เมืองน่านเป็นเมืองแห่งความสงบเยือกเย็น ตั้งอยู่บนที่ราบสูงบนดินแดนแห่งล้านนาตะวันออก รายล้อมด้วยธรรมชาติที่สวยงาม โอบล้อมด้วยภูเขาสูงที่สลับซับซ้อน มีต้นไม้น้อยใหญ่เรียงรายบนภูเขานั้น ซึ่งภูเขาเหล่านั้นมีลำห้วยไหลรวมกันเป็นลำน้ำ แล้วไหลมารวมกันจนเป็นแม่น้ำน่าน แม่น้ำสายหลักเป็นสายเลือดใหญ่ที่หล่อเลี้ยงชาวเมืองน่านมาอย่างยาวนาน ลำห้วยลำน้ำ จึงเป็นสิ่งสำคัญที่เป็นต้นกำเนิดแม่น้ำน่าน ซึ่งกระจายกันอยู่ในอุทยานแห่งชาติของจังหวัดน่านทั้ง 8 แห่ง ได้แก่ อุทยานแห่งชาติดอยภูคา อุทยานแห่งชาติขุนน่าน อุทยานแห่งชาติขุนสถาน อุทยานแห่งชาติแม่จริม อุทยานแห่งชาตินันทบุรี อุทยานแห่งชาติศรีน่าน และอุทยานแห่งชาติถ้ำสะเกิน อุทยานแห่งชาติดอยภูคา เป็นพื้นที่อนุรักษ์ครอบคลุมอยู่ในท้องที่อำเภอปัว อำเภอเชียงกลาง อำเภอทุ่งช้าง อำเภอท่าวังผา อำเภอแม่จริม อำเภอสันติสุข อำเภอบ่อเกลือ และอำเภอเฉลิมพระเกียรติ ซึ่งมีสถานที่ท่องเที่ยวตามธรรมชาติมากมายที่จะทำให้เราเพลิดเพลินไปกับธรรมชาติต้นไม้น้อยใหญ่ หรือพันธุ์ไม้แปลก ๆ ที่พบที่อุทยานแห่งชาติดอยภูคาที่เดียว เช่น ต้นชมพูภูคา ต้นเต่าร้างยักษ์ เป็นต้น นอกจากพันธุ์ไม้แปลกแล้วยังมีน้ำตกมากมาย เช่น น้ำตกตาดหลวง น้ำตกศิลาเพชร น้ำตกบ้านเด่น น้ำตกห้วยห้า น้ำตกสะปัน เป็นต้น น้ำตกห้วยเฮี้ย เป็นชื่อเรียกของชาวบ้านปางยาง ที่ตั้งอยู่ตำบลภูคา อำเภอปัว จังหวัดน่าน เป็นลำห้วยที่เป็นสาขาของน้ำตกศิลาเพชร หรือภาษาชาวบ้านท้องถิ่นนั้นเรียกน้ำตกศิลาเพชรว่า "ลำน้ำย่าง" น้ำตกห้วยเฮี้ยมีลักษณะของการกัดเซาะผ่านหินผาที่สูงชัน น้ำตกมีน้ำไหลตลอดปี สายน้ำตกลงมาจากหน้าผาหลายชั้นลดหลั่นกันไป ภายในน้ำตกมีน้ำที่ใสสะอาด โขดหินอันสวยงาม ต้นไม้ที่ร่มรื่น ทั้งสองฝั่งของน้ำตกจะเป็นหน้าผาลาดชัน ซึ่งมีความอุดมสมบูรณ์ของป่าเบญจพรรณและป่าดิบเขา น้ำตกแห่งนี้อุดมสมบูรณ์ด้วยพันธุ์พืช พันธุ์ไม้ และพันธุ์สัตว์นานาชนิด อย่างเช่น สัตว์ที่หายากชนิดหนึ่ง คือ เต่าปูลูเหนือ หรือ เต่าปูลูจีน เป็นเต่าปูลูขนาดเล็ก มีขนาดเล็ก กระดองท้องของเต่าปูลูเหนือจะเป็นสีเหลืองส้ม ผิวหนังใต้คางสีเหลืองทอง เป็นสัตว์ที่เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ เนื่องจากถูกคุกคามถิ่นที่อยู่อาศัย และถูกจับเป็นสัตว์เลี้ยงและปรุงยา ด้วยเชื่อว่าเป็นยาที่ใช้บำรุงสมรรถนะทางเพศ โดยชาวจีนจะรับซื้อในราคาที่แพง นอกจากนี้แล้วยังมีการให้กัดกัน เพื่อเป็นเกมส์การพนันอีกด้วย น้ำตกแห่งนี้ ยังเป็นแหล่งอาหารพื้นบ้านที่สำคัญ เช่น ดอกจี๋กุ๊ก ดอกก้ากูม หัวปลีกล้วยป่า ผักกูด เป็นต้นซึ่งชาวบ้านจะนำมาประกอบอาหารท้องถิ่น ในน้ำตกที่ใสสะอาดนั้น ยังมีสัตว์น้ำที่สามารถหามาประกอบอาหารได้ เช่น อีบุ่ม (ลูกอ๊อดของกบห้วย) กบห้วย ปลาปั้น งอย แมงแกะ แมงอี่นิ้ว อีฮ๊วก ปูผา ปูห้วย เป็นต้น การเดินทางมาเที่ยวน้ำตกห้วยเฮี้ยนี้ จำเป็นต้องมีชาวบ้านนำทาง เพราะเป็นการเดินทางที่เสี่ยงต่อการหลงป่าสูง ต้องอาศัยความชำนาญของคนในพื้นที่ โดยจะนำท่านซ้อนท้ายรถจักรยานยนต์ขึ้นไป หนทางลำบากพอควร ห่างจากหมู่บ้านประมาณ 10 กิโลเมตร เพื่อไปจอดใกล้ ๆ กับลำน้ำย่าง แล้วเดินทางเท้าไปอีกประมาณ 3 กิโลเมตร ในที่นี้จะเดินทางได้เฉพาะฤดูหนาว และร้อนเท่านั้น ส่วนฤดูฝนต้องงดเดินทางทั้งหมด ท่านใดสนใจเดินทางมาท่องเที่ยว สามารถติดต่อ คุณชัยกร (0821357387) ได้ครับ รับรองประทับใจไม่มีวันลืมเลือน "น้ำตกห้วยเฮี้ย" น้ำตกห้วยเฮี้ยจะเป็นทางเลือกสำหรับนักปีนเขา นักอนุรักษ์ธรรมชาติ มาสัมผัสธรรมชาติอย่างแท้จริงที่เมืองน่าน ขอบคุณเครดิตรูปภาพ ภาพหน้าปก Photo by บ่าวไตยลื้อเมิงโป เพจ กิ๋น แอ่ว บ้าน ฮา https://m.facebook.com/Unnie11/photos/pcb.2660505764001861/2660505370668567/?type=3&source=48 ภาพประกอบที่ 1 Photo by บ่าวไตยลื้อเมิงโป เพจ กิ๋น แอ่ว บ้านฮา https://m.facebook.com/Unnie11/photos/pcb.2660505764001861/2660503484002089/?type=3&source=48 ภาพประกอบที่ 2 Photo by บ่าวไตยลื้อเมิงโป เพจ กิ๋น แอ่ว บ้านฮาhttps://m.facebook.com/Unnie11/photos/pcb.2660505764001861/2660504957335275/?type=3&source=48 ภาพประกอบที่ 3 ,4 และ 5 Photo by บ่าวไตยลื้อเมิงโป