อาการอ่อนเพลียไม่มีแรงนั้นอาจดูเหมือนเป็นอาการที่พบได้ทั่วไป ไม่ว่าจะเป็นการพักผ่อนน้อย ไม่ได้รับประทานอาหาร หรือมีภาวะเจ็บป่วยไม่สบายต่าง ๆ ก็อาจทำให้รู้สึกเช่นนี้ได้ แต่ทราบไหมคะว่าหนึ่งในสาเหตุของความรู้สึกผิดปกติเหล่านี้อาจเกิดมาจากภาวะหนึ่งที่เรียกว่า “ภาวะระดับโพแทสเซียมในเลือดต่ำ” ได้ด้วยโพแทสเซียมมีหน้าที่อะไรโพแทสเซียมนั้นเป็นแร่ธาตุชนิดหนึ่งที่อยู่ในกระแสเลือดและเซลล์ต่าง ๆ ทุกเซลล์ในร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นเซลล์ประสาท เซลล์กล้ามเนื้อลาย เซลล์กล้ามเนื้อหัวใจ และเจ้าโพแทสเซียมนี้ก็จะช่วยให้เซลล์ต่าง ๆ สามารถทำงานได้ตามปกติ ดังนั้นเมื่อไรก็ตามที่ระดับโพแทสเซียมในเลือดลดต่ำลงไป ก็จะส่งผลต่อระดับโพแทสเซียมที่จะต้องเคลื่อนที่เข้าออกเซลล์ ทำให้เซลล์เสียสมดุลและทำให้เกิดอาการผิดปกติของร่างกายตามมาได้สาเหตุของโพแทสเซียมในเลือดต่ำเกิดจากอะไรได้บ้างสาเหตุที่ทำให้ระดับโพแทสเซียมในเลือดลดต่ำลงก็มีหลากหลายสาเหตุด้วยกันค่ะ ไม่ว่าจะเป็นเพราะการสูญเสียน้ำออกจากร่างกาย เช่น การอาเจียน ท้องเสีย การเสียเหงื่อในปริมาณมาก หรือจากการที่เรารับประทานอาหารที่มีโพแทสเซียมน้อยลงกว่าปกติ เพราะโพแทสเซียมในร่างกายส่วนใหญ่นั้นจะได้มาจากการรับประทานอาหาร ดังนั้นในผู้สูงอายุที่มักจะรับประทานอาหารไม่ค่อยได้ก็จะทำให้เกิดภาวะขาดโพแทสเซียมได้ค่ะ นอกจากนี้ก็จะเป็นสาเหตุจากโรคต่าง ๆ เช่น โรคเบาจืด การได้รับยาบางชนิด เป็นต้นภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำแบ่งตามความรุนแรงได้เป็นกี่ระดับโดยทั่วไประดับโพแทสเซียมในเลือดที่เป็นค่าปกติจะอยู่ในช่วงประมาณ 3.5-5 mmol/L ถ้าเจาะเลือดแล้วพบว่าระดับโพแทสเซียมลดต่ำกว่า 3.5 mmol/L เป็นต้นไป จะเรียกว่ามีภาวะ Hypokalemia ค่ะ โดยแบ่งตามความรุนแรงได้ 3 ระดับ คือระดับโพแทสเซียมในเลือดต่ำเล็กน้อย (3.0-3.5 mmol/L)ระดับโพแทสเซียมในเลือดต่ำปานกลาง (2.5-3.0 mmol/L)ระดับโพแทสเซียมในเลือดต่ำรุนแรง (น้อยกว่า 2.5 mmol/L)อาการเมื่อมีภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำโดยทั่วไป หากเป็นคนที่มีสุขภาพร่างกายแข็งแรงปกติดีแล้วเกิดภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ ก็มักจะไม่มีอาการผิดปกติใด ๆ แสดงให้เห็น แต่สำหรับผู้สูงอายุหรือผู้ที่มีระดับโพแทสเซียมในเลือดต่ำมาก ก็จะเริ่มแสดงอาการผิดปกติตั้งแต่มีอาการอ่อนเพลีย ไม่มีแรง ซึมลง มีอาการกล้ามเนื้อเกร็งกระตุก ดังนั้นถ้าใครที่ท้องเสียหรืออาเจียนหนักมาก ๆ ก็อาจจะมีอาการจากภาวะโพแทสเซียมในเลือดลดต่ำได้ด้วย และหากระดับโพแทสเซียมในเลือดลดต่ำลงจนถึงระดับต่ำรุนแรงก็จะทำให้มีภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ เต้นช้าลง มีคลื่นไฟฟ้าหัวใจที่ผิดปกติไป จนถึงอาจทำให้หัวใจหยุดเต้นได้เลยทีเดียววิธีการแก้ไขภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำสำหรับการแก้ไขภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำก็จะขึ้นกับระดับความรุนแรง ถ้ายังต่ำไม่มากก็สามารถเพิ่มระดับโพแทสเซียมในเลือดได้ด้วยการรับประทานอาหารที่มีโพแทสเซียมสูง เช่น อาหารจำพวกถั่วและธัญพืชไม่ขัดสี (Whole grain) ผลไม้ที่มีสีส้มหรือสีเหลือง เช่น กล้วย ส้ม ทุเรียน หรือรับประทานอาหารประเภทนมและผลิตภัณฑ์จากนม เป็นต้น แต่ถ้าระดับโพแทสเซียมในเลือดยังคงต่ำอยู่ แพทย์ก็อาจจะพิจารณาให้สารละลายโพแทสเซียมชนิดรับประทานช่วยเสริมจากการรับประทานอาหารร่วมด้วย ส่วนกรณีที่ระดับโพแทสเซียมในเลือดต่ำรุนแรง ก็จะต้องให้สารละลายโพแทสเซียมชนิดที่เป็นยาฉีดค่ะและอย่างที่กล่าวไปในหัวข้อก่อนหน้าว่าคนที่มีสุขภาพร่างกายแข็งแรงส่วนใหญ่เมื่อมีระดับโพแทสเซียมในเลือดต่ำมักจะไม่แสดงอาการใด ๆ ดังนั้นการที่จะวินิจฉัยภาวะนี้จากอาการเพียงอย่างเดียวจึงไม่สามารถทำได้ค่ะ จะต้องใช้การเจาะเลือดดูร่วมด้วย หรือหากเรามีอาการผิดปกติที่เข้ากันได้กับภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำดังที่กล่าวไปแต่ยังมีอาการไม่มาก เช่น อ่อนเพลียเล็กน้อย และมีสาเหตุที่น่าจะทำให้เกิดภาวะนี้ได้ ก็อาจจะลองรับประทานอาหารที่มีโพแทสเซียมสูงดูก่อนว่าอาการดีขึ้นหรือไม่ ซึ่งหากอาการยังคงไม่ดีขึ้นก็จะต้องไปโรงพยาบาลเพื่อพบแพทย์และทำการเจาะเลือดเพื่อตรวจวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริงกันต่อไปค่ะภาพประกอบ : ภาพปก / ภาพที่ 1 / ภาพที่ 2 / ภาพที่ 3ภาพประกอบถ่ายโดยผู้เขียน : ภาพที่ 4