ภาพหินสลักสามก๊ก หนึ่งเดียวในประเทศไทย ที่วัดพิชัยญาติการาม เรื่องราวดี ๆ ใกล้ ๆ บ้าน ที่หลายคนไม่รู้หรือมองข้ามไป วันนี้ Boo Planet จะพาไปชมวัดในกรุงเทพมหานคร ทางฝั่งธนบุรี คือ วัดพิชัยญาติการาม หรือ เราเรียกกันว่า วัดพิชัยญาติ นั่นเอง อยู่ที่ถนนสมเด็จเจ้าพระยาตรงข้ามวัดอนงคาราม หรือถ้ามาจากฝั่งกรุงเทพฯ ลงสะพานพระปกเกล้าจะมองเห็นวัดที่มีประปรางค์สูงเด่นอยู่ทางซ้ายมือ นอกจากจะเป็นวัดเก่าแก่แล้ว ที่สำคัญ คือ มี ภาพแกะสลักหินแบบนูนต่ำเป็นเรื่อง "สามก๊ก" ของจีน ที่เดียวในประเทศไทย เพราะปกติวัดทั่วไป งานศิลปะต่าง ๆ ไม่ว่า จิตรกรรมฝาผนัง รูปปั้น ต่าง ๆ มักจะเป็นเรื่องเกี่ยวกับพุทธประวัติ ชาดก หรือ รามเกียรติ์ เป็นส่วนใหญ่ มารู้จักประวัติคร่าว ๆ ของ วัดพิชัยญาติ กันก่อนนะครับ วัดนี้สร้างขึ้นโดย เจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ หรือ สมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อย นามเดิมคือ ทัต บุนนาค (ตระกูลบุนนาค ถือว่าเป็นตระกูลที่มีความสำคัญและมีอิทธิพลในราชสำนักมาตั้งแต่สมัยปลายอยุธยาแล้ว เจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ ก็ ดำรงตำแหน่ง กลมพระยาคลังในสมัยรัชกาลที่ 3) โดยเป็นการปฏิสังขรณ์วัดเก่า เมื่อสร้างเสร็จได้ถวายให้เป็นวัดหลวง พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ทรงพระราชทานนามว่า วัดพระยาญาติการาม ต่อมารัชกาลที่ 4 ทรงเปลี่ยนชื่อเป็นวัดพิชัยญาติการาม หรือ ชาวบ้านเรียกติดปากว่า วัดพิชัยญาติ นั่นแหละครับ เป็นวัดแบบมหายาน เมื่อเราเข้าไปในวัด จะเห็นโบราณสถานต่าง ๆ ในวัด ที่มีความสวยงาม ที่โดดเด่นก็คือ สถาปัตยกรรมที่นิยมสำหรับวัดที่สร้างในสมัยรัชกาลที่ 3 ที่อาคารอุโบสถ จะไม่มี ช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ แต่จะมีลวดลายปูนปั้นประดับกระเบื้องเคลือบอย่างสวยงาม หรือที่เราเรียกวัดที่สร้างสไตล์นี้ว่า "สไตล์ราชนิยม" แต่ก็มีข้อสังเกต ที่พระอุโบสถวัดพิชัยญาตินี้จะแตกต่างจากวัดราชนิยมอื่น ๆ บ้าง เช่น ตัวอาคารจะตั้งฉาก ด้านบนไม่สอบเอียงเข้าแบบวัดอื่น ๆ ตัวเสารับหน้าหนักด้านนอก (เสาพาไล) ก็ดูจะมีขนาดเล็กและเป็นเสากลมมีบัวหัวเสา ซึ่งวัดอื่น จะเป็นเสาเหลี่ยม ขนาดใหญ่ เรียบ ๆ ไม่มีบัวหัวเสา และถ้าสังเกตดี ๆ ผังอาคาร หรือการออกแบบของวัดนี้เป็นแบบสมมาตร (Symmetry) ถ้ามองจากด้านหน้า จะเห็นยอดของซุ้มประตูทางเข้า ยอดของหน้าบันพระอุโบสถ และยอดขององค์พระปรางค์อยู่ตรงกัน หรือแนวเจดีย์ 2 ด้านหน้าพระอุโบสถ ก็จะตรงเป็นแนวเดียวกับซุ้มเสมา ซึ่งก็จะทำให้ดูสวยงามยิ่งขึ้นเวลาเราถ่ายรูปครับ ภายในพระอุโบสถ พระประธานเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย คือ พระสิทธารถ ศิลปะสุโขทัย รุ่นเดียวกับ พระพุทธชินราช และ พระพุทธชินสีห์ นำมาจากวิหารหลวงวัดพระศรีมหาธาตุ พิษณุโลก ชาวบ้านเรียกว่า หลวงพ่อสมปรารถนา ภายในพระอุโบสถ ด้านหลังพระประธานมีวาดภาพซุ้มเรือนแก้ว ส่วนด้านอื่นวาดเป็นรูปพันธ์ไม้ ดอกไม้ เป็นรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน ไม่ได้วาดเป็นเรื่องชาดกหรือพุทธประวัติ ประตูมีลวดลายลงรักปิดทองสวยงาม เป็นรูปเทวดาเหยียบสิงห์ อีกบานหนึ่งก็เป็นทวารบาลแบบจีนหรือ เสี่ยวก่าง มาดูไฮไลท์ ที่เป็นชื่อ บทความนี้ คือ ภาพแกะสลักหินแบบนูนต่ำเป็นเรื่องสามก๊ก จะอยู่ที่ฐานของพระอุโบสถ ระหว่างเสาพาไล ซึ่งมีทั้งหมด 22 ตอน แต่ได้รับความเสียหายลบเลือนไปหลายภาพ จนบางภาพไม่สามารถบอกได้ว่าเป็นตอนอะไร ภาพหินแกะสลักนี้เป็นฝีมือช่างจีน ซึ่งน่าจะซื้อหรือสั่งทำจากประเทศจีน (สมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อย เป็นเจ้าพระยาคลังสินค้า ในรัชกาลที่ 3 มีการค้าขายกับประเทศจีนอย่างเป็นล่ำเป็นสัน รัชกาลที่ 2 ทรงเรียกรัชกาลที่ 3 ว่า "เจ้าสัว") ตอนที่ชัดเจนที่สุดน่าจะเป็นตอน ขงเบ้งดีดพิณลวงสุมาอี้ หินสลักสามก๊กตอน ลิโป้ รบกับ เล่าปี่ กวนอู เตียวหุย เป็นการรบแบบ 3 รุม 1 ซึ่งการบรรยายภาพออกมาแบบหน้ากระดานของช่างจีนทำได้ดีเข้าใจง่าย นอกจากหินแกะสลักนูนต่ำสามก๊กแล้ว เรายังเห็น ซุ้มเสมา เป็นหินคล้าย ๆ กัน ก็นำมาจากเมืองจีนเช่นเดียวกัน และในวัดยังมีตุ๊กตาอับเฉา ซึ่งแต่ก่อนมักจะบอกว่าเป็นหินที่ใช้ถ่วงเรือสำเภา ขากลับกันเรือโคลง แต่ก็มีหลักฐานใหม่ ๆ ว่า น่าจะเป็นการซื้อมาเลย พร้อมกับสินค้าดี ๆ ประเภทอื่นจากเมืองจีน พระปรางค์วัดพิชัยญาติ สูง 21 วา (ประมาณ 42 เมตร) ด้านบนมีพระพุทธรูปพระพุทธเจ้า 4 พระองค์หันหลังชนกัน ทั้งอุโบสถและพระปรางค์เปิดให้เข้าชมทุกวัน ดูเขตพุทธาวาสหมดแล้วลองไปดูเขตสังฆาวาสกันบ้างครับ กุฏิสงฆ์ที่นี่ก็ถือว่าสวยงามและเก่าแก่อายุเป็นร้อยปี แต่มีการซ่อมแซมให้ดูใหม่ มีทั้งแบบเก๋งจีน แบบเรือนไทย และแบบฝรั่งที่มีหน้าต่างโค้งแหลมสูง แบบ กอธิค วัดพิชัยญาติการาม ถือว่า เป็นวัดสำคัญแห่งนึงของฝั่งธนบุรีเลยครับ ไม่ว่าจะเป็นในแง่ประวัติศาสตร์หรือในแง่สถาปัตยกรรม ขอขอบคุณที่อ่านและติดตามครับ เรื่องและภาพทั้งหมด โดย Boo Planet สามารถดูเรื่องราวของวัดพิชัยญาติการมได้ที่คลิปนี้ครับ https://youtu.be/q3rIE1oOkFI
