(ภาพโดย PIRO4D จาก Pixabay)อันดับแรกเรามารู้จักกันก่อนว่าโรคระบาดคืออะไรโรคระบาด คือ โรคที่สามารถถ่ายทอดไปยังสิ่งมีชีวิตได้ โดยจากคนสู่คน จากคนสู่สัตว์ จากสัตว์สู่คน หรือจากสัตว์สู่สัตว์ ซึ่งสามารถถ่ายทอดผ่านทางการหายใจ ผิวหนัง เพศสัมพันธ์ ทางเดินอาหาร หรือแม้กระทั่งทางรก เป็นต้น ซึ่งเรามักจะเห็นรายงานโรคต่าง ๆ ว่าเกิดจากสัตว์ อูฐ ค้างคาว เช่น Mers, COVID-19(ภาพโดย leo2014 จาก Pixabay)การระบาดของโรคอธิบายได้ด้วย “สามเส้า” คือบุคคล คือ บุคคลที่เป็นโรคระบาด หรือบุคคลที่เป็นพาหะ (คือ บุคคลที่มีเชื้อโรคแล้วแต่ยังไม่ป่วย และสามารถแพร่กระจายเชท้อโรคไปยังผู้อื่นได้) หรือบุคคลที่เสี่ยงต่อการเป็นโรคระบาด เช่น เพศ อายุ ชื่อเวลา คือ เวลาที่เกิดโรคระบาด เช่น กี่นาฬิกา วันที่เท่าไหร่ เดือนอะไร ปีไหนสถานที่ คือ สถานที่ที่ทำให้เกิดโรคระบาด เช่น บ้านเลขที่เท่าไหร่ หมู่บ้าน ตำบล อำเภอ จังหวัด อะไร รวมไปถึง อาคาร ตึก หรือสถานที่อื่น ๆ เช่น โรงพยาบาล สถานีตำรวจ โรงฆ่าสัตว์ ไร่นา สถานที่ออกกำลังกาย ห้างร้านต่าง ๆ เป็นต้นซึ่งวิธีการนี้จะเป็นการค้นหาต้นตอสาเหตุของการระบาดของโรคได้ กล่าวคือ ในการศึกษาการระบาดของโรคจะต้องทำการศึกษาตามบุคคล เวลา สถานที่ เมื่อทราบ 3 สิ่งนี้เราก็จะสามารถป้องกันยับยั้งการระบาดของโรคได้ เช่น นายแมวเป็นโรค COVID-19 ซึ่งนายแมวได้เดินทางไปยังสถานที่ต่าง ๆ ดังนี้ 1. วันที่ 20 มีนาคม 2563 เวลา 17.00 ไปร้านเนื้อย่าง 2. วันที่ 21 มีนาคม 2563 เวลา 20.00 ไปร้านเหล้า เจ้าหน้าที่ก็จะทำการเรียกตัวผู้ที่อยู่ในสถานที่ และเวลา นั้น ๆ ตามที่นายแมวได้เดินทางไป เพื่อทำการควบคุมและป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค และปิดสถานที่นั้น ๆ ตามมาตรการของเจ้าหน้าที่(ภาพโดย sungmin cho จาก Pixabay)องค์ประกอบที่ทำให้เกิดโรคระบาดคน (Host) คือ ประชาชนทั่วไป ปัจจัยที่มาเกี่ยวข้องก็จะมี ระบบภูมิคุ้มกัน พฤติกรรม (การกิน การออกกำลังกาย สุขอนามัย เช่น อาบน้ำ ล้างมือ) ขนาดประชากร รวมถึงพฤติกรรมการป้องกันโรคของคน เช่น กินร้อน ช้อนเรา ล้างมือ การใส่หน้ากากอนามัยเชื้อโรค (Agent) คือ เชื้อโรคที่ทำให้ป่วย เช่น COVID-19, เชื้อ HIV, เชื้อวัณโรค เป็นต้นสิ่งแวดล้อม (Environment) คือ สิ่งที่อยู่รอบ ๆ ตัวเราทั้งมีชีวิตและไม่มีชีวิต เช่น สังคม ชุมชน อากาศ อาคารบ้านเรือน ห้างสรรพสินค้า เป็นต้น หรือสิ่งที่เอื้อต่อการแพร่กระจายเชื้อโรค เช่น อุณหภูมิ แสง เสียงในการเกิดโรคเราจะทำการพิจารณาตามองค์ประกอบ 3 อย่าง ยกตัวอย่างเช่น การเป็นโรคไข้หวัดนก ซึ่งเกิดจากคนได้รับเชื้อโรคจากสัตว์ปีกในฟาร์มของตนเอง เมื่อภูมิคุ้มกันต่ำก็จะทำให้คนนั้นป่วยเป็นโรคไข้หวัดนกนั่นเอง(ภาพโดย Darko Stojanovic จาก Pixabay)ดังนั้น จะเห็นได้ว่าการระบาดของโรคแบบสามเส้า และองค์ประกอบที่ทำให้เกิดโรคระบาดจะต้องทำควบคู่กันไป จึงทำให้สามารถยับยั้งการระบาดของโรคได้อย่างดีเยี่ยม และใช้ในการหาต้นตอสาเหตุของการระบาดของโรค เพื่อเป็นการช่วยการยับยั้งโรคระบาดต่าง ๆ ในส่วนของประชาชน ควรปฏิบัติการตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่ และให้ข้อมูลที่ถูกต้องหากตนเองพบเห็นหรืออยู่เหตุการณ์