ทุกช่วงต้นเดือนพฤษภาคมของทุกปี ชาวกะเหรี่ยงทุกหมู่บ้านในป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก ในตำบลไล่โว่ อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี จะมีพิธีไหว้ต้นไม้ใหญ่หรือศาลปู่เจ้าประจำหมู่บ้านอย่างน้อยปีละครั้ง นอกจากความเชื่อทางพระพุทธศาสนาแล้ว เราชาวกะเหรี่ยงยังมีความเชื่อในศาลปู่เจ้าหรือศาลพ่อปู่ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คอยดูแลหมู่บ้าน มีอะไรเกิดขึ้น จะเดินทางไปไหนมาไหน ทำบุญ ทำมาหากิน ก่อสร้างอะไร หรือจะแต่งงาน ก็ต้องมาไหว้บอกกล่าวเพื่อความเป็นมงคลกับตนเองและครอบครัว โดยมีผู้นำคอยทำพิธีเป็นตัวแทนสื่อสารระหว่างสิ่งศักดิ์สิทธิ์กับชาวบ้าน วันที่ทำพิธีจะตรงกับวันโกน (วันก่อนวันพระ) โดยจะทำพิธีในช่วงเช้าเท่านั้น ซึ่งทางวัดก็จะส่งสัญญาณด้วยการตีเกราะ 3 ครั้ง เพื่อให้ทราบว่าจะเริ่มทำพิธีหลังจากตีครบ 3 ครั้งแล้ว และศาลปู่เจ้าอยู่ใกล้บริเวณวัดหรือในเขตวัด บางทีก็เรียกว่าพิธีไหว้ต้นไม้ใหญ่ประจำหมู่บ้าน เพราะใต้ต้นไม้ใหญ่จะมีศาลปู่เจ้าอยู่ตรงนั้น ชาวบ้านจะนำขนมมาเซ่นไหว้ รวมทั้งดอกไม้ เทียนทำจากขี้ผึ้งมาบูชา ขนมจะทำจากบ้านมาเองก็ได้หรือในปัจจุบันนิยมนำขนมที่สามารถหาซื้อได้ตามร้านค้ามาตามกำลังศรัทธาแต่ละบ้านไม่เกิน 7 อย่าง และนิยมนำน้ำส้มมาด้วยเสมอ โดยมีขั้นตอนพิธีการเซ่นไหว้ศาลปู่เจ้าดังนี้1. เมื่อชาวบ้านมาถึงบริเวณต้นไม้ใหญ่หรือศาลปู่เจ้าแล้ว ต้องถอดรองเท้าก่อนเข้าไปหาที่นั่งตามความเหมาะสม2. นำขนม ของที่นำมาเซ่นปู่เจ้า ให้ผู้นำพิธี(เจ้าพิธี) ได้นำไปจัดวางให้เรียบร้อยบนศาลปู่เจ้า 3. ระหว่างที่รอชาวบ้านมารวมกันทั้งหมด จะมีการเล่นดนตรีพื้นบ้าน มีเด็กผู้หญิงมารำ เพื่อเป็นการแสดงถวายปู่เจ้า และผู้มาร่วมงานได้ชม 4. พอได้เวลา ผู้นำพิธีก็จะนำชาวบ้านไหว้ และมาพรมน้ำขมิ้น แป้งฝุ่น และส้มป่อยเผาที่ใส่ในแก้วเล็กๆ ที่นำมาจากบ้าน5. เจ้าพิธีก็จุดเทียน และนำสวด พร้อมทั้งแจ้งชาวบ้านให้ตั้งจิตอธิษฐานตามความปรารถนาของตนเอง ไม่ว่าเรื่องการทำกิน การค้าขาย โดยขอพรต่างๆ อย่างสุจริตธรรม6. พอเจ้าพิธีสวดเสร็จแล้ว ทุกคนก็ต้องรอเทียนที่จุดจนดับถือเป็นการสิ้นสุดพิธีก่อนที่จะออกจากบริเวณลานทำพิธีได้ และสามารถลาของที่เซ่นไหว้ นำไปรับประทาน แบ่งปันหรือแจกจ่ายต่อกันได้ 7. เมื่อออกจากที่ทำพิธีแล้ว วันนั้นก็ต้องงดทำงาน ทุกประการ ไม่หัก ไม่เด็ด ไม่ตัดต้นไม้ ดอกไม้ ใบหญ้า ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่เบียดเบียนชีวิต งดขาย งดดื่มของมึนเมาทุกชนิดเป็นเวลา 1 วันเต็มหรืออย่างน้อยก็ครึ่งวันนั้น ซึ่งใครที่ทำได้ ก็ดีทั้งกับตัวเองและสิ่งแวดล้อมเลยที่สำคัญก่อนที่มีการไหว้ต้นไม้ใหญ่หรือศาลปู่เจ้านี้ ต้องไม่ให้มีปัญหาร้ายแรงทางศีลธรรมเกิดขึ้นในหมู่บ้าน เช่น เรื่องการประพฤติผิดศีลข้อ 3 หรือผู้หญิงท้องก่อนแต่ง ถ้ามีก็ต้องเร่งทำพิธีแต่งงานให้เรียบร้อยก่อน เพื่อไม่ให้เกิดเรื่องแปดเปื้อนในหมู่บ้านขึ้นโดยต้องทำกันอย่างเคร่งครัดเสมอ ถือเป็นการแสดงความเคารพสิ่งศักดิ์ประจำหมู่บ้าน ปีละครั้ง ถือเป็นมงคลชีวิตให้กับผู้ที่อยู่ในหมู่บ้าน จะได้เหมือนมีผู้ดูแลปกป้องตนเองและครอบครัวเสมอ ถือเป็นการฝึกตน ให้รู้จักงดเว้น ละ เลิกกิจกรรมที่ทำประจำวันเพื่อฝึกฝน สร้างสิ่งที่เป็นมงคลให้กับตนเองก่อนเริ่มต้นเข้าสู่หน้าฝน สู่ฤดูกาลการปลูกข้าวไร่หมุนเวียน ทำสวน นา ในลำดับถัดไปทุกภาพประกอบ โดยผู้เขียนเปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !