ความเชื่อของคนในสมัยโบราณ เชื้อว่าทุกสรรพสิ่งล้วนมีเทพดาคอยปกป้องอยู่ ดังนั้นในการจะลงมือทำอะไร หรือในวันมงคลต่าง ๆ ย่อมมีการประกอบพิธีบวงสรวงเทพต่าง ๆ เป็นอันดับแรก เพื่อความเป็นสิริมงคลในชีวิตท้าวทั้งสี่ (ต๊าวตังสี่) เป็นเทพดาตวามความเชื่อของชาวล้านนา ที่เชื่อว่าในพื้นที่หนึ่ง ๆ ไม่ว่าจะเป็นบ้าน ที่นา ที่ทำมาหากิน จะมีเทวดาอารักษ์ 4 องค์ คอยดูแลปกปักษ์รักษาพื้นที่ไว้ให้แคล้วคลาดจากสิง่ไม่ดี และภยันอันตรายตามตำนาน ท้าวทั้งสี่ ก็คือ “ท้าวจตุโลกบาล” เทวดาที่คอยอารักษ์ขาเขาพระสุเมรุทั้งสี่ทิศบนสรวงสวรรค์ ทำหน้าที่รักษาเขาพระสุเมรุจากอันตรายอำนวยความสุขสงบให้กับเทวดาที่อยู่ภายในเขา เปรียบได้กับการเป็นเทวดาปกปักษ์รักษาบ้านของผู้อยู่อาศัยนั่นเองการบูชาท้าวทั้งสี่ หรือการขึ้นต้าวทั้งสี่ ชาวล้านนานิยมบูชาในวันปากปี (16 เมษายน หรือช่วงสงกรานต์นั่นเอง) หรือวันสำคัญ เช่น งานขึ้นบ้านใหม่ งานปอย (งานมงคลต่าง ๆ) เพราะเชื่อว่าเป็นการเชิญท้าวทั้งสี่เสด็จลงมาจากสวรรค์เพื่อมาปกปักษ์รักษาคนในบ้านสิ่งของสำคัญที่ต้องจัดเตรียมในการบูชาท้าวทั้งสี่ ประกอบด้วย “หอประสาทเสาเดียว” คือเสาไม้สูงประมาณหนึ่งเมตรกว่า ๆ ตีไม้ไขว้เป็นกากบาท 4 ทิศ และยอดด้านบนอีก 1 ทิศ ปลายไม้ติดแผ่นไม้เพื่อใช้เป็นที่วาง “สะตวง” มีทั้งหมด 6 อัน ในอดีตทำจากกาบกล้วยหักเป็นกระทงสี่มุม ขนาดไม่ใหญ่มาก ประมาณด้านละ 10 เซนติเมตร (ในปัจจุบันเพื่อเป็นการประหยัดเวลา ยายของผู้เขียนได้ใช้กระดาษมาพับแทน)ด้านในสะตวงบรรจุเครื่องสักการะ ประกอบด้วย เมี่ยง หมาก บุหรี่ อาหารคาวหวาน เช่น ข้าวเหนียว ขนม ดอกไม้มุมของสะตวงปัก “ตุงช่อ” (ธงสามเหลี่ยม) เพื่อเป็นสัญลักษณ์ในการบูชา โดยมีทั้งหมด 6 สี ได้แก่ ตุงสีเขียว บูชาพระอินทร์ วางไว้ยอดบนสุดของสะตวง ตุงสีแดง วางไว้ทิศใต้ ตุงสีฟ้า วางไว้ทิศตะวันออก ตุงสีดำ วางไว้ทิศตะวันตก ตุงสีเทา วางไว้ทิศเหนือ และตุงสีขาว บูชาพระแม่ธรณี วางโคนเสาบนพื้นดินด้านล่างหลังจากตระเตรียมเครื่องสักการะเรียบร้อยแล้ว พ่ออาจารย์ หรือพ่อหนาน หรือผู้ประกอบพิธี ประจำหมู่บ้าน (ที่ได้รับเชิญมา) ก็จะเริ่มพิธีโดยการนำกระทงไปวาง จากนั้นทำพิธีท่องบทสวดบูชาเทวดา บูชาพระแม่ธรณีแลท้าวทั้งสี่ เป็นการอัญเชิญท่านลงมาบ้านของผู้เขียนเองมีการบูชาท้าวทั้งสี่มาตั้งแต่ผู้เขียนยังเด็ก โดยมักจะบูชาในวันมงคลตามฤกษ์ยาม และวันปากปี เหมือนเป็นการเริ่มต้นสิ่งดีในปีใหม่ และสร้างสิริมงคลให้กับคนในบ้าน โดยผู้ประกอบการตระเตรียมพิธีเป็นคุณยายของผู้เขียนเอง ถือเป็นมรดกทางภูมิปัญญาอันล้ำค่าที่หาได้ยากยิ่งในปัจจุบัน จึงอยากจะนำมาแบ่งปันให้ผู้อ่านทุกท่านได้ทราบ ครอบครัวของผู้อ่านท่านไหนมีพิธีกรรมความเชื่อโบราณเช่นนี้ ก็สามารถนำมาแบ่งปันได้นะคะเรื่องและภาพ : ชานาพิ้ง