ใครที่ชอบอ่านเรื่องราวของผู้หญิงในยุคก่อนๆ แนะนำหนังสือเล่มนี้ “พลังผู้หญิง แม่ เมีย และเทพสตรี : ความจริง และภาพแทน” โดยสำนักงานการศึกษาขั้นพื้นฐานกระทรวงศึกษาธิการ ชื่อหนังสือดูยาวๆ แต่ก็รับรองว่าความรู้และเรื่องราวของผู้หญิงมีความน่าสนใจผ่านช่วงเวลาอันยาวนานนี้เช่นกัน“พลังผู้หญิง แม่ เมีย และเทพสตรี : ความจริง และภาพแทน ประกอบไปด้วยบทความทั้งหมด 19 เรื่อง (ตามรูปสารบัญข้างต้น) เป็นการประมวลความรู้และประสบการณ์การศึกษาของผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์ จากหลากหลายสาขามาเขียนในประเด็นเกี่ยวกับผู้หญิงในมิติต่างๆ ทั้งในเชิงสังคม การเมือง และวัฒนธรรม ของผู้หญิงในประเทศอินเดีย จีน ไทย และประเทศเพื่อนบ้าน หนังสือเล่มนี้ไม่ได้มีเนื้อหาหนัก หรือใช้ภาษาวิชาการ และการอัดแน่นข้อมูลที่อ่านยากจนเกินไป แต่เป็นการย่อยข้อมูลมาเพื่อให้เราเข้าใจประวัติศาสตร์ของผู้หญิงอย่างเข้มข้น ได้เห็นรากฐานและแนวคิดที่ส่งผลต่อพฤติกรรม ความคิด และความเป็นอยู่ของผู้หญิง โดยมีรากฐานเริ่มต้นจากบทบาทของผู้หญิงที่เราต่างก็คุ้นเคย คือ บทบาทแม่ และบทบาทเมีย ซึ่งพบว่าสถานภาพและบทบาทของผู้หญิงในพรมแดนทวีปเอเชียนั้นแทบไม่แตกต่างกัน นั่นคือการถูกกดทับเพราะการสถาปนาตนเองเป็นใหญ่ของผู้ชาย ดังนั้นบทบาทแม่ที่ดีและบทบาทเมียที่จงรักภักดีต่อสามีของผู้หญิงในยุคก่อน จึงเป็นไปเพื่อความพึงพอใจของผู้ชายเป็นสิ่งกำหนดให้ผู้หญิงต้องเป็นแบบนั้นแบบนี้ยกตัวอย่างเรื่อง “แม่” คือ แม่ การแสดงบทบาทผู้หญิงที่เหนือสถานภาพผู้หญิงในสังคมลาว เขียนโดย วศิน ปัญญาวุธตระกูล ที่เล่าถึงบทบาทแม่ในฐานะผู้คอยอบรมสั่งสอนลูก โดยเฉพาะเรื่องพรหมจรรย์ที่เป็นฮีตคองประเพณีลาว ให้หญิงลาวรักษาพรหมจรรย์เพื่อสามีคนแรก จึงจะถือว่าประเสริฐและบริสุทธิ์ผุดผ่อง ซึ่งความคาดหวังต่างๆ ของสังคมต่อบทบาทการเป็นแม่ที่ต้องปกป้องและอบรมสั่งสอนลูก กลายเป็นเครื่องตัดสินพฤติกรรมของผู้หญิงว่าดีหรือไม่ดี และทำให้เราเริ่มมีคำถามว่าผู้ชายได้โยนภาระการอบรมสั่งสอนลูกให้กับผู้หญิงได้อย่างไร? ขณะที่เรื่อง สาวน้ำเค็ม : กลิ่นอายความเป็นสาวสมัยใหม่ก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พุทธศักราช 2475 เขียนโดย อาชญาสิทธิ์ ศรีสุวรรณ อธิบายคำว่า "สาวน้ำเค็ม" หมายถึงคนไทยที่เคยข้ามน้ำข้ามทะเลไปต่างประเทศในยุคก่อน พร้อมเล่าบรรยากาศการเข้าสมาคมตามแบบฝรั่ง ซึ่งในช่วงแรกจำกัดอยู่ในกลุ่มผู้ชาย เพราะผู้หญิงถูกสอนให้อยู่กับเหย้าเฝ้ากับเรือน แต่ช่วงทศวรรษ 2440 ค่านิยมของผู้หญิงเริ่มมีการปรับตัว ผู้หญิงเริ่มเรียนรู้วิชาการแบบใหม่ เปิดโอกาสให้เข้าสมาคม มีอิสระมากขึ้น และสามารถใกล้ชิดกับเพศตรงข้ามได้มากขึ้นจะเห็นได้ว่าหนังสือเล่มนี้ไม่ได้บอกเล่าแค่แง่มุมของการถูกกดทับของผู้หญิงเท่านั้น แต่อีกด้านยังแสดงพลังแห่งความเปลี่ยนแปลงของผู้หญิงผ่านบริบททางสังคมต่างๆ ซึ่งจะเป็นอย่างไรต่อ คงต้องให้คุณมาอ่านและทำความรู้จักกับหนังสือเล่มนี้กันด้วยตัวเอง รับรองว่าสนุกและได้ความรู้ไปในคราวเดียวกัน ภาพประกอบทั้งหมดโดย: ผู้เขียน