สงกรานต์ ประเพณีไทย ก้าวใหม่ที่ต้องรับมือ กับโควิด-19 สิ่งที่ทำให้คนเราแตกต่าง นอกจากภาษาที่พูด ตัวหนังสือที่เขียน ประเทศที่อาศัยอยู่ เสื้อผ้าที่สวมใส่ อาหารการกิน วัฒนธรรม,ประเพณี ก็ล้วนเป็นตัวกำหนด และจำแนกกลุ่มคนให้ชัดเจนมากขึ้น ที่แม้แต่เส้นแบ่งระหว่างประเทศ ก็มิอาจแบ่งแยกได้ชัดเจนเท่า เสียงข้อความวีแชทดังขึ้นขณะกำลังกวาดใบไม้ เป็นวันที่เงียบเหงาได้ยินแค่เสียงนกที่มาเกาะต้นลีลาวดี ส่งเสียงร้องช่วงเช้า เมื่อวางไม้กวาดก็รีบล้างมือ หยิบมือถือมาอ่านข้อความที่เพื่อนจากจีนส่งถึง ข้อความสั้น ๆ แค่ 4 คำ 新年快乐 แปลเป็นไทยว่า สวัสดีปีใหม่ จริง ๆ ลืมไปแล้ว วันนี้เป็นวันสงกรานต์ เพราะบรรยากาศที่แตกต่างจากปีที่ผ่าน ๆ มา นอกจากการพูดคุย ถามถึงเรื่องโควิด-19 ในไทย อีกคำถามถูกถามขึ้น “ปีนี้เธอจะมีโอกาสได้เล่นน้ำสงกรานต์มั้ย ” แม้ว่าจะรู้คำตอบในใจ แต่คงไม่อยากคาดเดา ผมรีบตอบทันที ว่า รัฐบาลได้ประกาศขอความร่วมมือในเรื่องนี้ และเราไม่ควรชุมนุมกันเพราะอาจทำให้ติดโควิด-19 ได้ แต่เธอก็ยังไม่หยุดสงสัย เธอว่า “งั้นประเพณีสงกราต์ปีนี้คงต้องงด” ผมตอบ ก็ใช่ และรีบกลับคำว่า ไม่นะทันควัน เมื่อนึกขึ้นได้ว่ายังสามารถทำได้ แต่อาจเปลี่ยนรูปแบบแทน พร้อมกับเล่าให้เพื่อนฟัง เป็นเรื่องบังเอิญที่ก่อนหน้านี้ อาจารย์ที่เปรียบเสมือนคนในครอบครัว ได้เรียกให้ไปถ่ายคลิปวีดีโอให้ ประมาณ 10 คลิป โดยในฉากของคลิป ประกอบด้วย ขันเงินใบใหญ่ ที่มีน้ำอบ,น้ำปรุง ลอยดอกมะลิ กลิ่นหอมฟุ้ง เต็มขัน รองด้วยพานเงินอีกชั้น ที่ถูกตีให้มีลวดลายสวยงาม และมีขันเงินใบเล็กอีกใบ พวงมาลัยถูกจัดวางอย่างสวยงามบนพาน เบื้องหลังยังมีพระพุทธรูปองค์เล็ก และมีองค์ประกอบอื่น ที่พอจะจินตนาการได้ว่าสิ่งที่มองเห็นนั้น คือ การเตรียมถ่ายงานรดน้ำในเทศกาลสงกรานต์ แต่ก็ไม่ได้ทราบแน่ชัดว่านี่คือการรดน้ำ,ดำหัวผู้หลักผู้ใหญ่ในรูปแบบออนไลน์ ที่มาพร้อมโควิด-19 หลังถ่ายงานเสร็จ คลิปวีดีโอรดน้ำขอพรนั้น ถูกส่งไปถึงผู้หลักผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือทันที ผ่านช่องทางออนไลน์ต่าง ๆ โดยไม่ต้องเดินทางไปด้วยตัวเอง เหมือนเช่นหลายร้อยปีที่คนไทยได้ปฏิบัติสืบทอดกันมา แม้จะไม่สามารถรดน้ำ,ดำหัว ได้เช่นทุกปี แต่สิ่งที่เราไม่ควรลืมคือพระในบ้าน ต้องเชิญลงมาสรงน้ำ บางบ้านหวาดกลัวกันเอง แม้แต่คนในบ้านก็ไม่กล้าเข้าใกล้ ในเมื่อรดน้ำคนไม่ได้ ก็สรงน้ำพระแทน ผู้เขียนได้เห็นภาพการรดน้ำที่แตกต่างไปจากเดิม จากอินตราแกรม เฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ สื่อสังคมออนไลน์ที่ช่วยให้เราเห็นชุมชนอื่น ในช่วงเวลาที่ภาครัฐขอความร่วมมือ อยู่บ้านหยุดเชื้อเพื่อชาติ บางชุมชนจัดงานรดน้ำดำหัวทุกปี ก็ถือโอกาสปรับเปลี่ยนวิธี บ้างเอาไม้ไผ่มาผ่าครึ่งใช้เป็นรางน้ำ ให้ผู้คนรดน้ำผ่านรางไม้ไผ่ที่ทอดยาวออกไปกว่า 2 เมตร ปลายกระบอกไม้ไผ่ที่ถูกผ่าออก มีมือของชายชรา,หญิงสูงวัย พนมไหว้พร้อมเปล่งเสียให้พรอื้ออึง ภาพที่มองเห็นเพียงลูกตา หน้าผาก และเส้นผม ไม่รู้ว่าเป็นใคร เพราะทุกคนต่างสวมหน้ากาก แต่แววตาที่มองเห็นสะท้อนความรู้สึกกลับเหมือนเงาสะท้อน ว่าใต้หน้ากากที่ถูกบดบัง คือ รอยยิ้ม เมื่อเพื่อนได้ฟัง ก็พลอยยินดี และพูดว่า ดีจัง เมื่อปีที่แล้วฉันได้เล่นน้ำสงกรานต์ที่เชียงใหม่ ยังจำบรรยากาศและความประทับใจนั้นไม่ลืม ตอนนี้อากาศที่จีนหนาว ถ้าฉันไม่เคยมาไทยคงนึกไม่ออกเสียจริง ๆ ว่าเล่นน้ำช่วงสงกรานต์จะสนุกมากมายขนาดนี้ ก่อนวางสายเพื่อนกำชับให้ส่งภาพรดน้ำขอพรให้ดู ผู้เขียนเลยส่งไปหลายภาพ ที่อาจไม่ค่อยเห็นช่วงสงกรานต์ให้ดูเป็นของแถม หลังถ่ายไป 2-3 คลิป อาจารย์ท่านก็พูดกับผมว่า "ดีเหมือนกันนะ ไม่ต้องเดินทางไปเองให้เหนื่อย" แต่เหนือสิ่งอื่นใด การได้อยู่ด้วยกันในช่วงสงกรานต์ถือเป็นช่วงเวลาพิเศษ ที่จะทำให้นึกถึงกันยามต้องไกลห่าง แม้ไม่อาจใกล้ชิดกันได้มากนักก็ตาม ถ่ายมาหลายคลิปจนเริ่มเมื่อยมือ และเจ้าของคลิปก็เริ่มจะนึกชื่อไม่ออกว่ายังหลงเหลือใครบ้าง ที่เป็นผู้ใหญ่ที่ตนเคารพนับถือ รดน้ำดำหัวแบบออนไลน์ เมื่อนึกชื่อออก อาจารย์ท่านสั่งว่า "ให้นับ 1 2 แล้วกดบันทึกวีดีโอได้เลย" เครดิตภาพ รูปปก สงกรานต์ ประเพณีไทย ก้าวใหม่ รับมือกับโควิด-19 ภาพ ชยางกูร (ผู้เขียนถ่ายเอง) รูปที่ 1 / รูปที่ 2 ig anujkanon / รูปที่ 3 / รูปที่ 4 /