พระสังกัจจายน์ หรือ พระมหากัจจายนะ ถือเป็นพระอรหันต์ที่มักได้รับการบูชาด้วยอานุภาพของความร่ำรวยโชคลาภโภคทรัพย์ เช่นเดียวกับ พระสิวลี ซึ่งถือว่าเป็น 2 องค์ที่โดดเด่นที่สุดในด้านโชคลาภและความร่ำรวย เพราะในทางพุทธศาสนานั้น เป้าหมายคือการมุ่งสู่นิพพาน มิใช่การสะสมทรัพย์ จึงมีพระน้อยมากที่มีอานุภาพในด้านนี้พระสังกัจจายน์มีตำนานความเป็นมาที่หลากหลาย โดยมีตำนานเก่าแก่ที่สุดคือทางฝั่งบาลี ซึ่งเดิมพระสังกัจจายน์นั้นเป็นบุคคลที่เกิดในตระกูลพราหมณ์ โดยมีบิดาเป็นปุโรหิตของแคว้นอวันตี และได้ชื่อว่า กัญจะนะมานพ (Kañcanamānava) ซึ่งแปลว่า บุรุษหนุ่มที่มีผิวสีทอง เพราะท่านมีผิวสีดั่งทองและมีรูปลักษณะที่งดงามมาก พระสังกัจจายน์ได้เล่าเรียนกับลุงของท่าน ซึ่งก็คืออสิตดาบสแห่งเขาวินธัย เป็นหนึ่งในผู้ที่ทำนายว่าเจ้าชายสิทธิตถะจะได้ขึ้นครองราชย์เป็นพระราชาหรือเป็นศาสดาของศาสนาหนึ่งในอนาคตภายหลังบิดาของท่านได้เสียชีวิตลง ท่านจึงต้องขึ้นทำหน้าที่เป็นปุโรหิตต่อไป ครั้งหนึ่งพระพุทธเจ้าได้มาแสดงธรรมในพื้นที่ใกล้กับแคว้นอวันตี พระเจ้าจัณฑปัชโชตราชาแห่งแคว้นจึงได้ขอให้พระสังกัจจายน์และสหายอีก 7 คนออกเดินทางไปเชิญพระพุทธเจ้ามาแสดงธรรมให้พระองค์ฟังต่อมาเมื่อพระสังกัจจายน์และคณะได้เดินทางมาพบกับพระพุทธเจ้าแล้วจึงได้มีโอกาสสดับฟังธรรมจากพระองค์ ด้วยความเฉลียวฉลาดของพระสังกัจจายน์นั้นเมื่อฟังธรรมเพียงครั้งเดียวก็ได้บรรลุเป็นอรหันต์ในทันที และจึงขอให้พระพุทธเจ้าบวชให้ตน จากนั้นจึงได้ออกเดินทางไปเทศนายังที่ต่าง ๆ ในแคว้นอวันตีรวมทั้งเป็นผู้เทศนาให้กับพระเจ้าจัณฑปัชโชตนั่นเอง ซึ่งพระสังกัจจายน์นั้นได้ถูกยกย่องจากองค์สัมมาสัมพุทธเจ้าว่าเป็นผู้ที่เป็นเลิศในการแสดงธรรมด้วยความงดงามของพระสังกัจจายน์นั้นครั้งหนึ่งถึงกับทำให้นายโสเรยยะ ผู้เป็นบุตรเศรษฐีแห่งเมืองโสเรยยะถึงกับคิดมิดีมิร้ายกับท่าน ทำให้เกิดอาเพศนายโสเรยยะกลายเป็นผู้หญิงไปในทันที จนต้องหลบหนีออกจากเมืองไปได้เป็นภรรยากับเศรษฐีที่เมืองตักศิลาและมีลูกด้วยกันถึง 2 คน ซึ่งเดิมตนก็มีภรรยาและบุตรอยู่ที่เมืองโสเรยยะอยู่แล้วอีก 2 คน กลายเป็นทั้งพ่อทั้งแม่ไปพร้อมกัน ท้ายที่สุดจึงต้องมากราบขอขมาต่อพระสังกัจจายน์ แล้วจึงได้เกิดปาฏิหาริย์กลับคืนเป็นเพศชายอีกครั้ง แต่ด้วยความรู้สึกผิดเพี้ยนในเพศสภาพจึงขอให้พระสังกัจจายน์บวชให้ตน และยกบุตรทั้งสี่ ให้บิดา มารดาเลี้ยงดูต่อไป ภายหลังจึงได้บรรลุเป็นอรหันต์พระสังกัจจายน์นั้นถูกยกย่องว่ามีความสง่างามเป็นรองแต่เพียงสมณโคดมเท่านั้น จากคำชมมากมาย แม้กระทั่งเทวดายังชม และงดงามจนดึงดูดเพศตรงข้าม ทำให้พระสังกัจจายน์ตัดสินใจขอพระพุทธเจ้าใช้อิทธิฤทธิ์เพื่อเปลี่ยนรูปกายตนให้อัปลักษณ์ ซึ่งพระพุทธเจ้าก็ทรงอนุญาต จึงเป็นที่มาของรูปลักษณ์พระสังกัจจายน์ที่เรารู้จักกันในปัจจุบันในส่วนของทางมหายานนั้นยังเชื่อว่าพระสังกัจจายน์จะเป็นพระพุทธเจ้าในอนาคตกาลอีกด้วย ซึ่งทางมหายานนั้นเชื่อว่าพระพุทธเจ้าในจักรวาลนี้มีมากดั่งเม็ดทราย จึงแตกต่างจากฝั่งเถรวาทสำหรับอานุภาพหลักของพระสังกัจจายน์นั้นคือเรื่องของความรู้ ดังที่เป็นเอตทัคคะในทางผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร ส่วนในเรื่องรองคือเรื่องของโชคลาภวาสนาซึ่งเชื่อตามรูปลักษณะของท่านที่มีลักษณะอ้วนท้วนว่าเป็นผู้อุดมบริบูรณ์ และด้านเมตตามหานิยมเพราะรูปลักษณ์ก่อนที่ท่านจะแปลงเป็นรูปลักษณ์ที่เห็นกันในปัจจุบันท่านนั้นมีรูปลักษณ์ที่สง่างามดังที่ได้กล่าวไว้ข้างต้นโดยการบูชามีเคล็ดอยู่หลายแบบ ซึ่งขอแนะนำไว้ดังนี้หากบูชาที่บ้าน เมื่อได้องค์พระมาแล้วให้ปิดทองที่พุงขององค์พระ ว่ากันว่าจะนำทรัพย์มาให้ก่อนอธิษฐานขอสิ่งใดใช้มือขวาลูบบริเวณพุงขององค์พระหมุนตามเข็มนาฬิกา 3 รอบ แล้วจึงอธิษฐานเอามือบีบเข่าท่านก่อนขอพร เหตุเพราะครั้งหนึ่งพระอินทร์ใกล้หมดบุญจากภพเทวดา แต่ไม่อยากลงมาเกิดใหม่อีก จึงไปปรึกษาพระโมคัลลานะ แต่ก็ไม่ได้คำตอบ ครั้นจะปรึกษาสมณโคดมท่านก็ไม่อยู่ จึงได้นึกถึงพระสังกัจจายน์ และเสด็จมาหา เมื่อพบพระสังกัจจายน์ พระอินทร์ก็ทรงเข้าไปบีบนวดเข่าถวายแก้ปวดเมื่อยให้ ซึ่งพระสังกัจจายน์มีญาณหยั่งรู้อยู่แล้ว จึงแนะนำพระอินทร์ให้ใส่บาตรกับพระมหากัสสปะระหว่างที่กำลังออกจากนิโรธสมาบัติเพราะถือกันมาว่าผู้ได้ถวายอาหารแด่พระสงฆ์ผู้ออกจากนิโรธสมาบัติมื้อแรกจะได้รับอานิสงส์ในปัจจุบันทันตา พระอินทร์จึงกราบลาและไปกระทำตาม ทำให้พระอินทร์ต่อบุญได้ต่อไปไม่ต้องลงมาเกิดอีกเป็นเวลานานวิธีการบูชา ใช้เพียงธูป 3 ดอก และดอกไม้ ก็เพียงพอ หรือหากมีของถวายเพิ่มเติมเป็น น้ำเปล่าหรือผลไม้ก็ได้ แต่หากไม่มีของไหว้ใด ๆ เพียงยกมือไหว้ย่อมได้เหมือนกัน เพราะในทางพุทธ เรายึดถือเรื่องจิตเป็นหลักใหญ่คาถาบูชากัจจานะจะมหาเถโร พทุโธ พุทธานัง พุทธะตัง พุทธัญจะ พุทธะสุภา สิตัง พุทธะตังสะมะนุ ปปัตโต พุทธะโชตัง นะมามิหัง ปิโยเทวะ มะนุสสานัง ปิโยพรหม นะมุตตะโม ปิโยนาคะ สุปัน นานัง ปิยินทะริยัง นะมามิหัง สพเพชะนา พะหูชะนา ปุริโสชะนา อิถีชะนา ราชาภาคินิ จิตตัง อาคัจฉาหิ ปิยังมะมะฯขอบคุณภาพประกอบภาพปก, ภาพที่ 1 pixabay - Christel SAGNIEZภาพที่ 2 hippopxภาพที่ 3 ผู้เขียน - จากแอปพลิเคชัน 出家模擬器ภาพที่ 4 hippopxเปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !