“พิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์” พิพิธภัณฑ์แห่งการเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ ได้รวบรวมประวัติและวิวัฒนาการงานราชทัณฑ์ การลงโทษและการประหารชีวิตของไทยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันไว้ที่นี่กว่าจะมาเป็นพิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์พ.ศ.๒๔๘๒ กำเนิดพิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์ จัดตั้งขึ้นครั้งแรก โดยแนวคิดของ พ.อ. ขุนศรีรากร (ชลอ ศรีธนากร) ซึ่งดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมราชทัณฑ์ในสมัยนั้น ได้รวบรวมวัตถุเกี่ยวกับการลงโทษและวัตถุโบราณจากเรือนจำต่างๆ ทั่วประเทศ มาจัดแสดงที่เรือนจำบางขวางพ.ศ. ๒๕๑๕ ย้ายพิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์จากเรือนจำกลางบางขวาง ไปศูนย์ฝึกอบรมข้าราชการราชทัณฑ์โดยเปิดให้ประชาชนทั่วไปเข้าชม เมื่อวันที่ ๒๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๑๕ พ.ศ. ๒๕๔๒ ย้ายพิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์จากศูนย์ฝึกอบรมข้าราชการราชทัณฑ์ ไปสู่พิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์ ณ สวนรมณีนาถ โดยให้กรุงเทพมหานคร จัดสร้างสวนสาธารณะน้อมเกล้าฯ ถวายสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาครบ ๖๐ พรรษา เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๕ โดยในการนี้ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๑๐ ทรงเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิด เมื่อวันที่ ๑๗ สิงหาคม ๒๕๔๒ พ.ศ. ๒๕๖๕ ย้ายจากสวนรมณีนาถ มาที่พิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์ จ. นนทบุรี ในปัจจุบัน ในปี พ.ศ. 2557 สำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม ขอใช้พื้นที่จัดแสดง ณ สวนรมณีนาถ เพื่อจัดตั้ง “ศูนย์การเรียนรู้ระหว่างประเทศด้านกระบวนการยุติธรรม” ดังนั้น เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 25 พฤศจิกายน 2564 นายอายุตม์ สินธพพันธุ์ อธิบดีกรมราชทัณฑ์ ได้มอบนโยบายเร่งด่วน ให้สถาบันพัฒนาข้าราชการราชทัณฑ์ดำเนินการปรับปรุงอาคารพิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์แห่งใหม่ และเปิดให้เข้าชมวันแรกเมื่อ 19 พฤษภาคม 2566 Credit: ขอบคุณเอกสารข้อมูลเชิงลึกจากกรมราชทัณฑ์ พิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์แห่งใหม่นี้ ที่จังหวัดนนทบุรี ก่อสร้างขึ้นในรูปแบบอาคารปูนเปลือยสไตล์ร่วมสมัย ประกอบไปด้วย 3 อาคาร อาคารหลังแรกจัดแสดงประวัติศาสตร์ ความเป็นมาของราชฑัณฑ์ประเทศไทย จำลองห้องขัง และกลองโบราณ ที่เคยใช้ตีบอกเวลาในเรือนจำ สมัย ร.ศ.๑๒๖ อาคารหลังที่สอง โดยชั้น1 จัดแสดง การลงทัณฑ์กับกาลเวลาที่เปลี่ยนผ่าน ได้แก่ การลงทัณฑ์ด้วยขื่อ, กลัง,สมอบก,ตะโหงก, เบ็ดเหล็ก,ตะกร้อ, ฆ้อนตอกเล็บ,หีบทรมาน, การประหารชีวิตด้วยดาบ, หลักประหารชีวิตอันแรก, เตียงการประหารชีวิตด้วยการฉีดยา, ด้วยปืน ภายในอาคารที่ 2 การลงลงทัณฑ์ในรูปแบบต่างๆ พร้อมรูปปั้นประกอบ ภาพซ้าย: การลงทัณฑ์ด้วยวิธีฆ้อนตอกเล็บ ทำด้วยไม้แก่น ปลายไม้ข้างแหลมจะใส่เข้าไประหว่างเล็บและเนื้อแล้วใช้ฆ้อนตอกไม้ปลายแหลมเข้าไปในเล็บภาพขวา: หีบทรมาน เป็นกล่องขนาดพอดีตัว ฝาไม้ถูกตอกจนแน่นสนิท มีรูเจาะไว้ให้พอหายใจเท่านั้นวางนอนหรือวางยืนไว้กลางแดด เป็นการทรมานให้สารภาพภาพซ้าย: ขื่อ - ผู้ถูกลงโทษนั่งตรึงอยู่กับพื้นหันหน้าเข้าหาขื่อข้อมือและข้อเท้าของผู้ถูกลงโทษจะถูกตรวนพันธนาการไว้อีกชั้นหนึ่งเพื่อป้องกันการหลบหนีภาพขวา: เบ็ดเหล็ก - ใช้เพื่อลงทัณฑ์ผู้ต้องโทษ โดยเกี่ยวเบ็ดเหล็กเข้าไปใต้คางของผู้ต้องโทษแล้วชักรอกให้เท้าลอยพ้นพื้นดิน ไม่ให้คางหลุดจากเบ็ดเหล็ก ภาพซ้าย: ตะโหงก - ทำด้วยไม้หรือลักษณะคล้ายขื่อ แตกต่างกันที่สวมที่คอยาวกว่าขื่อราว 3 เท่าเริ่มใช้ปรากฎหลักฐานแน่ชัดในกฎหมายตราสามดวง (พระธรรมนูญ) และเลิกใช้ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ภาพขวา:สมอบก - ทำด้วยไม้เนื้อแข็ง น้ำหนักมาก ปลายโซ่มีวงแหวนวงเดียวไว้สวมข้อเท้าคนโทษที่ทำผิดวินัยในคุกหรือผู้มีนิสัยดื้อด้าน นักโทษผู้ถูกใส่สมอบกต้องตากแดด ตากลม อยู่กับที่ ถ้าจะเคลื่อนไหวก็ต้องยกขอบไม้แก่นอันหนักติดตัวไปด้วย ภาพบนซ้าย: การประหารชีวิตด้วยดาบ (กุดหัว)ภาพบนขวา: ตะกร้อ - ผู้ต้องโทษถูกจับเข้าไปนั่งในตะกร้อ ให้ช้างเตะตะกร้อให้กลิ้งไปมาผู้ต้องโทษจะเจ็บปวดจากการถูกเหล็กแหลมตำ ตะกร้อใบนี้ได้มาจากเรือนจำกลางนครราชสีมาภาพล่างซ้าย: กลังหรือคลัง - เป็นเครื่องพันธนาการผู้ต้องพระราชอาญา เลิกใช้สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ภาพล่างขวา: การประหารชีวิตด้วยการฉีดยา จะทำโดยทันทีที่ได้รับคำสั่ง โดยปกติจะเป็นเวลาเย็น เสื้อเครื่องแบบเพชรฆาตประหารด้วยปืนคนสุดท้าย (นายเชาวเรศน์ จารุบุณย์) เครื่องพันธนาการ โซ่ ตรวน หวาย ไม้บีบขมับ เตียงไฟฟ้า เป้ายิง เพชรฆาตดาบของประเทศไทย เดินขึ้นบันไดไปชั้น 2 ของอาคารที่ 2 บันทึกหลักฐาน เอกสารราชทัณฑ์ การแต่งกายของเจ้าพนักงานเรือนจำในสมัยดั้งเดิม ภาพประวัติศาสตร์กรมราชทัณฑ์ทั่วประเทศ ผังเรือนจำ โดยได้แบบมาจากเรือนจำที่ประเทศอังกฤษ ร้านหับเผย (ร้านจำหน่ายผลิตภัณฑ์ราชทัณฑ์)ที่มาของคำว่า "หับเผย" คือ บริเวณเขต คุก ตะรางในสมัยรัตนโกสินทร์หมายถึง บริเวณพื้นที่รอบเรือนจำกองลหุโทษ คำนี้เป็นคำโบราณมีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ที่ร้านหับเผยนี้ มีสินค้างานหัตกรรมผลงานของผู้ต้องขัง ให้เลือกซื้อมากมายเช่น หมวก, ย่าม, เสื้อปัก, กระเป๋า, รองเท้าปัก, งานไม้, งานสาน, ดอกไม้ประดิษฐ์บอกเลยว่า ราคาย่อมเยามาก และค่อนข้างฝีมือประณีต เชิญชวนแวะมาอุดหนุนเพื่อเป็นอีกหนึ่งกำลังใจ และรายได้ให้กับผู้ต้องขังที่สร้างสรรค์งานเหล่านี้ร้านหับเผยคาเฟ่ By รจช. เขาไม้แก้ว(ร้านอาหารและเครื่องดื่มเบเกอร์รี่) มีวงดนตรีโฟร์คซอง โดยเป็นการรวมวงของนักโทษชาย มาสร้างความบันเทิง ให้ฟังเพลงกันตลอดทั้งวันบรรยากาศของร้าน ติดแม่น้ำเจ้าพระยา ตกแต่งด้วยงานผ้าย้อมสีธรรมชาติ Eco print วางจำหน่ายรายได้ส่วนหนึ่งกว่า 70% จากร้านค้าจะส่งกลับไปเป็นรายได้ให้กับผู้ต้องขังแปลงผักเกษตรอินทรีย์บริเวณโดยรอบร้านหับเผยคาเฟ่ ซึ่งติดกับแม่น้ำเจ้าพระยา ที่นี่คือที่เที่ยวใกล้กรุง อีกหนึ่งสถานที่ ที่อยากเชิญชวนให้มาเรียนรู้ประวัติศาสตร์ และเลือกซื้อสินค้ากันนะคะ"ถ้าสังคมไม่ให้โอกาส จะไม่มีคนดีกลับสู่สังคม"พระราชดำรัสในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พิกัด: https://maps.app.goo.gl/xps1PecQacxBTqNW9ที่อยู่: 222 ถนนราชพฤกษ์ - นนทบุรี1 ต. สวนใหญ่ อ. เมือง จ. นนทบุรีวันเวลา : อังคาร-อาทิตย์ (08.00-17.00 น.) หยุดวันจันทร์ค่าเข้าชม: ฟรี ไม่มีค่าใช้จ่าย แชร์ที่เที่ยวใหม่ๆ ไม่ว่าจะเที่ยวสายไหนก็มาแวะแชร์กับทรูไอดีคอมมูนิตี้ “เที่ยวไปให้สุด”