วัดพระธาตุจอมทองตั้งอยู่เนินเขาหลังหมู่บ้านดอนสถาน ตำบลสถาน อำเภอปัว จังหวัดน่านเป็นพุทธศาสนสถานที่เก่าแก่แห่งหนึ่งของ อำเภอปัว ซึ่งมีตำนานเล่าขานกันมาว่าผู้ที่สร้างพระธาตุจอมทองขึ้น คือ ปู่ลั๊วะ และ ย่าลั๊วะ สองสามีภรรยาที่มาทำไร่บริเวณนี้ ได้พบพระสงฆ์รูป หนึ่งจึงเข้าไปกราบไหว้ พระสงฆ์รูปนั้นเห็นความดี จึงได้แสดงตนเป็นพระพุทธเจ้า ได้ถอนพระเกศาใส่ใบตอง มอบให้สองสามีภรรยา ไปสร้างพระธาตุ เมื่อสร้างเสร็จ จึงได้ตั้งชื่อว่าพระธาตุจอมตอง ต่อมาเจ้าเมืองน่านได้เสด็จนมัสการ และบูรณะปฏิสังขรณ์ใหม่ เรียกชื่อพระธาตุใหม่ว่า "พระธาตุจอมทอง " จนถึงปัจจุบัน โดยที่วัดพระธาตุจอมทองได้รับประกาศขึ้นทะเบียน จากกรมศิลปากร ในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 65 ลงวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2487 และปรกาศกำหนดขอบเขตในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 97 ตอนที่ 159 ลงวันที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2523การเดินทางมาที่วัดพระธาตุจอมทอง ใช้เส้นทางน่าน - ทุ่งช้าง พอถึงบ้านส้านให้เลี้ยวขวาที่ถนนหมายเลข 1080 ขับตรงไปประมาณ 1.4 กิโลเมตร เจอวงเวียนให้เลี้ยวซ้าย พอถึงสพานข้ามน้ำปัว ให้เลี้ยวขวาตรงหัวสะพาน จะเจอป้ายบอกทางไปวัดพระธาตุจอมทอง การขึ้นไปนมัสการพระธาตุนั้นขึ้นได้ 2 วิธี คือเดินขึ้นบันได และสามารถขับรถขึ้นไปองค์พระธาตุได้เลย ทางขึ้นบันไดเดิมจะไม่มีพญานาค ในปัจจุบันได้ทำการก่อสร้างบันไดนาคขึ้นเพื่อส่งเสริมเป็นแหล่งท่องเที่ยวของตำบลสถาน บันไดนาคมีทั้งหมด 6 เศียร แบ่งข้างละ 3 เศียร ใครมีกำลังสามารถเดินขึ้นไปนมัสการพระธาตุได้ โดยมีความเชื่อว่าใครเดินขึ้นทางบันไดจะได้บุญมาก ซึ่งบันไดมีประมาณ 300 กว่าขั้น หรือถ้าใครไม่สามารถเดินขึ้นบันไดสามารถขับรถขึ้นไปบนพระธาตุได้ พอขับรถขึ้นมาถึงจะพบกับความร่มรื่น เย็นกายสบายตา ทางด้านขวาจะพบพระพุทธรูป และป้ายประวัติของพระธาตุจอมทองอยู่ทางด้านซ้าย ทางด้านขวาจะเป็นศาลของปู่ลัวะ ย่าลัวะ คนที่อยู่ประจำพระธาตุแนะนำให้ไปกราบพระพุทธรูปก่อน แล้วเข้าไปนมัสการองค์พระธาตุ องค์พระธาตุฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมซ้อนกันสองชั้น และเป็นรูปน้ำเต้าซ้อนกันขึ้นไปอีก 3 ชั้น องค์พระธาตุมีสีทอง ล้อมรอบด้วยกำแพงแก้วเป็นศิลปะล้านนาโบราณ และต่อจากพระธาตุนั้นได้สร้างอุโบสถไว้คู่กับพระธาตุด้วยเช่นเดียวกับวัดพระธาตุเบ็งสกัด เมื่อเข้าไปสักการะและชมตัวองค์พระธาตุเสร็จเดินชมบริเวณวัดจะพบกับศิลปะล้านนาโบราณ ในศิลปะปูนปั้นสัตว์ในนวนิยายของชาวพุทธ หรือสัตว์ในป่าหิมพาน เป็นศิลปะสกุลช่างน่านโบราณแท้จริง ก่อนกลับอย่าลืมแวะกราบไหว้ศาลปู่ลัวะ ย่าลัวะ ผู้ก่อสร้างวัดพระธาตุจอมทอง ข้าง ๆ ศาลนั้นสามาถชมทัศนียภาพของตำบลสถานได้อีกด้วย ภาพหน้าปก และภาพประกอบ โดยบ่าวไตยลื้อเมิงโป