เครดิตภาพจาก : Yada P. / Canva Pro สถานการณ์ของโรคระบาด COVID-19 ที่ผ่านมาถือว่าเป็นเหตุการณ์ที่เลวร้ายที่ไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้น จากสถานการณ์นี้ทำให้เกิดความร่วมมือของทุก ๆ ฝ่ายที่ช่วยเหลือกันเพื่อบรรเทาความรุนแรงของโรคระบาด และเพื่อให้เราผ่านพ้นวิกฤตครั้งนี้ไปได้ จึงทำให้ผู้เชี่ยวชาญในด้านต่าง ๆ ทั้งในไทยและต่างประเทศเกิดการนำเอาเทคโนโลยีนวัตกรรมต่าง ๆ ที่มีมาใช้ช่วยแก้ไขเยียวยาสถานการณ์ ซึ่งหนึ่งในเทคโนโลยีที่อยู่ใกล้ตัวเรามากแต่มักจะโดนมองข้ามหรือใช้งานเป็นประจำแต่ไม่รู้ว่าเทคโนโลยีที่ใช้เรียกว่าอะไร นั้นก็คือเทคโนโลยี GIS เครดิตภาพจาก : Gerd Altmann / Pixabay . แล้วเทคโนโลยี GIS คืออะไร? เราจะพาไปทำความรู้จักกับเทคโนโลยีมากประโยชน์ที่มีชื่อว่า “GIS (Geographic Information System)” หรือที่เรียกกันว่า “ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์” คือ กระบวนการทำงานเกี่ยวกับข้อมูลในเชิงพื้นที่ด้วยระบบคอมพิวเตอร์ ที่ใช้กำหนดข้อมูลและสารสนเทศที่มีความสัมพันธ์กับตำแหน่งในเชิงพื้นที่และตำแหน่งในแผนที่ ข้อมูลและแผนที่ใน GIS เป็นระบบข้อมูลสารสนเทศที่อยู่ในรูปของตารางข้อมูล และฐานข้อมูลที่มีส่วนสัมพันธ์กับข้อมูลเชิงพื้นที่ ซึ่งรูปแบบและความสัมพันธ์ของข้อมูลเชิงพื้นที่ทั้งหลาย จะสามารถนำมาวิเคราะห์ด้วย GIS และทำให้สื่อความหมายในเรื่องการเปลี่ยนแปลงที่สัมพันธ์กับเวลาได้ ผลลัพธ์ที่ได้มักมีความถูกต้องแม่นยำสูง สามารถนำไปประยุกต์ใช้งานได้หลายด้านทั้งในด้านการวางแผน ตัดสินใจและออกแบบระบบต่าง ๆ เช่น การแพร่ขยายของโรคระบาด การบุกรุกทำลาย การเปลี่ยนแปลงของการใช้พื้นที่ และอื่น ๆ อีกมากมาย เครดิตภาพจาก : pikisuperstar / freepik . ถ้ายังนึกภาพไม่ออกจะขอยกตัวอย่างการประยุกต์ใช้เทคโนโลยี GIS ที่เรานำมาใช้ในชีวิตประจำวันบ่อยมากจนอาจมองข้ามไป นั้นคือ Google map ที่เรามักเปิดใช้เพื่อตัดสินใจวางแผนเส้นทางในการเดินทางหรือหาตำแหน่งสถานที่ต่าง ๆ นอกจากนี้เทคโนโลยี GIS ยังมีการนำไปประยุกต์ใช้กับการทำงานอื่น ๆ อีกมากมายรวมไปถึงในสถานการณ์ COVID-19 ก็ได้มีการนำเอาเทคโนโลยีนี้ไปใช้ในการช่วยเหลือมากมาย ดังที่เราได้ไปหาข้อมูลเพิ่มเติมมาพบว่ามีการนำเอาเทคโนโลยี GIS ที่มีการใช้งานที่เข้าถึงและเข้าใจง่ายไปช่วยในการศึกษาการกระจายตัวของผู้ติดเชื้อจากการแสดงตำแหน่งที่มีการติดเชื้อหรือบริเวณที่ได้รับผลกระทบต่าง ๆ , การให้ข้อมูลสถานที่ที่เกี่ยวข้องตำแหน่งของสถานพยาบาลที่รับตรวจหาเชื้อ ตำแหน่งร้านขายอุปกรณ์ป้องกันและรวมไปถึงตำแหน่งที่ผู้ติดเชื้อเคยเดินทางไปในช่วงก่อนการเข้ารับการรักษาในไต้หวัน, การแจ้งเตือนเมื่อเข้าใกล้แหล่งเสี่ยงที่จะมีโอกาสในการติดเชื้อเพื่อหลีกเลี่ยงการเข้าใกล้บริเวณพื้นที่เสี่ยงในเกาหลีใต้, การติดตามตำแหน่งของผู้ใช้อื่นแบบเรียลไทม์เพื่อสอดส่องปลอดภัยและระวังการเข้าใกล้พื้นที่เสี่ยงของคนที่คุณห่วงใย, การบันทึกเส้นทางการเดินทางของเราไว้ในกรณีที่เราติดเชื้อจะได้สามารถเปิดเผยไทม์ไลน์การเดินทางเพื่อเป็นการรับผิดชอบต่อสังคมและเฝ้าระวังพื้นที่เสี่ยงไม่ให้เพิ่มการติดเชื้ออีก, การสร้างแบบสำรวจสังคมด้วยโปรแกรม ArcGIS Survey123 แล้วใช้ข้อมูลวิเคราะห์เพื่อใช้ในการวางแผนการขนส่งและการจัดสรรกระจายวัคซีนให้ได้ประสิทธิภาพมากที่สุด และการสร้าง Dash Board แสดงจำนวนผู้ที่ได้รับการฉีดวัคซีน แผนที่แสดงตำแหน่งของผู้รับวัคซีน ปริมาณการฉีดวัคซีน Dose ที่สองเพื่อให้ทราบถึงจำนวนประชากรที่ฉีดครบแล้วในหน่วยงานท้องถิ่นของอเมริกา เครดิตภาพจาก : Spencer Davis / Pixabay . ส่วนในด้านตัวอย่างการนำเทคโนโลยี GIS มาบรรเทาสถานการณ์ COVID-19 ในไทยที่เราน่าจะได้เห็นกันในสื่อต่าง ๆ มาบ้างแล้วที่วันนี้จะนำมาให้รู้จักกันก็คือ แพลตฟอร์ม Jitasa.care ซึ่งมีการทำงานโดยผู้ต้องการความช่วยเหลือกดเข้ามาในแพลตฟอร์มและกดขอความช่วยเหลือ จากนั้นอาสาสมัครที่อยู่ในแพลตฟอร์มจะเห็นสัญลักษณ์ขอความช่วยเหลือกระพริบในแผนที่ดิจิตอลก็จะเข้าไปกดตอบรับและหาทางช่วยเหลืออย่างทันท่วงที ความช่วยเหลือที่ขอเข้ามาก็คือต้องการเตียง ต้องการหาที่ตรวจ COVID-19 ต้องการอาหาร ต้องการออกซิเจน ซึ่งเป็นการทำให้คนที่อยากช่วยมาเจอคนที่ต้องการความช่วยเหลือได้ง่ายทำให้การช่วยเหลือเกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็ว และยังมีการแบ่งปันข้อมูลอัปเดตข่าวสารต่าง ๆ เช่น โรงพยาบาลไหนที่ยังรับคนไข้อยู่บ้าง เครดิตภาพจาก : https://www.jitasa.care/ . อย่างที่เห็นว่าการนำเทคโนโลยี GIS สามารถนำมาช่วยในการวางแผนจัดการแก้ไขปัญหาได้อย่างหลากหลาย สะดวกรวดเร็ว และทันต่อเหตุการณ์เหมาะอย่างมากกับการช่วยในการบรรเทาความรุนแรงจากเหตุการณ์ COVID-19 นี้ จากความช่วยเหลือจากทุก ๆ คนผนวกด้วยเทคโนโลยีต่าง ๆ เราก็หวังเป็นอย่างยิ่งว่าพวกเราจะสามารถผ่านพ้นสถานการณ์โรคระบาดที่ร้ายแรงนี้ไปได้ในเร็ววัน . . . อ้างอิง : อมร เพ็ชรสว่าง (12 Mar 2020), 5 แนวคิดใช้แผนที่…รับมือโควิด-19, http://www.gistda.or.th/main/th/node/3755 Chananya (21 April), เทคโนโลยี GIS หัวใจสำคัญในการวางแผนกระจายวัคซีน COVID-19, https://www.esrith.com/blog/location-guides-covid-distribution/ PPTV online (2 August 2021), เปิดใจทีม Jitasa.care ผู้สร้างปุ่ม SOS บนแผนที่ดิจิทัลช่วยคนติดโควิด, https://www.pptvhd36.com/news/สังคม/153093 Asst. Prof. Sombat Yumuang, Ph.D. , ความหมายของคำว่า "ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์", http://www.gisthai.org/about-gis/gis.html วันละนิดวิทย์เทคโน (23 April 2011), GIS คืออะไร ?, https://www.nstda.or.th/home/knowledge_post/gis/ เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !