เคยได้ยินไหม? เกี่ยวกับ "วันครีษมายัน" วันที่กลางวันยาวที่สุดและกลางคืนสั้นที่สุดในรอบปี ในคราวนี้เองผู้เขียนก็จะขอแนะนำถึงความพิเศษของวันนี้ รวมถึงสาเหตุและเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยเพิ่มเติมให้ผู้อ่านได้ทราบทั่วกันอย่างที่ชาวบ้านทั่วไปมักรู้ ๆ กันว่าในฤดูหนาวนั้นจะมีเวลากลางวันที่สั้นและกลางคืนที่ยาว ดังจะเห็นจากที่ดวงอาทิตย์มักจะขึ้นช้าและตกเร็ว กลับกันกับฤดูร้อนที่มีช่วงเวลากลางวันที่ยาวนานกว่ามาก แต่หลายคนอาจจะยังไม่ทราบว่า สำหรับในประเทศไทยนั้น วันที่มีเวลากลางวันที่ยาวนานที่สุดในรอบปีนั้นไม่ได้อยู่ในฤดูร้อน แต่อยู่ในฤดูฝนนั่นเองในคาบเรียนวิชาวิทยาศาสตร์สมัยประถมนั้น ผู้เขียนก็เคยได้ฟังคุณครูพูดถึงวันครีษมายันนี้ที่ปรากฏอยู่ในหนังสือแบบเรียนเช่นกัน แม้จะเป็นเพียงบทความสั้น ๆ แต่ก็ยากที่จะลืมวันทั้งสี่ที่สุดพิเศษเหล่านี้ไปได้ คือ วันครีษมายัน วันวสันตวิษุวัต วันศารทวิษุวัต และวันเหมายัน หากเรียนในเรื่องของกลไกการเกิดวัน เดือน ปีของโลกแล้ว ถือว่าพลาดมากหากยังไม่ทราบถึงวันทั้งสี่นี้แม้ทั้งสี่วันนี้จะมีลักษณะเฉพาะเจาะจงแตกต่างกันออกไป แต่ก็แสดงให้เห็นถึงความมหัศจรรย์ของจักรวาลที่รังสรรค์ความพิเศษของมันออกมาได้ดีเช่นกัน หากจะพูดถึงวันหนึ่งในสี่วันที่กล่าวมานี้ ส่วนตัวแล้วผู้เขียนคิดว่า "วันครีษมายัน" นั้นโดดเด่นและสังเกตได้ชันเจนมากที่สุดวันครีษมายัน คืออะไรวันครีษมายันมักจะตรงกับวันที่ 21 หรือ 22 ในเดือนมิถุนายนของทุกปี ในซีกโลกเหนือจะเป็นวันที่มีเวลากลางวันยาวนานที่สุด หรืออาจเรียกว่า "วันที่ยาวนานที่สุด" ในรอบปี กลับกันในซีกโลกใต้นั้นจะเป็นวันที่มีเวลากลางวันสั้นที่สุด โดยในปีนี้เอง วันครีษมายันก็ตรงกับวันพุธที่ 21 มิถุนายน 2566 ที่ผ่านมานี้เอง นอกจากนี้เองวันครีษมายันยังถือเป็นการเข้าสู่ฤดูร้อนในซีกโลกเหนือ และการเข้าสู่ฤดูหนาวในซีกโลกใต้อีกด้วยดังนั้นจึงจะกล่าวได้ว่าในช่วงนี้ที่มีช่วงเวลากลางวันมากที่สุดนั้น หลังผ่านจากวันครีษมายันมาแล้ว จะสังเกตได้ว่าช่วงเวลากลางวันนั้นค่อย ๆ สั้นลงเรื่อย ๆ จนถึง "วันเหมายัน" ในช่วงสิ้นปี ซึ่งเป็นอีกหนึ่งของปรากฏการณ์อายัน เป็นวันที่มีเวลากลางคืนยาวนานที่สุด และกลางวันสั้นที่สุดในรอบปีตรงข้ามกับวันครีษมายันนี่เอง วันครีษมายันเกิดขึ้นได้อย่างไร"ท้องฟ้านั้นเปลี่ยนแปลงไปทุกวัน" บางครั้งประโยคนี้ก็ถูกต้อง แต่บางครั้งก็ไม่ใช่ สุดแท้แต่มุมมอง และแง่มุมในการแสดงความคิด ดวงอาทิตย์ก็เช่นกัน บ้างก็ว่ามันคือดวงเดิมเหมือนเดิมทุกวัน แต่บ้างก็ว่ามันเปลี่ยนไปในทุก ๆ วันเป็นที่ทราบกันดีว่าโลกของเรานั้นเป็นดาวเคราะห์ดวงหนึ่งที่โคจรรอบดวงอาทิตย์ซึ่งเป็นศูนย์กลางของระบบสุริยะ โดยมีวงโคจรเป็นวงรี อีกทั้งยังมีการหมุนรอบตัวเองของโลกที่มีแกนโลกทำมุมเอียงประมาณ 23.5 องศา ทำให้ในปีหนึ่ง ๆ โลกจะได้รับแสงจากดวงอาทิตย์ในปริมาณที่ไม่เท่ากันในแต่ละวัน และในแต่ละสถานที่ด้วย ด้วยเหตุเหล่านี้เองทำให้ตำแหน่งการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์นั้นเปลี่ยนไปในทุก ๆ วัน ซึ่งในวันครีษมายันนั้นดวงอาทิตย์จะขึ้นและตกไปทางทิศเหนือสุดในรอบปี หรือก็คือขึ้นในทิศตะวันออกค่อนไปทางเหนือที่สุด แล้วตกทางทิศตะวันตกเฉียงไปทางทิศเหนือมากที่สุดจากที่กล่าวมา จึงอาจจะบอกได้ว่าดวงอาทิตย์ในแต่ละวันนั้นยังคงเหมือนเดิม เป็นอาทิตย์ดวงเดิมและดวงเดียวที่เรารู้จัก และดวงอาทิตย์ที่เราเห็นในแต่ละวันนั้น เพียงแค่เปลี่ยนทิศทางและตำแหน่งในการขึ้นและตก จนเกิดเป็นทิวทัศน์ท้องฟ้าหลากหลายแบบให้เราได้ชม และท้องฟ้าในวันครีษมายันก็เปรียบได้กับ "ฟ้าที่สว่างที่สุด" ที่เราได้มองนั่นเอง วันอื่น ๆ ล่ะ?นอกกจากวันครีษมายันที่ผู้เขียนได้นำมาแนะนำให้ผู้อ่านได้รู้จักกันแล้วนั้น ก็ยังมีวันอื่น ๆ ในรอบปีที่มีความพิเศษในลักษณะเดียวกันไม่แพ้วันครีษมายันอยู่อีก ได้แก่ วันวสันตวิษุวัต คือวันที่กลางวันเท่ากับกลางคืน (ประมาณ 21 มี.ค.)วันศารทวิษุวัต คือวันที่กลางวันเท่ากับกลางคืน (ประมาณ 23 ก.ย.)วันเหมายัน คือวันที่กลางคืนยาวที่สุดในรอบปี (ซีกโลกเหนือ) (ประมาณ 22 ธ.ค.)วันทั้งสี่เหล่านี้เป็นเพียงหนึ่งในปรากฏการณ์อันหลากหลายของโลกเราเท่านั้น แค่เพียงปรากฏการณ์บนท้องฟ้าผืนนี้ก็มีอยู่นับไม่ถ้วนแล้ว การเรียนรู้เกี่ยวกับโลกที่สวยงาม หรืออาจจะน่าพิศวงนี้ ก็ถือเป็นอีกเสน่ห์หนึ่งที่น่าหลงใหลของมันเองแม้ว่าจะมีความเชื่อมากมายเกี่ยวกับวันครีษมายัน เช่น การรับพรจากดวงอาทิตย์ หรือการชมทิวทัศน์ที่สวยงาม แต่นอกเหนือจากความเชื่อที่ได้รับการถ่ายทอดต่อ ๆ กันมาแล้ว สำหรับผู้เขียนนั้นคิดว่าการได้รับแสงแดด การได้เห็นดวงอาทิตย์ที่ปรากฏขึ้นอย่างยาวนาน ก็เปรียบได้กับพรที่ทำให้ตระหนักได้ถึงความอัศจรรย์นี้แล้ว เครดิตรูปภาพภาพปก : M. Maggs จาก Pixabayภาพที่ 1: Pexels จาก Pixabayภาพที่ 2: Alexander Antropov จาก Pixabayภาพที่ 3: PDPics จาก Pixabayภาพที่ 4: Arek Socha จาก Pixabayเปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !