การให้ หากคุณตาผู้เป็นเจ้าของทรัพย์สินยกบ้านหลังนี้ ที่ดินแปลงนั้นให้ลูกๆ ตั้งแต่คุณตายังมีชีวิตอยู่ “ไม่ใช่” มรดกนะคร้าบ หายใจลึกๆ ครับ ฟังอีกรอบ เรื่องของเรื่องมันอยู่ที่ว่าตอนคุณตาท่านเสียชีวิต ท่านมีทรัพย์สินหรือมีสมบัติอะไรอยู่บ้าง นั่นถึงจะเป็น “มรดก” ครับ ถ้าคุณตาทำพินัยกรรมไว้ อย่างนี้ง่ายครับ ทรัพย์สินชิ้นใดที่ระบุไว้ในพินัยกรรมยกให้ลูกหลานหรือคนที่ท่านชอบๆ กัน ก็ตกเป็นของคนที่คุณตา (เจ้ามรดก) ระบุไว้เลยครับ ตะ ตะ แต่ ... ถ้าท่านเพียงแต่ยกให้ด้วยวาจา แม้ว่าพูดบ่อยๆ ตอนกินข้าวทั้งเช้าเย็น อย่างนี้ไม่ได้นะครับ!“พินัยกรรมเป็นการแสดงเจตนาเผื่อตาย และพินัยกรรมต้องทำตามแบบที่กฎหมายกำหนด” เมื่อเจ้ามรดกถึงแก่กรรม ลูกหลานคนใดคนหนึ่งต้องไปร้องต่อศาลขอให้ศาลตั้งเป็น “ผู้จัดการมรดก” เสียก่อนครับ ถ้ามีพินัยกรรม ผู้จัดการมรดกตามที่ระบุในพินัยกรรมก็จัดการแบ่งปันทรัพย์มรดกให้แก่ “ผู้รับพินัยกรรม” แต่ถ้าไม่มีพินัยกรรม วิธีการก็คือ หากคุณยายยังอยู่ ให้ท่านเป็นผู้จัดการมรดก ถ้าเหลือแต่ลูกหลานก็ตกลงกันให้ใครสักคนเป็นผู้จัดการมรดก เมื่อศาลมีคำสั่งตั้งผู้จัดการมรดกเรียบร้อยแล้ว คุณตาสั่งไว้อย่างไร ก็เอาคำสั่งศาลไปจัดการโอนที่ดิน เบิกถอนเงินในบัญชีธนาคาร แล้วก็แบ่งปันทรัพย์มรดกต่างๆ ให้กันไปตามที่ท่านสั่งไว้เป็นอันเรียบร้อยครับขั้นตอนที่ไม่แนะนำเลยถ้าไม่ถึงที่สุดจริงๆ คือการฟ้องร้องขอแบ่งทรัพย์มรดกครับ พี่น้องเป็นของหายาก เหลือเอาไว้ไปขอเด็ดใบกะเพราก็ยังดีครับ!!“พี่น้องทำให้ชีวิตอบอุ่นครับ” ถ้าคุณตาผู้เป็นเจ้ามรดกไม่ได้ทำพินัยกรรม หรือทำพินัยกรรมแต่มีทรัพย์สินบางอย่างที่ท่านอาจจะลืมหรือไม่ได้ระบุในพินัยกรรมว่าจะยกให้ใคร จะต้องมาดูกันตามกฎหมายครับ ผู้ที่มีสิทธิรับมรดกคือ “ทายาทโดยธรรม” ซึ่งก็คือคุณยายที่จดทะเบียนสมรส (คู่สมรสที่จดทะเบียนสมรส) พ่อแม่ของคุณตาและลูกสายตรง หากไม่มีก็ตกไปที่หลานสายตรงครับ คร่าวๆ นะครับ หากยังไม่มีตัวอีกจึงจะตกไปยังพี่น้องของคุณตาหรือลุงป้าน้าอาอื่นๆ ครับ ในข้อเท็จจริงมักจะซับซ้อน เช่น คุณตาแต่งงาน 2 หน พี่น้องแต่ละสายจะมีสิทธิอย่างไร คุณตาได้รับรองบุตรไว้หรือไม่ หรือคุณตามีลูกบุญธรรม ตัวลูกบุญธรรมหรือลูกของลูกบุญธรรมจะมีสิทธิอย่างไร หรือลูกคนหนึ่งโอนทรัพย์สินบางชิ้นให้คุณตาด้วยเหตุผลบางอย่าง ลูกหลานอาจต้องการพิสูจน์ว่าทรัพย์สินชิ้นนั้นเป็นทรัพย์มรดกหรือไม่สรุปนะครับ หลักก็คือว่า ถ้าคุณตาทำพินัยกรรม ทรัพย์สินที่ระบุในพินัยกรรมยกให้ใคร ก็เป็นอันยุติครับ แต่ถ้าไม่ได้ทำพินัยกรรม หรือทำแต่มีทรัพย์สินนอกพินัยกรรม ถ้าพี่น้องตกลงกันได้ ก็ไปยื่นคำร้องต่อศาลขอตั้งผู้จัดการมรดกแล้วโอนหรือแบ่งปันกันไปตามที่ตกลงกัน แต่หากตกลงกันไม่ได้ก็ต้องฟ้องศาลละครับ ทรัพย์มรดกก็จะไปแบ่งกันตามกฎหมายกำหนดไว้ครับ“ทายาทโดยธรรมมี 6 ลำดับชั้น รวมถึงคู่สมรสที่ชอบด้วยกฎหมาย”ภาพ Cover photo โดย นักเขียนภาพประกอบที่ 2 จาก Jude Beck on Unsplash / ภาพอื่น ๆ โดยนักเขียน