บทความนี้อยากที่จะนำเสนอมุมมองเกี่ยวกับมลภาวะจากพลาสติกในมิติอื่นๆ ซึ่งการแก้ปัญหาส่วนใหญ่ในปัจจุบันอย่างเช่น การแบนสินค้าที่ทำจากพลาสติก อาจจะดีเเล้วหรืออาจจะมีมุมมองในมิติอื่นๆที่จะมีแนวทางเพื่อลดปัญหามลภาวะจากขยะพลาสติกพร้อมกับการพัฒนาที่ยั่งยืน? ในปัจจุบันในฟีดข่าวต่างๆเต็มไปด้วยรูปภาพของ มหาสมุทร ชายฝั่งทะเล รวมไปถึงสิ่งมีชีวิตต่างๆที่ต้องรับภาระกับพลาสติกจำนวนมากมาย การตระหนักทางสังคมเริ่มมีการเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ โดยไม่กี่ปีที่ผ่านมานี้ ได้มีมาตรการที่จะรับมือกับปัญหามลภาวะทางพลาสติกจากสาเหตุต่างๆ ในทุกภาคส่วน ตั้งแต่ยุคเริ่มต้นในกระบวนการผลิตที่เกี่ยวข้องกับพลาสติก พลาสติกปริมาณกว่า 8300 million tonnes(Mt) ได้ถูกผลิตขึ้น แต่มีเพียง 7 เปอเซ็นต์เท่านั้นที่ถูกรีไซเคิล สัดส่วนโดยส่วนใหญ่กว่า 4600 Mt ถูกทิ้งโดยวิธีการฝังกลบ หรือ รั่วไหลไปกับสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ เนื่องจากการขาดการจัดการ ทำให้เกิดปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม เช่น สัตว์ทะเลที่ถูกพลาสติดติดพัน ปัญหาด้านสุขภาพของมนุษย์จาก ไมโคพลาสติก(พลาสติกขนาดเล็กที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า) ที่ตกค้างในอาหารทะเล รวมไปถึง ปัญหาด้านเศรษฐกิจ เช่น มูลค่าเสียหายจากการเก็บกวาดซากขยะพลาสติกจากแหล่งท่องเที่ยว การแก้ไขตามนโยบายอย่างเช่น การแบนหลอดพลาสติก การเก็บภาษีถุงพลาสติก การยกเลิกการใช้ถุงพลาสติก หรือการไม่สนับสนุนรายการที่เกี่ยวข้องกับ single use plastic ที่ได้นำมาใช้ในหลายๆที่ทั่วโลก วิธีการเหล่านี้ก็ไม่ได้ช่วยแก้ปัญหาที่รากของปัญหา อาจจะทำให้เกิด ‘burden shift’ คือการที่ลดปัญหาจากที่หนึ่งแต่ไปเกิดปัญหาอีกที่หนึ่ง ยกตัวอย่างเช่น Packaging ที่ทำจากพลาสติกนั้นมีน้ำหนักเบา แต่ถ้าเราแบนพลาสติกไปเลยใช้แพ็กเกจตัวอื่น อย่างขวดแก้ว ซึ่งมีน้ำหนักมากกว่า ทำให้ต้องใช้พลังงานมากกว่าในกระบวนการขนส่งซึ่งกว่าจะได้พลังงานออกมานั้นก็ไม่รู้วาต้องปล่อยมลพิษไปมากน้อยเท่าไหร่ มันจะเป็นการลดพลาสติกแต่ไปเพิ่มมลพิษ อย่าง carbon footprint หรือเปล่า? หรืออาจจะใช้กระดาษเป็นถุงแทนก็ได้ แต่ได้คุณสมบัติเหมาะในใช้งานไหมหละ? แล้วกระบวนการผลิตถุงกระดาษปล่อยมลพิษไปน้อยกว่าการผลิตพลาสติกไหม? หรือบางทีการนำถุงพลาสติกมารีไซเคิลอาจจะปล่อยมลพิษได้น้อยกว่า โดยส่วนใหญ่ปัญหามลภาวะทางพลาสติกที่พบไม่ได้เกิดจากการที่เราใช้พลาสติก แต่เกิดจากการรั่วไหลของพลาสติกในวัฏจักรชีวิตของสิ่งต่างๆที่มีพลาสติกเป็นองค์ประกอบ อย่างเช่น ระหว่างการผลิต หรือการขนส่ง การรั่วไหลจากการฝังกลบ หรือการขาดการจัดการของเสียพลาสติกที่ดีพอ ถ้าเราจัดการกับการรั่วไหลของพลาสติกได้ ก็จะป้องกันไม่ให้เกิดมลพิษจากพลาสติกได้ ด้วยความที่พลาสติกนั้นมีความอเนกประสงค์ ทั้งทนทาน อ่อนนุ่ม น้ำหนักที่เบา และราคาที่ถูก ซึ่งให้ประโยชน์หลากหลายด้านแก่สังคม ในการประยุกต์ใช้งานทางด้านต่างๆ พลาสติกยังเป็นตัวเลือกที่จะช่วยลด Carbon footprint นอกจากนี้ขยะพลาสติกยังสามารถนำไปเผาเป็นเชื้อเพลิง หรือนำไปรีไซเคิลได้อีกด้วย ดังนั้น การประยุกต์ใช้พลาสติกให้เหมาะสมกับฟังก์ชันที่ต้องการ การออกแบบโมเดลเศรษฐกิจแบบหมุนเวียน (circular economy) โดยพยายามให้พลาสติกหมุนเวียนในระบบมากที่สุด การจัดการกับขยะพลาสติกอย่างมีประสิทธิภาพ และการป้องกันการรั่วไหลของพลาสติกสู่สิ่งแวดล้อมอย่างมีประสิทธิภาพ โดยพิจารณาครอบคลุมตลอดวัฏจักร(Life Cycle) อาจจะเป็นอีกทางเลือกหนึ่งเพื่อฟื้นฟูสิ่งแวดล้อม และลดปัญหามลภาวะจากพลาสติก เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ขอบคุณรูปภาพจาก ภาพหน้าปก pexels ภาพที่1 brighttv ภาพที่2,ภาพที่4 แคปจาก https://portals.iucn.org/ ภาพที่3 pinterest ขอบคุณข้อมูลจาก https://portals.iucn.org/