[ไพ่เราเผาเพลง] Lalisa

Lalisa (2021)

• youtube.com/watch?v=awkkyBH2zEo
• Lisa Blackpink
• YG Entertainment

ซิงเกิลเดี่ยวเพลงแรกของลิซ่า Blackpink อย่างเพลง Lalisa ที่เพิ่งปล่อย MV ออกมาเมื่อวันศุกร์ที่ 10 ก.ย. 2564 ยังคงเป็นประเด็นฮือฮาจนถึงวันนี้ ดังนั้นก่อนที่กระแสแห่งกาลเวลาจะนำเรื่องราวใหม่ ๆ เข้ามาแทนที่ ไพ่เราเผาเรื่องก็ขอร่วมวง "เผา" MV เพลงนี้เล็ก ๆ น้อย ๆ

ชื่อเพลง Lalisa มาจากชื่อจริงของลิซ่า นั่นคือ "ลลิษา" มโนบาล และใจความสำคัญของเพลงนี้ก็คือการประกาศอัตลักษณ์ของเจ้าของชื่อในฐานะหญิงสาวผู้ทรงเสน่ห์ที่พร้อมทำให้ทุกคนที่พบเห็นหลงใหลและยอมสยบ กระทั่งท่อนฮุกที่ร้องว่า "Just say, 'Lalisa, love me, Lalisa, love me' " ซึ่งมีความ "Earworm" จำง่าย ติดหู ก็มีลักษณะคล้ายคาถาโปรยเสน่ห์ให้คนรักคนหลง (แบบที่โหรโอปป้าเสนอความเห็นไว้)

เนื่องจากต้นเหตุของดราม่า MV เพลง Lalisa มีที่มาจากอะไรทีมันไท้ยไทย อีกทั้งลิซ่าเองก็เป็นคนไทย ผมเลยคิดว่าเหมาะให้ไพ่ทาโรต์ที่นำเสนอความไท้ยไทยตามขนบได้ชัดเจนและสวยงามที่สุดได้มาร่วม "เผา" ประเด็นนี้ หลังจากที่เคยนำไปใช้ "เผา" ดราม่าขนมอาลัวพระเครื่องลงเพจมาแล้ว

ไพ่ชุดนี้ชื่อ จาตุมหาราชทาโรต์ (4 Heavenly Kings Tarot) โดย อ.วิโรจน์ ตั้งฑัตสวัสดิ์ และ ดร.เซ่ ไพ่พยากรณ์ เป็นการนำไพ่ทาโรต์ระบบ Rider-Waite-Smith มาวาดในสไตล์ภาพจิตรกรรมฝาผนังวัดไทย

จริง ๆ แล้วไพ่ชุดนี้มีกรอบสีทองอวบหนาล้อมภาพหน้าไพ่ (และยังมีรุ่น Limited ที่เป็นกรอบสีเงิน) แต่น่าเสียดายที่ไพ่หลายใบ รูปไม่เต็มกรอบบ้าง หลุดกรอบบ้าง ทำให้เห็นเส้นสีขาวตรงกรอบรูป แถมตรงกรอบสีทอง พออยู่ไปนาน ๆ ก็เป็นรอยจ้ำ ดูหมองมากกว่าสวย ผมเลยตัดขอบออกหมด ให้เหลือแค่ภาพ Artwork เต็ม ๆ

โจทย์คือ "เผา" หรือบอกเล่าอะไรก็ได้เกี่ยวกับ MV เพลง Lalisa ซึ่งจะรวมหรือไม่รวมผลกระทบใด ๆ ที่เกิดจากเพลงนี้ก็ได้ โดยจับไพ่ 4 ใบ และดูไพ่ใต้กองอีก 1 ใบ

เพลงแห่งการประกาศตัวตนที่โด่งดังก้องโลก

แต่ขัดใจพวกอนุรักษนิยมคร่ำครึจนเกิดดราม่า

ไพ่ทั้งหมดที่ได้ มีดังนี้

1) Eight of Wands [การสื่อสาร แพร่กระจายอย่างรวดเร็ว ไวรัล]

2) The Hierophant [วัฒนธรรม ประเพณี ขนบ แบบแผน]

3) Page of Wands [คนที่ไม่ชอบความเปลี่ยนแปลง แนวคิดอนุรักษนิยม]

4) The Tower [ความขัดแย้ง ดราม่า]

และไพ่ใต้กอง = The Sun [ความชัดเจน โด่งดัง โดดเด่น เป็นตัวของตัวเอง]

ขอเริ่มจากไพ่ใต้กอง ซึ่งมักเอาไว้ดูปัจจัยที่เป็นพื้นฐานหรือแรงส่งเสริมเนื้อความตามไพ่อีก 4 ใบ ปรากฏว่าเป็นไพ่พระอาทิตย์ ใบนี้สื่อความหมายได้ทั้งความมีชื่อเสียงโด่งดัง ขจรขจายไปทั่ว และยังหมายถึงการแสดงอัตลักษณ์หรือตัวตนอย่างชัดเจน ซึ่งตรงกับความหมายโดยรวมของเนื้อเพลง Lalisa ที่เป็นเสมือนการประกาศตัวตนของลิซ่าในฐานะ "ลลิษา" หญิงสาวชาวไทยจากบุรีรัมย์ที่กลายเป็นนักร้องเกาหลีชื่อดัง โดยที่เธอก็ยังไม่หลงลืมหรือละทิ้งรากเหง้าความเป็นไทย

ต่อมาคือไพ่ที่จับได้ 4 ใบ ใบแรก ไพ่ 8 ไม้ ใบนี้น่าจะสื่อความหมายชัดเจนจากการที่ตัวเพลงกลายเป็นที่รู้จักในเวลารวดเร็ว มีจำนวนผู้เข้าชมและแชร์นับล้าน เป็น Viral ภายในไม่ถึงครึ่งวัน

ทว่าความไวรัลของเพลงก็ไม่ได้นำมาแต่กระแสด้านบวก เพราะสิ่งที่เข้ามากระทบตามไพ่ใบที่ 2 ไพ่พระสังฆราช คือประเด็นเกี่ยวกับขนบวัฒนธรรมประเพณี รวมถึงแนวคิดความเชื่อที่ยึดถือสืบทอดกันมาแต่โบร่ำโบราณ เช่น การมองศิลปวัฒนธรรมดั้งเดิม รวมถึงเครื่องแต่งกายบางอย่าง อาทิ ชฎา ว่าเป็นของสูง สมควรเอาไปแสดงในรั้วในวังหรืออนุรักษ์ไว้เป็นวัฒนธรรมประจำชาติ เอาไปโชว์ต้อนรับแขกบ้านแขกเมืองเท่านั้น

และใบที่ควงคู่มาด้วยกันในตำแหน่งที่ 3 ซึ่งปกติเป็นตำแหน่งแทนความคิดหรือความคาดหวัง คือไพ่มหาดเล็กเหรียญ ความหมายหนึ่งของไพ่ใบนี้คือ คนที่พอใจกับเรื่องเดิม ๆ สิ่งเดิม ๆ ที่คุ้นเคย ไม่ชอบความเปลี่ยนแปลง กล่าวคือมีความคิดแบบอนุรักษนิยม (Conservatism) หรือพูดอีกอย่างคือ หัวเก่า คร่ำครึ ทำไมต้องหมุนตามโลก อยู่แบบนี้แหละดีแล้ว ซึ่งแนวคิดแบบนี้ แน่นอนว่ามักยึดถือขนบประเพณีดั้งเดิมเป็นสรณะ อะไรเปลี่ยนแปลงไปคือความผิดบาป

ทั้งหลายทั้งปวงนี้นำมาสู่บทสรุปในใบที่ 4 ไพ่หอคอยถล่ม หมายถึงความขัดแย้ง วุ่นวาย ทะเลาะเบาะแว้ง ส่วนในภาษาชาวเน็ตก็คือ "ดราม่า" นั่นเอง

อย่างไรก็ตาม หอคอยถล่ม ไม่ได้หมายความแค่ความวุ่นวาย แต่หมายถึงการเปลี่ยนแปลงในระดับโครงสร้าง ถ้าอุปมากับโลกทัศน์หรือกระแสการรับรู้ของคนในสังคมก็คือ การทำลายกรอบความคิดเดิม ๆ แล้วเริ่มต้นด้วยการวางรากฐานใหม่

ซึ่งผลกระทบจากเพลงนี้กำลังก่อให้เกิดเหตุการณ์แบบนั้น

ขณะเขียนคอนเทนต์นี้ กระแสต่อต้าน MV เพลง Lalisa ก็ยังมีอยู่ (แม้จะเพียงน้อยนิดมาก ๆ ๆ ๆ) แต่ก็ได้รับการยอมรับและความเข้าใจจากหลายภาคส่วนมากขึ้น ทั้งนักวิชาการที่ออกมาอธิบายว่า เครื่องประดับที่ลิซ่าสวมหัวคือรัดเกล้ายอด ไม่ใช่ชฎา และชฎาเองก็ไม่ได้เป็นของสูง แตะต้องไม่ได้ เอามาอยู่ในป็อปคัลเจอร์ไม่ได้ แม้แต่กระทรวงวัฒนธรรมหรือนายกฯ เองก็ชื่นชมลิซ่าและ MV เพลงนี้ที่นำวัฒนธรรมไทยประยุกต์ออกสู่สายตาชาวโลก

ทางฝั่งประเทศกัมพูชา ยังมีคนไม่เข้าใจและไม่พอใจฉากปราสาทหินอยู่ อย่างเช่นกรณีเมื่อไม่นานมานี้ที่มีหญิงชาวเขมรนางหนึ่งโพสต์ร้องเรียน YG Entertainment ให้เอาฉากปราสาทหินออก เพราะเป็นสถาปัตยกรรมเขมรเก่าแก่ ไม่ควรไปอยู่ใน MV ของคนไทยสวมชุดไทยอย่างลิซ่า ผลคือออกมาเย้ว ๆ ไม่นาน ก็โดนทัวร์ลงจากทั่วอาเซียน โดยเฉพาะคนเขมรด้วยกันเองที่ออกมาตำหนินางว่า อย่าทำให้ประเทศขายหน้าประชาชีมากไปกว่านี้อีกเลย เขาเอาไปใช้ไม่ได้หมายความว่าเขาเคลมเป็นของไทย บางคนก็ให้ข้อมูลว่า ฉากนั้นมีต้นแบบจากปราสาทหินพนมรุ้งในจังหวัดบุรีรัมย์ บ้านเกิดของลิซ่า

ไม่ว่ากระแสความนิยม (รวมถึงกระแสดราม่า) ของเพลง Lalisa จะคงอยู่นานแค่ไหน แต่อย่างหนึ่งที่บอกได้คือ MV เพลงนี้เป็นอีกหนึ่งกรณีศึกษาในทางวัฒนธรรมศึกษาที่ว่า วัฒนธรรมเป็นสิ่งลื่นไหล เติบโตและเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลาและสถานที่ ซึ่งก็เป็นเพราะมนุษย์ที่เป็นผู้สร้างวัฒนธรรมต่างก็ต้องเติบโตและเปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ๆ เช่นกัน

และคุณค่าต่าง ๆ ทั้งความสูงส่งหรือต่ำเตี้ยด้อยค่าของวัฒนธรรม ก็ไม่คงทนถาวร กระทั่งไพ่ทาโรต์ที่มีใช้กันทั่วทุกวันนี้ เดิมทีคือไพ่ที่ชนชั้นสูงเอาไว้เล่นกันสนุก ๆ ไม่ต่างจากไพ่ป๊อก

อย่างเดียวที่จะทำให้วัฒนธรรมหยุดนิ่ง คงที่ ไม่เปลี่ยนแปลง คือเป็นวัฒนธรรมที่ตายไปแล้ว

และใครที่อยากแช่แข็งวัฒนธรรมอย่างใดอย่างหนึ่งให้หยุดนิ่ง ก็อาจสมควรพิจารณาตนเองว่า เหมาะจะมีชีวิตอยู่ต่อควบคู่ไปกับโลกที่หมุนไปไม่มีวันหยุดใบนี้หรือไม่

ขอบคุณแหล่งที่มาของภาพประกอบต่อไปนี้ครับ:

• Youtube: BLACKPINK : ภาพที่ 1, 9, 10
• ภาพอื่น ๆ เป็นลิขสิทธิ์ของไพ่เราเผาเรื่อง

เปิดประสบการณ์ความบันเทิงสุดหลากหลาย บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !