หากให้กล่าวถึงวรรณกรรมอมตะของไทย หลายคนคงมีหลายต่อหลายเรื่องอยู่ในดวงใจ แต่หากให้กล่าวถึงวรรณกรรมอมตะที่อยู่ในรูปแบบหัสนิยาย (นิยายขบขัน) ที่มีคุณค่าอย่างยอดเยี่ยม และอยู่ในดวงในของคนรุ่นแล้วรุ่นเล่ายาวนานถึงค่อนศตวรรษ หลายคนคงร้องอ๋อ ! หลายคนอาจเคยได้ยินชื่อแต่ยังไม่เคยได้สัมผัส และอีกหลายคนอาจจะไม่เคยแม้แต่ได้ยินมาก่อน ใช่แล้ว ! วรรณกรรมยอดเยี่ยมเรื่องนั้น คือ "สามเกลอ : พล นิกร กิมหงวน" ผลงานจากปลายปากกาของ ป. อินทรปาลิต (ปรีชา อินทรปาลิต) เป็นบทประพันธ์ขึ้นหิ้งที่ถูกจัดให้อยู่ใน “หนังสือดี ๑๐๐ เล่ม ที่คนไทยควรอ่าน (พ.ศ. ๒๔๐๘-๒๕๑๙)” หนังสือบอกเล่าเรื่องราวความทะลึ่งตึงตังและวีรกรรมสุดห่ามของตัวละครเอกคือ พล นิกร กิมหงวน และคณะพรรคของเขาที่ ป. อินทรปาลิต เรียกว่า “คณะพรรคสี่สหาย” (พล พัชราภรณ์, นิกร การุณวงศ์, กิมหงวน ไทยแท้ และ ดร. ดิเรก ณรงค์ฤทธิ์ ร่วมด้วยญาติผู้ใหญ่อย่างพระยาปัจจนึกพินาศ และเจ้าแห้ว โหระพากุล คนรับใช้จอมทะลึ่ง ) ผ่านการผจญภัยในรูปแบบต่างๆ ที่ทั้งสนุกสนาน ครื้นเครง และเสียดสีสังคมในยุคสมัยนั้นได้อย่างแยบคาย เรื่องราวของสามเกลอ : พล นิกร กิมหงวน สร้างขึ้นด้วยการนำเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเวลานั้นมาสร้างความเป็นจริงทางสังคมในนิยาย (Social Construction of Reality) โดยให้ตัวละครของเรื่องเข้าไปโลดแล่นอยู่ในเหตุการณ์ต่างๆ ซึ่งถ้านับตั้งแต่ตอนแรกคือตอน “อายผู้หญิง” จวบจนกระทั่ง ป. อินทรปาลิต ลาจากโลกนี้ไป กินเวลากว่า ๓๐ ปี คือ ตั้งแต่ปีพุทธศักราช ๒๔๘๑ – ๒๕๑๑ ครอบคลุมช่วงเหตุการณ์ตั้งแต่ ก่อนสงครามมหาเอเซียบูรพา ถึง หลังกึ่งพุทธกาล นั่นทำให้นิยายชุดสามเกลอกว่า ๑,๐๐๐ ตอน กลายเป็นบันทึกเหตุการณ์ (Chronicle) ที่ให้ภาพวิวัฒนาการของสังคมไทย และสะท้อนบรรยากาศ ภาพชีวิตของผู้คน สภาพสังคม เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม การเมือง วัฒนธรรม รวมทั้งความเป็นไปของบ้านเมืองไทยในยุคสมัยนั้นได้อย่างละเอียด พร้อมๆ กับการสอดแทรกเรื่องราวด้านคุณธรรม ความเป็นสุภาพบุรุษ ความรักชาติบ้านเมือง และมุมมองต่อการพัฒนาประเทศในแต่ละยุคสมัยให้มาอยู่ในเรื่องราวของสามเกลอได้อย่างกลมกลืน จึงทำให้ผู้อ่านรู้สึกเหมือนได้ร่วมอยู่ในเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ช่วงนั้นๆ ด้วย เช่น การรบในสงครามอินโดจีน งานฉลองรัฐธรรมนูญ งานวันชาติ การส่งเสริมรัฐนิยม การชกของโผน กิ่งเพชร เป็นต้น และส่งผลให้ความนิยมในวรรณกรรมอมตะเรื่องนี้เกิดขึ้นอย่างเป็นประวัติการณ์ โดยมียอดการพิมพ์สูงสุดถึง ๑๐,๐๐๐ เล่ม นับเป็นหนังสือขายดีที่สุดในยุคนั้น แม้วันเวลาจะล่วงมา ๘๐ กว่าปี แต่ด้วยความสนุกสนาน การเป็นภาพบันทึกประวัติศาสตร์ และวิถีชีวิตคนไทยในยุคก่อน รวมถึงเนื้อหาสาระที่แฝงอยู่ในเรื่องราวตอนต่างๆ สามเกลอ : พล นิกร กิมหวน จึงยังคงร่วมสมัย และเป็นหนังสือเก่าที่ได้รับความนิยมจากนักอ่านจำนวนมากอย่างไม่เสื่อมคลาย มีการผลิตซ้ำออกมาในรูแบบต่างๆ ทั้ง ภาพยนตร์ ละครโทรทัศน์ และละครเวที อย่างต่อเนื่องจวบจนปัจจุบัน จึงนับได้ว่า สามเกลอ : พล นิกร กิมหวน เป็นวรรณกรรมแห่งแผ่นดินอย่างแท้จริง เครดิตภาพทั้งหมดโดยผู้เขียน : สหายที่เก้า