สิ่งหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่าองค์กรหนึ่งสามารถสร้างหรือส่งมอบคุณค่ามาในรูปแบบสินค้าและบริการนั้น ต้องมีการวางแผนมาเป็นอย่างดีเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภค สิ่งนั้นก็คือ โมเดลธุรกิจโมเดลธุรกิจ มีลักษณะเป็นผืนผ้าใบ 9 ช่อง ที่ครอบคลุมถึงประเด็นเรื่องลูกค้า สิ่งที่นำเสนอ โครงสร้างพื้นฐาน และการสร้างรายได้ ซึ่งผืนผ้าใบดังกล่าวจะช่วยให้การวางแผนกลยุทธ์ทางธุรกิจและการตลาดง่ายขึ้น เห็นภาพชัดมากขึ้น หากไอเดียความคิดไหนดีกว่าก็จะได้นำมาปรับใช้แทนที่ได้ทันท่วงที เพราะกฎเหล็กของการนำเสนอไอเดียคือ จะไม่ยึดติดว่าไอเดียใดไอเดียหนึ่งดีเลิศประเสริฐแล้ว ทุกอย่างปรับเปลี่ยนได้ตามกาลเวลาเสมอหนังสือเล่มนี้เขียนโดย Alexander Osterwalder และ Yves Pigneur ว่าด้วยเรื่องของการสร้างโมเดลธุรกิจ เพื่อครอบคลุมประเด็นปัญหาของธุรกิจที่เราต้องตระหนักและหาทางป้องกัน รวมทั้งการหาทางลดต้นทุน เพิ่มกระแสรายได้ให้มากขึ้น สำหรับใครก็ตามที่สนใจจะมีธุรกิจเป็นของตัวเองแล้วสงสัยว่าประเด็นปัญหาของธุรกิจมันมีอะไรบ้าง หนังสือเล่มนี้จะชี้ทางให้เห็นผ่านผืนผ้าใบโมเดลธุรกิจ กฎเหล็กของการนำเสนอไอเดียคือเราจะไม่ยึดติดว่าไอเดียใดไอเดียหนึ่งดีเลิศประเสริฐแล้วทุกอย่างปรับเปลี่ยนได้ตามกาลเวลาเสมอ องค์ประกอบ 9 ช่อง ของผืนผ้าใบ 1.กลุ่มลูกค้า (Customer Segments)เป็นการพิจารณาว่าเรากำลังสร้างคุณค่าให้กับลูกค้ากลุ่มไหน ใครคือลูกค้าคนสำคัญที่สุด ซึ่งมีผลต่อการวางแผนในส่วนอื่นๆเป็นอย่างมาก และกลุ่มลูกค้าก็มีหลายกลุ่ม ไม่ว่าจะเป็น ลูกค้าตลาดมวลชน ลูกค้าตลาดเฉพาะกลุ่ม ลูกค้ากลุ่มย่อย ลูกค้ากลุ่มที่มีความหลากหลาย และลูกค้ากลุ่มตลาดหลายด้าน2.การเสนอคุณค่า (Value Prepositions) เรากำลังเสนอคุณค่าอะไรให้กับลูกค้า ลูกค้ามีปัญหาที่บริษัทสามารถใช้สินค้าแก้ปัญหาให้ได้ เพื่อที่ว่าเราจะได้ตอบสนองความต้องการของลูกค้าได้โดยเฉพาะเรื่องของความแปลกใหม่และประสิทธิภาพ3.ช่องทาง (Channels) กลุ่มลูกค้าต้องการให้เข้าถึงช่องทางใดบ้าง แน่นอนว่ากลุ่มลูกค้าแต่ละกลุ่มมีช่องทางให้เข้าถึงต่างกัน ทั้งนี้ก็เพื่อให้เกิดผลลัพธ์มากที่สุด คุ้มต้นทุนมากที่สุด เรื่องของช่องทางเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้สินค้าและบริการ การซื้อ การส่งมอบ และบริการหลังการขาย4.ความสัมพันธ์กับลูกค้า (Customer Relationships)ประเด็นนี้เป็นเรื่องของการขยายฐานลูกค้า รักษาฐานลูกค้า และการเพิ่มยอดขาย ซึ่งการจะทำเช่นนั้นได้ บริษัทจะต้องมีแผนการช่วยเหลือลูกค้าให้ได้รับการบริการที่น่าพึงพอใจสูงสุด5.กระแสรายได้ (Revenue Streams)ว่าด้วยเรื่องของกลไกการตั้งราคา ซึ่งโมเดลกระแสรายได้ยังแบ่งได้อีก 2 ประเภท คือ รายได้ครั้งเดียว จากการที่ลูกค้าจ่ายครั้งเดียวแล้วจบ และ รายได้สม่ำเสมอ ที่ลูกค้ามีการจ่ายเงินต่อเนื่องทุกเดือน6.ทรัพยากรหลัก (Key Resources) ประเด็นนี้เป็นเรื่องเกี่ยวกับทรัพยากรใดๆก็ตามที่ได้จากการซื้อ เช่า หรือจากพาร์ตเนอร์หลัก เช่น วัตถุสิ่งของ ภูมิปัญญา บุคลากร และเงินทุน7.กิจกรรมหลัก (Key Activities) กิจกรรมหลักของธุรกิจแต่ละอุตสาหกรรมไม่เหมือนกัน ถ้าเราเข้าใจกิจกรรมหลัก เราก็จะสามารถโฟกัสได้ถูกจุด ไม่ว่าจะเป็นด้านการผลิต การแก้ปัญหาให้ลูกค้า การสร้างระบบ/เครือข่าย8.พาร์ตเนอร์หลัก (Key Partners)การมีพาร์ตเนอร์หลักช่วยให้เราแบ่งเบาภาระการดำเนินงานและให้การแบ่งปันทรัพยากร โดยให้การรับประกันว่าจะไม่ขาดแคลนวัตถุดิบ พาร์ตเนอร์หลักแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ได้แก่พาร์ตเนอร์เชิงกลยุทธ์ระหว่างบริษัทที่ไม่ได้เป็นคู่แข่งพาร์ตเนอร์ที่ร่วมมือกันในการแข่งขันระหว่างบริษัทที่เป็นคู่แข่งกันพาร์ตเนอร์ที่ร่วมทุนเพื่อพัฒนาธุรกิจใหม่พาร์ตเนอร์ความสัมพันธ์แบบผู้ซื้อ-ซัพพลายเออร์9.โครงสร้างต้นทุน (Cost Structure)ต้นทุนของธุรกิจมีได้ทั้งต้นทุนคงที่ เช่น เงินเดือนพนังาน ค่าเช่า ค่าอุปกรณ์ และต้นทุนไม่คงที่ เช่น การผลิตสินค้าตามออเดอร์ แนวคิดที่ได้ภายในเล่มในมุมมองของผู้เขียนโมเดลธุรกิจแบบแยกส่วน เป็นการรวมการบริหารทั้งเรื่องโครงสร้างพื้นฐาน การสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ และการบริหารความสัมพันธ์กับลูกค้าเข้าไว้ในที่เดียวกัน ปัญหาที่ตามมาคือต้นทุนที่สูงเกินไป ทำให้ต้องทำงานแยกขาดจากกัน แต่ยังคงให้การสนับสนุนซึ่งกันและกันอยู่ โมเดลธุรกิจแบบลองเทล เป็นการนำเสนอคุณค่าธุรกิจพุ่งไปยังกลุ่มลูกค้าที่ให้การจับจ่ายมากที่สุดเท่านั้น เพราะการให้ความสำคัญกับลูกค้าทุกกลุ่มนั้นมีต้นทุนที่สูงเกินไป แต่ก็อาจนำเทคโนโลยีเข้ามาช่วยแก้ปัญหาตรงนี้ได้บ้าง โมเดลธุรกิจแบบระบบลูกค้าหลายด้าน เป็นการเสนอคุณค่า 1 แบบ สำหรับลูกค้า 1 กลุ่ม ปัญหาก็คือบริษัทจะไม่สามารถดึงลูกค้ากลุ่มใหม่ที่สนใจเข้ามาได้ วิธีแก้ไขคือการเป็นตัวกลางระหว่างลูกค้า 2 กลุ่มเพื่อช่วยเพิ่มกระแสรายได้เข้ามา โมเดลธุรกิจแบบฟรี เป็นการเสนอคุณค่าที่มีประโยชน์และมูลค่าสูงสำหรับลูกค้าที่จ่ายเงินเท่านั้น แน่นอนว่าย่อมทำให้ลูกค้าหลายกลุ่มไม่อาจเข้าถึงบริการของธุรกิจ วิธีแก้ไขคือการเสนอคุณค่าให้ลูกค้าหลายกลุ่ม ทั้งกลุ่มที่ฟรี กลุ่มที่จ่ายเงินน้อย และกลุ่มที่จ่ายเงินมาก โมเดลธุรกิจแบบเปิดกว้าง จะมุ่งเน้นเรื่องของภายใน เช่น วิจัยและพัฒนา ทรัพยากร ไอเดียต่างๆที่ใช้ภายในองค์กร แน่นอนว่างานที่เกี่ยวกับงานวิจัยมีต้นทุนสูง ทางออกของปัญหาคือการใช้พาร์ตเนอร์ภายนอกเข้ามาช่วยเหลือในบางส่วน แล้วนำความรู้ที่ได้จากงานวิจัยนำไปเผยแพร่ออกสู่ภายนอกเพื่อแลกกับรายได้ พูดง่ายๆคือขายความรู้นั่นเอง การเข้าถึงความรู้สึกนึกคิดของลูกค้า ให้มองภาพง่ายๆจากลูกค้าเป็นหลัก เช่น ลูกค้าเห็นอะไร ลูกค้าคิดและรู้สึกอย่างไร ลูกค้าได้ยินอะไร ลูกค้าพูดและทำอะไร เหล่านี้มีผลต่อการตัดสินใจเลือกใช้บริการจากธุรกิจทั้งสิ้น เทคนิคการสร้างไอเดีย จะดำเนินไปตามการขับเคลื่อนในเรื่องของทรัพยากร คุณค่า ลูกค้า การเงิน หรือขับเคลื่อนแบบผสมผสาน รวมทั้งการใช้คำถามสมมติว่า.....จะเป็นอย่างไรถ้า ?............ การวางกลยุทธ์ทางธุรกิจต้องอิงจากสภาพแวดล้อมของโมเดลธุรกิจ โดยอิงจากแรงผลักดันจากตลาด แรงผลักดันจากอุตสาหกรรม แนวโน้มสำคัญ และแรงผลักดันจากเศรษฐศาสตร์มหภาค การสร้างโมเดลธุรกิจที่แปลกใหม่ขอให้พิจารณาจากวัตถุประสงค์ในด้านการตอบสนองความต้องการของตลาด เพื่อสร้างตลาดใหม่ๆเกิดขึ้นมา อีกทั้งยังไม่มีคู่แข่งเข้ามาบุกเบิกในเกมธุรกิจนี้ ความรู้สึกหลังจากที่ได้อ่านจบข้อเสียของหนังสือเล่มนี้คือถ้าใครไม่ได้มีความรู้สึกอยากมีธุรกิจเป็นของตัวเองจริงๆ จะไม่อินกับเนื้อหาภายในเล่ม อีกทั้งเนื้อหาส่วนใหญ่อ้างอิงมาจากงานวิจัย ทำให้การอ่านทำได้ไม่ลื่นไหลเท่าที่ควร แต่หากใครที่ทำงานที่ส่วนเกี่ยวข้องกับธุรกิจ และยิ่งถ้าองค์กรใดใช้โมเดลธุรกิจแบบผืนผ้าใบในการทำงานแล้วละก็...หนังสือเล่มนี้ช่วยชี้ให้เห็นถึงความสำคัญได้เป็นอย่างดีแม้ตัวอย่างที่ยกขึ้นมาใช้ภายในเล่มจะมีบางธุรกิจไม่มีภายในประเทศไทย แต่ก็ยังช่วยให้เข้าใจความจำเป็นที่โมเดลธุรกิจส่งผลต่อความสำเร็จของธุรกิจได้เป็นอย่างดี เครดิตภาพภาพปก โดย Kaleidico จาก Unsplash.comภาพที่ 1 และ 2 โดยผู้เขียนภาพที่ 3 โดย Slidebean จาก Unsplash.comภาพที่ 4 โดย Slidebean จาก Unsplash.com บทความอื่นๆที่น่าสนใจรีวิวหนังสือ The Visual MBATrueID In-Trend แหล่งสร้างคอนเทนต์หารายได้เสริมช่วงโควิด-19รีวิวหนังสือ ถอดรหัสลับสมองเงินล้านต้นทุน 4 ประการ เพื่อความสำเร็จในชีวิต เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !