เมื่อพูดถึงเครื่องปรุงรสที่ให้รสชาติเค็มกลมกล่อม ที่อยู่ในรูปของของเหลว หลายคนก็คงนึกถึง น้ำปลา ซอสถั่วเหลือง และซีอิ้วขาว มาเป็นอันดับแรก ๆ ซึ่งเครื่องปรุงรสเหล่านี้ ถือได้ว่าเป็นเครื่องปรุงรสพื้นฐานที่พบเห็นได้ทั่วไป ส่วนถ้าพูดถึงเครื่องปรุงรสที่ให้รสชาติเค็มของแต่ละภาค ที่นิยมใส่ในเมนูอาหารประจำท้องถิ่น หลายคนก็คงจะนึกถึงเครื่องปรุงรสอย่างพวก น้ำปู๋ น้ำปลาร้า และน้ำบูดู แต่วันนี้ผมจะพาทุกคนมารู้จักกับเครื่องปรุงชนิดหนึ่ง ที่หลายคนอาจจะยังไม่รู้จัก หรืออาจจะยังไม่เคยพบเห็นมาก่อน เครื่องปรุงรสที่ว่านี้ก็คือ น้ำผักสะทอน น้ำผักสะทอน พอเห็นคำว่า “น้ำผัก” ผมเชื่อว่าหลายคนอาจจะกำลังนึกถึงน้ำผักน้ำผลไม้ อย่างน้ำบล็อกโคลี่ น้ำเซเลอรี่ หรือน้ำผักที่คั้นจากผักสดชนิดต่าง ๆ ที่คนรักสุขภาพนิยมดื่มกัน แต่จริง ๆ แล้วน้ำผักสะทอนไม่ได้คล้ายคลึงกันกับน้ำผักพวกนี้เลย แต่น้ำผักสะทอนจะคล้ายคลึงกันกับเครื่องปรุงรสที่ให้รสเค็มอย่าง น้ำปลา ซอสถั่วเหลือง หรือซีอิ้วขาวมากกว่า เพราะกระบวนการและขั้นตอนในการทำนั้นไม่ได้คั้นมาจากพืชสด ๆ และนำมาดื่มเพื่อสุขภาพ แต่ใช้วิธีการหมักบ่มคล้าย ๆ ซอสถั่วเหลือง และถูกนำไปใช้ในการปรุงรสเพื่อเพิ่มรสชาติให้กับอาหาร น้ำผักสะทอน ที่ว่านี้ได้มาจากวัตถุดิบหลักคือ ต้นสะทอน ซึ่งเป็นต้นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ที่พบเห็นได้ทั่วไปในหลาย ๆ พื้นที่ของจังหวัดเลย โดยต้นสะทอนที่พบเห็นได้บ่อยโดยส่วนมากนั้น จะมีอยู่ด้วยกัน 3 สายพันธุ์ใหญ่ ๆ ได้แก่ ต้นสะทอนวัว ต้นสะทอนจั่น และต้นสะทอนจาน โดยต้นสะทอนแต่ละสายพันธุ์จะให้น้ำผักสะทอนที่มีสีสัน และรสชาติที่มีเอกลักษณ์แตกต่างกันไป กระบวนการและขั้นตอนการทำ "น้ำผักสะทอน" จะเริ่มจากการนำใบของต้นสะทอนที่พึ่งจะผลิใบใหม่ได้ประมาณ 1 สัปดาห์มาตำให้ละเอียด จากนั้นนำใบที่ตำเสร็จแล้วไปใส่ในโอ่ง และเติมน้ำสะอาดให้พอท่วมผักสะทอน จากนั้นหมักทิ้งไว้ประมาณ 2-3 วัน โดยในระหว่างที่หมักต้องหมั่นพลิกกลับใบสะทอน เพื่อไม่ให้เกิดการทับถมกันนาน ๆ จนเกิดการเน่า เมื่อหมักจนได้ที่ครบ 2-3 วันแล้ว ให้แยกกากผักสะทอนออก จากนั้นนำน้ำที่ได้จากจากหมักไปต้มในกระทะใบบัว และเคี่ยวต่อไปเรื่อย ๆ จนน้ำผักสะทอนเปลี่ยนเป็นสีดำออกน้ำตาล และส่งกลิ่นหอม (ขั้นตอนนี้ให้ลองชิมรสชาติดู และสามารถเติมเกลือลงไปได้ตามความชอบของแต่ละคน) จากนั้นยกกระทะลงทิ้งไว้ให้เย็น และนำน้ำผักสะทอนที่ได้มากรองด้วยผ้าขาวบาง เมื่อกรองเสร็จ นำน้ำผักสะทอนที่ได้ไปบรรจุลงในขวดและปิดฝาให้แน่น ซึ่งน้ำผักสะทอนที่บรรจุลงขวดสามารถเก็บไว้ทานได้นาน โดยสามารถเก็บไว้ทานได้นานสุดถึง 1 ปี แต่ทางที่ดีเพื่อคุณภาพและรสชาติที่ดี ผมแนะนำว่าควรกินให้หมดภายใน 6 เดือนหลังจากที่บรรจุใส่ขวด ส่วนการนำไปใช้กับอาหารนั้น น้ำผักสะทอนจะเป็นเครื่องปรุงรสที่ให้รสเค็ม และมีกลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว (กลิ่นที่ว่านี้ผมไม่สามารถอธิบายได้เลย ว่าเหมือนกับเครื่องปรุงรสชนิดไหน เพราะกลิ่นของมันไม่เหมือนกับเครื่องปรุงรสที่ผมเคยรู้จัก) สามารถนำไปปรุงอาหารได้หลากหลายชนิด โดยใช้แทนน้ำปลาหรือน้ำปลาร้า ซึ่งจะให้รสชาติที่กลมกล่อม และให้ความหอมที่เป็นเอกลักษณ์ ในแบบที่คุณไม่เคยลิ้มลองมาก่อน น้ำผักสะทอนแม่คำพัน ขนาด 250 มล. ราคาขวดละ 100 บาท ช่องทางการติดต่อสั่งซื้อ Facebook : น้ำพริกแจ่วดำน้ำผักสะทอนแม่คำพัน ID Line : 0897092367 / namprikmaekamphan Tel : 0897092367 Email : namprik.maekamphan@gmail.com Photo credit (ปก) : https://www.img.in.th/image/TfhShv