ช่วงที่พ่อแม่ผู้ปกครองและบุตรหลานควรเก็บตัวอยู่บ้านให้ได้มากที่สุด เพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงอันเกิดจากเชื้อโควิด 19 ถือเป็นโอกาสอันดีที่จะได้ทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกัน โดยเฉพาะกิจกรรมที่ช่วยเสริมพัฒนาการของเด็ก นักวิชาการหรือผู้เชี่ยวชาญด้านกุมารเวชหลายท่านเห็นพ้องต้องกันว่า กิจกรรมแนวมอนเตสซอรีสามารถช่วยพัฒนาทักษะต่าง ๆ ของเด็กได้ เพราะให้ความสำคัญกับสภาพแวดล้อมที่มีผลต่อพัฒนาการของเด็ก ก่อนอื่นขออธิบายให้เข้าใจคร่าว ๆ ว่า มอนเตสซอรี หรือ มาเรีย มอนเตสซอรี คือผู้คิดค้นวิธีการสอนที่เน้นเรื่องสภาพแวดล้อมของเด็ก โดยสิ่งที่เด็กต้องการขณะเรียนรู้คือ ความสนุกสนาน ความเป็นระเบียบเรียบร้อย ความต้องการที่จะคิดและตัดสินใจเอง ความต้องการการยกย่องและการรับฟังความคิดเห็น ความสนใจในเรื่องจริงและเรื่องแต่ง ปัจจุบันสถาบันศึกษาชั้นนำได้นำแนวความคิดของมอนเตสซอรีไปประยุกต์ใช้ในการเรียนการสอนและการทำกิจกรรม โดยมุ่งหวังว่าจะทำให้เด็กเกิดการพัฒนาทักษะในอนาคตได้พ่อแม่ผู้ปกครองก็สามารถส่งเสริมการทำกิจกรรมมอนเตสซอรีที่บ้านได้ด้วยเช่นกัน ในบทความนี้เราจะมาแนะนำ หนังสือ สอนหนูให้ทำเองได้ กิจกรรมตามคิด มอนเตสซอรี เพื่อใช้เป็นแนวทางในการทำกิจกรรมมอนเตสซอรีที่บ้าน หนังสือฯ เขียนโดย Maja Pitamic แปลโดย ผศ. ดร. ศิริรัตน์ นีละคุปต์ จัดพิมพ์โดย Nanmeebooks Kiddy ราคาปก 275 บาท ทั้งเล่มพิมพ์ด้วยกระดาษอาร์ตมัน และพิมพ์สี่สีทั้งเล่มปกหน้าของหนังสือ หนังสือเริ่มต้นด้วยการอธิบายว่าควรจะใช้หนังสืออย่างไร ซึ่งน่าสนใจมาก เพราะกล่าวว่ากิจกรรมภายในเล่มไม่จำเป็นต้องตระเตรียมอะไรให้วุ่นวาย เพียงแค่ใช้ของที่มีอยู่แล้ว และผู้ปกครองก็ไม่จำเป็นต้องใช้ความรู้เฉพาะทางด้วย สิ่งสำคัญที่สุดคือผู้ปกครองจำเป็นต้องแสดงวิธีทำกิจกรรมให้เด็กดูเท่านั้นหนังสือแบ่งออกเป็นห้าหมวดดังนี้ทักษะชีวิต กาารพัฒนาประสาทสัมผัสการพัฒนาภาษาทักษะทางคณิตศาสตร์ทักษะวิทยาศาสตร์ปกหลังของหนังสือ เราจะขอยกตัวอย่างเนื้อหาที่น่าสนใจจากแต่ละหมวดเพื่อให้ผู้อ่านเห็นภาพชัดเจนขึ้น ในหมวดทักษะชีวิต วัตถุประสงค์ของกิจกรรมในหมวดนี้คือ เตรียมความพร้อมด้านทักษะชีวิตที่สำคัญให้เด็ก เช่น สอนสุขอนามัยพื้นฐานและการช่วยเหลือดูแลตัวเอง ในหมวดนี้มีการสอนให้ล้างมืออย่างถูกต้อง ซึ่งทักษะนี้ถือเป็นสิ่งจำเป็นมาก หลังจากเกิดวิกฤตโควิด 19 พวกเราต่างก็ตระหนักแล้วว่า การล้างมืออย่างถูกต้องถือเป็นทักษะการดำรงชีวิตที่จำเป็นต้องเรียนรู้ตั้งแต่ยังเล็ก กิจกรรมอีกอย่างที่น่าใจคือ เรียนรู้วิธีใช้ไม้หนีบ ถึงผู้ใหญ่จะคิดว่าเป็นเรื่องง่าย แต่ถ้าให้เด็กเล็กลองทำดู จะพบว่าไม่ใช่เรื่องง่ายสำหรับพวกเขา สำหรับกิจกรรมนี้สิ่งที่ต้องทำคือ เอาตะกร้ามาวางไว้ แล้วให้เด็กหนีบไม้หนีบรอบขอบตะกร้า ผู้ปกครองต้องง้างไม้หนีบให้เด็กดูก่อน เพื่อให้เด็กเรียนรู้ว่าต้องอ้าไม้หนีบให้เต็มที่ก่อนแล้วค่อยหนีบลงบนตะกร้า เมื่อเด็กทำเสร็จแล้วให้ผู้ปกครองแสดงวิธีดึงไม้หนีบออกแล้วเก็บตามเดิม ประโยชน์ที่ได้จากกิจกรรมนี้คือช่วยพัฒนาความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ กิจกรรมเรียนรู้วิธีใช้ไม้หนีบคราวนี้มาดูตัวอย่างกิจกรรมในหมวดการพัฒนาประสาทสัมผัส ซึ่งเน้นกระตุ้นและพัฒนาประสาทสัมผัสทั้งห้าของเด็ก กิจกรรมที่ทั้งง่ายและสนุกคือ เกมคลำของในถุง ผู้ปกครองเริ่มจากให้เด็กดูของในตะกร้าทีละชิ้นโดยบอกชื่อสิ่งของไปด้วย จากนั้นเอาของใส่ถุงทีละชิ้น ให้เด็กคลำแล้วบอกว่าคืออะไร ถึงจะเป็นกิจกรรมง่าย ๆ แต่เด็กมักจะสนุกมาก ในขณะเดียวกันก็ช่วยกระตุ้นความจำด้านการสัมผัสด้วย หมวดการพัฒนาภาษาเน้นกิจกรรมที่ช่วยส่งเสริมทักษะทางภาษาของเด็ก เช่น การทำบันทึกประจำวัน โดยมีวัตถุประสงค์คือ เพื่อให้เด็กเข้าใจลำดับเหตุการณ์ วิธีการคือให้เด็กเขียนวันที่บนหน้ากระดาษจนครบทั้งสัปดาห์ จากนั้นผู้ปกครองช่วยเด็กรวบรวมสิ่งต่าง ๆ ไปไว้ในสมุด เช่น ใบไม้ กระดาษห่อของ ตั๋ว ภาพถ่าย แต่ถ้าเป็นเด็กโต ผู้ปกครองอาจกระตุ้นให้เขียนประโยคใต้สิ่งของด้วย หลังจากทำบันทึกแล้ว ให้ทบทวนกับเด็กว่าที่ผ่านมามีอะไรเกิดขึ้นบ้าง หมวดทักษะทางคณิตศาสตร์มีกิจกรรมน่าสนใจมากมาย ซึ่งดูเหมือนจะเป็นการเล่นและเด็กอาจไม่รู้ตัวเลยว่ากำลังเรียนเลขอยู่ ตัวอย่างกิจกรรมที่น่าสนใจคือ การจัดชุด ขั้นตอนคือผู้ปกครองเอาสิ่งของต่าง ๆ ปนกันในตะกร้า จากนั้นเอาเชือกขดเป็นวง ๆ นอกตะกร้า แล้วนำของไปวางในวงกลมอย่างละชิ้น หน้าที่ของเด็กคือคัดเลือกของที่เหลือ โดยจัดให้เข้าชุดกับของที่อยู่ในวงเชือก กิจกรรมนี้จะทำให้เด็กเรียนรู้การคัดเลือกสิ่งของให้เข้าชุดกัน ซึ่งสามารถต่อยอดไปสู่การคัดเลือกสิ่งของตามสี รูปทรง และขนาด กิจกรรมการจัดชุด หมวดทักษะวิทยาศาสตร์เน้นกิจกรรมที่สอนวิทยาศาสตร์ในความหมายที่กว้างที่สุด เพราะโลกรอบตัวเด็กมีแต่สิ่งที่ไม่สิ้นสุด ตัวอย่างกิจกรรมที่ทั้งง่ายและน่าสนใจคือ สะสมใบไม้ ผู้ปกครองเพียงแค่แนะนำให้เด็กเก็บใบไม้ต่าง ๆ จากนั้นเอากระดาษขาววางบนใบไม้ ให้เด็กใช้สีเทียนถูกระดาษเพื่อให้เห็นรายละเอียดของใบ ขั้นตอนต่อไปคือ ผู้ปกครองสอนเด็กเรื่องสายพันธุ์และวงศ์ของต้นไม้ กิจกรรมสะสมใบไม้ หนังสือ สอนหนูให้ทำเองได้ กิจกรรมตามคิด มอนเตสซอรี เป็นหนังสือที่อัดแน่นไปด้วยกิจกรรมมอนเตสซอรีที่น่าสนใจและทำได้ไม่ยุ่งยาก ครอบครัวเราเองก็ใช้หนังสือเล่มนี้ในการจัดเตรียมกิจกรรมต่าง ๆ ให้ลูก ซึ่งหลังจากทำแล้วเห็นผลชัดเจน ไม่ว่าจะเป็นกล้ามเนื้อมือที่แข็งแรงขึ้นของลูกหลังจากทำกิจกรรมบีบไม้หนีบผ้า หรือการที่ลูกเรียนรู้และเข้าใจเรื่องลำดับเหตุการณ์ผ่านการทำบันทึกประจำวัน ประสบการณ์ตรงที่น่าประทับใจเหล่านี้ทำให้เราอยากจะแนะนำหนังสือฯให้กับครอบครัวอื่น ๆ ที่มุ่งหวังจะพัฒนาทักษะของบุตรหลาน หวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่านบ้างไม่มากก็น้อย ภาพทั้งหมดถ่ายโดยผู้เขียน