ในช่วงไม่กี่วันมานี้ เกิดพายุฤดูร้อนถล่มหลายพื้นที่ของประเทศไทย และปรากฏการณ์ทางธรรมชาติอีกอย่างหนึ่งที่มักเกิดพร้อมกับพายุฤดูร้อนคือลูกเห็บตก ในปีนี้ไม่ใช่ลูกเห็บตกธรรมดา เรียกว่าพายุลูกเห็บถล่มน่าจะเหมาะกว่า เพราะตกลงมาอย่างหนัก ขาวโพลนกินบริเวณกว้าง อย่างเช่นที่เชียงใหม่ เพชรบูรณ์ หรือที่อุบลราชธานี นอกจากนั้นขนาดของลูกเห็บก็มีขนาดใหญ่ขึ้นไม่ได้เป็นเม็ดเล็ก ๆ เหมือนทุกปี ลูกเห็บคืออะไร? ลูกเห็บเกิดจากอะไร? คาดการณ์ได้หรือไม่ว่าจะเกิดพายุลูกเห็บ? เรามีคำตอบให้ค่ะลูกเห็บคืออะไร ? ลูกเห็บ คือ ก้อนน้ำแข็งที่ตกลงมายังพื้นโลก คล้ายกับน้ำฝนต่างกันตรงที่น้ำฝนเป็นของเหลว ส่วนลูกเห็บเป็นของแข็ง ขนาดของลูกเห็บอยู่ระหว่าง 5-50 มิลลิเมตร หรือ 0.2-2 นิ้ว จากข้อมูลเดิมระบุไว้เช่นนั้น แต่ความจริงขนาดของลูกเห็บที่ตกที่สเปนเมื่อกลางปี 2565 ที่ผ่านมา ขนาดใหญ่กว่า 2 นิ้วเท่าลูกเทนนิสเลยทีเดียว จากประสบการณ์ของผู้เขียนที่เคยเห็นมาด้วยตาตนเองขนาดเท่าเม็ดข้าวโพดก็มี ใหญ่ขึ้นมาหน่อยที่เคยเห็นก็ขนาดเท่านิ้วก้อย ยังไม่เคยเห็นลูกเห็บที่ใหญ่กว่าเหรียญห้าบาทตามที่ปรากฏตามภาพข่าวพายุลูกเห็บตกที่จังหวัดเชียงใหม่ในปีนี้ ลูกเห็บเกิดจากอะไร ? ลูกเห็บ เกิดจากเม็ดฝนที่ถูกกระแสลมแรงพัดพาขึ้นไปในกลุ่มเมฆที่มีฟ้าคะนองหรือเมฆคิวมูโลนิมบัส (Cumulonimbus) ลอยขึ้นไปในที่สูงมาก ๆ จากพื้นโลก ยิ่งลอยขึ้นไปสูงเท่าไหร่ยิ่งมีเกล็ดหิมะเข้ามาเกาะเม็ดน้ำแข็งมากขึ้นเท่านั้น เมื่อตกลงมาสู่ส่วนล่างของกลุ่มเมฆที่มีความเย็นน้อยกว่าด้านบน ความชื้นเข้าไปห่อหุ้มเม็ดน้ำแข็ง แล้วกระแสลมก็พัดเอาเม็ดน้ำแข็งกลับขึ้นไปด้านบนของกลุ่มเมฆอีก ที่อุณหภูมิความชื้นรอบ ๆ เม็ดน้ำแข็งพอกเพิ่มเข้าไปอีกชั้นหนึ่ง เม็ดน้ำแข็งก็โตขึ้นอีกนิดเม็ดน้ำแข็งนี้จะลอยสูงแล้วตกลงมา วนซ้ำไปมาหลายครั้งในกลุ่มเมฆ ขณะเดียวกันเม็ดน้ำแข็งก็สะสมความชื้นที่ด้านล่าง ซึ่งต่อไปจะแข็งตัวในที่สูงเย็น ด้วยกระบวนการเช่นนี้ เม็ดน้ำแข็งก็ใหญ่ขึ้นเพิ่มขนาดขึ้นทุกที เมื่อมันใหญ่กว่ากระแสลมพายุจะพยุงมันไว้ได้ มันก็จะตกจากอากาศลงยังพื้นดิน เรียกว่า ลูกเห็บ ถ้าเราทุบก้อนลูกเห็บโต ๆ ที่เพิ่งตกถึงพื้นให้แตกครึ่ง เราจะเห็นภายในลักษณะเป็นวงชั้นน้ำแข็ง ซึ่งแสดงถึงการก่อเกิดลูกเห็บ นั่นเอง ภาวะที่ทำให้เกิดพายุฝนฟ้าคะนองและเกิดลูกเห็บตกนั้นมักจะมีเกิดจาก 3 ปัจจัย คือ การทรงตัวของอากาศต้องเป็นแบบไม่เสถียรภาพ อากาศยกตัวขึ้นในแนวดิ่ง และอากาศมีความชื้นสูง คาดการณ์ได้หรือไม่ว่าจะเกิดพายุลูกเห็บ? สามารถคาดการณ์ได้ เนื่องจากพายุลูกเห็บส่วนใหญ่มักจะเกิดขึ้นในขณะที่เกิดพายุฤดูร้อน ประชาชนทั่วไปสามารถติดตามข่าวสารหรือประกาศแจ้งเตือนจากกรมอุตุนิยมวิทยา ซึ่งกรมอุตุนิยมวิทยาคาดการณ์จากการวิเคราะห์ข้อมูลแผนที่อากาศผิวพื้น แผนที่ลมชั้นบน ผลการหยั่งอากาศชั้นบน ภาพถ่ายดาวเทียมอุตุนิยมวิทยาและผลการตรวจอากาศด้วยเรดาร์จากประสบการณ์ของผู้เขียนเคยเห็นลูกเห็บตก 2-3 ครั้งเท่านั้น ครั้งล่าสุดเมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมา เป็นครั้งแรกที่เห็นลูกเห็บตกในกรุงเทพอาจจะเป็นเพราะวันนั้นตรงกับวันเสาร์หรืออาทิตย์อยู่บ้านพอดี พายุฤดูร้อนในวันนั้นเกิดในช่วงบ่ายวันหนึ่งในเดือนเมษายน วันนั้นฝนฟ้าคะนอง ฝนตกหนักและลมแรง ได้ยินเสียงของแข็งกระแทกกระจกหน้าต่าง หลังพายุสงบฝนหยุดตก ออกไปสำรวจบริเวณรอบบ้านก็เห็นลูกเห็บก้อนเล็ก ๆ ตกอยู่บริเวณสนามหน้าบ้านและระเบียงบ้านแต่ไม่มากนักไม่ถึง 10 เม็ด ความเชื่อเกี่ยวกับลูกเห็บ ครั้งที่ผู้เขียนตื่นเต้นที่สุดก็ต้องเป็นครั้งแรก เพราะตอนนั้นยังเด็กและเคยเห็นเป็นครั้งแรกในชีวิต แล้วลูกเห็บก็ตกลงมาค่อนข้างเยอะ ตอนนั้นผู้เขียนยังเด็กจำไม่ได้ว่ากี่ขวบ ช่วงที่เกิดพายุฤดูร้อนผู้เขียนอยู่บ้านป้าที่จังหวัดนครพนม วันนั้นพายุฝนมาแบบไม่มีปี่มีขลุ่ยอยู่ ๆ ทั้งลมทั้งฝนมาแบบรุนแรง ผู้ใหญ่ในบ้านรีบวิ่งเก็บข้าวของที่อยู่นอกบ้านและปิดประตูหน้าต่าง แล้วก็ได้ยินเสียงของแข็งกระทบพื้นเฉลียงบ้านกราวใหญ่ ก้มลงมองอีกทีเห็นเป็นเม็ดน้ำแข็งกระจายเต็มพื้นเฉลียง จำได้ว่ากำลังจะถามป้าว่าคืออะไรแต่ยังไม่ทันถามป้าก็กอบเม็ดลูกเห็บบนพื้นบ้านใส่ปากผู้เขียนแบบไม่ทันตั้งตัว แล้วก็บอกว่าลูกเห็บไม่มีมาบ่อย ๆ กินแล้วจะโชคดีหรืออะไรสักอย่าง ถึงตอนนั้นจะไม่เชื่อและตกใจเพราะถูกสอนมาไม่ให้กินของที่ตกบนพื้น แต่ก้อนลูกเห็บก็ละลายในปากไปแล้วแบบงง ๆ พอโตขึ้นถึงมารู้ทีหลังว่าไม่ควรกินเพราะอาจมีเชื้อโรคได้ยิ่งในปัจจุบันอากาศเต็มไปด้วยมลพิษกว่ายิ่งไม่ควรกินเป็นอย่างยิ่งนอกจากจะไม่ควรกินลูกเห็บแล้ว ยังมีอันตรายอื่น ๆ ที่ควรระมัดระวังและรู้วิธีป้องกัน สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่ 8 วิธีเตรียมรับมือลูกเห็บตก จากพายุฤดูร้อน 12- 14 มีนาคม ตามประกาศเตือนจากกรมอุตุนิยมวิทยา แนะนำบทความเพิ่มเติมเกี่ยวข้องกับพายุฤดูร้อน 5 พื้นที่เสี่ยงควรเลี่ยง ป้องกันฟ้าผ่าผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่านทุกท่านนะคะ ผู้เขียน: Gingerbreadขอบคุณข้อมูลจาก: กรมอุตุนิยมวิทยา และ NECTECขอบคุณภาพประกอบบทความท้ังหมดจาก Pixabayภาพปก โดย Hilde Stockmannภาพที่ 1 โดย Andrei Strocaภาพที่ 2 โดย ASSYภาพที่ 3 โดย Tobias Hämmerภาพที่ 4 โดย 40799ภาพที่ 5 โดย Hansภาพที่ 6 โดย Rajesh Balouriaอัปเดตข่าวสาร และแหล่งเรียนรู้หลากหลายแบบไม่ตกเทรนด์ บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !