไม่ค่อยชื่นชมกันเลย หากจะชื่นชมก็มักจะชื่นชมกันผิดที่ผิดคน โดยเฉพาะการพยายามจะสร้างแรงจูงใจกับลูกหลาน ลูกน้อง และลูกศิษย์แต่ทำผิดที่ผิดวิธีด้วยการไปชื่นชมคนอื่นที่ใกล้ตัวเขาแทน ด้วยหวังว่าเขาจะเอามาเป็นแบบอย่างและเกิดพลังใจเพื่อมุ่งมั่นฟันฝ่านั้น นั่นเป็นวิธีการที่ไม่สมควรเป็นอย่างยิ่ง เช่นการที่หัวหน้าไปชื่นชมลูกน้องคนอื่นหรือที่ทำงานที่อื่นให้ลูกน้องตัวเองฟังแต่เพียงอย่างเดียว โดยไม่เคยชื่นชมลูกน้องและผู้ร่วมงานของตนเองเลย ก็อาจทำให้ลูกน้องหรือผู้ร่วมงานหมั่นไส้น้อยใจและไร้พลัง จนอาจนึกในใจว่า “ทำไมไม่ไปเอาเขามาเป็นลูกน้องเสียเลยล่ะ หรือถ้าที่อื่นดีกว่าก็ย้ายไปเป็นหัวหน้าที่อื่นเสียสิ” เป็นต้น การชื่นชมบุคคลอื่นหรือทีมงานอื่นกับคนใกล้ตัวโดยหวังว่าเขาจะเกิดพลังอึดฮึดสู้นั้นน่าจะผิดหวัง แต่กลับจะเป็นพลังที่ผลักให้เขาหนีไปจากคุณเร็วขึ้นเท่านั้นเอง แต่หากอยากทำเช่นนั้นต้องหันไปยกตัวอย่างบุคคลที่สำเร็จอย่างยิ่งใหญ่จนเป็นที่ยอมรับนับถือของตัวเขาและสาธารณะชน จึงจะเกิดผลดีและสร้างแรงจูงใจทำให้เขามีพลังใจในที่สุด เพราะฉะนั้นหากจะชื่นชมใคร ควรชื่นชมให้ถูกคน ชื่นชมให้ถูกที่ ชื่นชมที่เขาพยายาม และชื่นชมให้ถูกวิธี ดังที่ยกตัวอย่างผ่านมา จึงจะส่งผลให้สร้างพลังใจได้เป็นอย่างดีนั่นเอง ภาพปกจาก: JillWellington /pixabay ภาพที่1จาก: Pexels /pixabay ภาพที่2จาก: pexels / pixabay ภาพที่3จาก: pasja1000 / pixabay ภาพที่4จาก: ผู้เขียนรศ.ดร.วุฒิพงศ์ ถายะพิงค์ นักวิชาการสื่อสารสุขภาพจิตและศาสนาปรัชญานักเขียนสำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,มติชน,อมรินทร์ธรรมะ,ซีเอ็ด,ดีเอ็มจีและวิชบุ๊คประธานสถาบันพัฒนาบุคลากรwuttipong academy ,ไอดีไลน์ac6555 เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !