เรื่องและภาพ โดย วรกร เข็มทองวงศ์ ในย่านเกาะรัตนโกสินทร์นั้น มีเรื่องราวและเรื่องเล่าในวันวานมากมาย เป็นประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจใคร่รู้ ไม่ว่าจะเป็น วัดวาอาราม อาคารต่าง ๆ รวมทั้งวังที่ประทับของเหล่าเจ้านายในพระราชวงศ์ ที่ยังหลงเหลือตกทอด ให้คนชั้นเรานั้น ได้ศึกษาความเป็นมาเป็นไป เพราะสิ่งเหล่านี้ สะท้อนบริบทในแง่มุมต่าง ๆ ได้ ไม่มากก็น้อย หากใครเคยไปในย่านแถววัดเทพธิดาราม นอกเหนือจากชีวิตและเรื่องราวของสุนทรภู่แล้ว ใครเลยจะรู้ว่า ในพื้นที่ใกล้เคียงเพียงคนละฝั่งกำแพงวัดนั้น ยังมีอาคาร ที่สามารถใช้คำว่า โบราณสถานได้ ซ่อนตัวอยู่ในชุมชนค่อนข้างแออัด รอวันที่ ไม่ว่าจะทายาท หรือ ผู้ที่เห็นคุณค่า เข้ามาเปิดเรื่องราว แสดงให้สังคมรับรู้อีกครั้ง ผมกำลังพูดถึง วังที่ประทับของกรมพระสมมตอมรพันธุ์ หากมองจากป้ายซอยที่เขียนว่า ชุมชนวังกรมพระสมมตอมรพันธุ์ นั้น หลายคนคงไม่อยากจะเข้าไป เพราะสภาพในปัจจุบัน กลายเป็นประหนึ่งชุมชนแออัด ที่อยู่ในเขตเกาะรัตนโกสินทร์ ซอยทางเข้าคับแคบ และเต็มไปด้วยราวตากผ้า ค่อนข้างจะไร้ระเบียบ ยอมรับว่าครั้งแรก ผมถอดใจ เนื่องด้วยเป็นคนที่สวมใส่วัตถุมงคลและอาคมติดตัว จึงไม่อยากจะเข้าไปเสียแล้ว แต่ด้วยความตั้งใจมาแล้ว กับความเอะใจว่า จากข้อมูลที่ได้รับมา ทางเข้าที่บอกมานั้น ไม่ใช่ทางนี้ แต่เข้าผ่านตึก ไวเท่าความคิด ผมควบรถจักรยานยนต์คันเก่ง วนจากหลังวัดเทพธิดา วกกลับไปทางเสาชิงช้า ผ่านย่านร้านสังฆภัณฑ์และพระพุทธรูป ขับช้า ๆ มองหาทางเข้าที่ลึกลับนั้น ในที่สุดก็เจอ! ทางเข้าที่ว่านั้น เล็กมาก รถจักรยานยนต์หนึ่งคันหรือคนหนึ่งคนเดินผ่าน ก็อึดอัดทุลักทุเลแล้ว และทางนี้มันอยู่กับตัวตึก ถ้าไม่สังเกตแทบจะดูไม่ออกเลย ผมเคลื่อนรถช้า ๆ เข้ามาตามทาง มีหมาน้อยจากบ้านที่ปิดอยู่เห่ารับเป็นระยะ ๆ และในที่สุดก็เจอ อาคารที่เป็นตัววัง วัง หรือ ตัวพระตำหนัก ปิดหน้าต่างทั้งหมด ทีน่าสนใจคือ ตัวอาคาร เรียกได้ว่า นี่คือวังเพียงแห่งเดียว ที่ยังสมบูรณ์มากถึงมากที่สุด จากการตระเวนดูวังเก่าที่ไม่มีผู้พักอาศัยแล้ว โครงสร้างอาคารเป็นไปตามสมัยนิยมในช่วงรัชกาลที่ 4 - รัชกาลที่ 5 สำหรับพระประวัติของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสมมตอมรพันธุ์ เท่าที่สืบหามาได้นั้น ทราบว่า พระองค์ประสูติเมื่อวันศุกร์ที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2403 โดยเป็นพระราชโอรสลำดับที่ 49 ของรัชกาลที่ 4ชีวิตราชการของกรมพระสมมตอมรพันธุ์นั้น ไล่ลำดับตั้งแต่ ราชเลขานุการ หรือในสมัยรัชกาลที่ 5 เรียกว่า หัวหน้าไปรเวตสิเกรตารี ทรงมีหน้าที่ดูแลกรมพระอาลักษณ์ และในตอนหลังยกฐานะขึ้นเป็นกระทรวงมุรธาธร ต่อมา รัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯ ให้เป็นอธิบดีกรมพระคลังข้างที่เพิ่มอีกหน้าที่ และเป็นหนึ่งในคณะตามเสด็จรัชกาลที่ 5 เสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 2 อีกด้วย และเมื่อเข้ายุครัชกาลที่ 6 กรมพระสมมตอมรพันธุ์ ได้รับแต่งตั้งเป็นเสนาบดีที่ปรึกษา ก่อนที่จะสิ้นพระชนม์ในวัย 55 ปี ตอนปี 2458 และท่านเป็นต้นราชสกุล สวัสดิกุลผมไล่หามุมถ่ายรูปเท่าที่ถ่ายได้ และพยายามซึมซับความงามของอาคารหลังนี้ แทบไม่น่าเชื่อว่า โครงสร้างยังแข็งแรงมาก ไม่แน่ใจว่าได้ผ่านการบูรณะมาก่อนหรือไม่ แต่แอบเสียดายในใจว่า หากสามารถทำให้คนทั่วไป เข้ามาชมได้อย่างสะดวกสบาย เชื่อว่า สถานที่แห่งนี้ จะเป็นอีกหนึ่งแหล่งเรียนรู้ ที่คนจะให้ความสนใจไม่น้อย.