หากพูดถึงพระปฐมเจดีย์ ใคร ๆ ก็ต่างต้องรู้จักกันอย่างแน่นอน เพราะสถานที่แห่งนี้มักจะปรากฏอยู่ในหนังสือเรียนวิชาสังคมศึกษา จนไปถึงวิชาศิลปะที่เราเคยเรียนกันมาตั้งแต่เด็ก ๆ และแน่นอนว่าพระปฐมเจดีย์แห่งนี้ตั้งอยู่ใน “วัดพระปฐมเจดีย์” ซึ่งวัดนี้เป็นวัดอารามหลวงชั้นเอกในจังหวัดนครปฐมนั่นเอง และที่นี่นี้เองก็เป็นเขตเมืองเก่ามาตั้งแต่สมัยทวารวดีเช่นกัน สถานที่แห่งนี้มีพื้นที่ 2 ส่วน คือ ด้านนอกที่เป็นลานจอดรถกับศาลา และด้านในจะเป็นตัววัด และพระปฐมเจดีย์ ในส่วนของด้านใน ต้องเดินขึ้นบันไดขึ้นไป จากนั้นก็จะพบกับหลวงพ่อพระร่วง และในส่วนขององค์พระปฐมเจดีย์ก็จะมีกำแพงล้อมรอบอีก 1 ชั้น สามารถเดินรอบองค์พระเจดีย์ด้านในได้ จุดเด่นของที่นี่คือ เจดีย์ ซึ่งมีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทย สามารถเรียกได้สองชื่อ นั่นก็คือ พระปฐมเจดีย์ และพระธมเจดีย์ (จากภาษาขอม) ยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่าเจดีย์ถูกสร้างมาตั้งแต่ช่วงเวลาใด แต่ก็มีข้อสันนิฐานว่าน่าจะสร้างในช่วงพุทธศตวรรษที่ 3 โดยมีสองพระสมณะทูตของพระเจ้าอโศกมหาราชมาเผยแพร่หลักคำสอนของพระพุทธเจ้าในบริเวณแห่งนี้ นั่นก็คือ พระโสณเถระและพระอุตตรเถระ และหลักจากนั้นก็ได้มีการสร้างเจดีย์ขึ้นมา ในแง่ด้านของศิลปะ มันคือเจดีย์ทรงระฆังคว่ำ แบบเดียวกับเจดีย์สาญจีในประเทศอินเดีย แต่มียอดเป็นปรางค์ ซึ่งเป็นไปได้ว่าน่าจะเคยมีเจ้านายในสมัยก่อนเคยมาบรูณะมันหลังจากที่สร้างเสร็จ โครงสร้างด้านในเป็นไม้ และถูกก่อด้วยปูน และประดับด้วยกระเบื้อง พอมาถึงในยุครัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดให้สร้างเจดีย์หุ้มองค์เดิมไว้อีกชั้น หลังจากนั้นผ่านมาอีกร้อยกว่าปีก็เกิดการชำรุดของกระเบื้อง และก็ได้มีการซ่อมแซมบรูณะใหม่ในช่วงปี 2509 ใช้เวลาทั้งหมด 8 ปี และสิ่งที่อยู่คู่กับเจดีย์ก็คือ พระร่วงโรจนฤทธิ์ ศรีอินทราทิตย์ ธรรโมภาส มหาวชิราวุธ ราชปูชนียบพิตร เรียกสั้น ๆ ว่า พระร่วงโรจนฤทธิ์ หรือถ้าชาวบ้านแถวนี้เรียกก็คือ หลวงพ่อพระร่วง เป็นพระพุทธรูปปางห้ามญาติ ศิลปะแบบสุโขทัย ซึ่งในสมัยรัชกาลที่ 6 พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว องค์พระพุทธรูปนั้นชำรุดมาก เหลือเพียงแค่เศียร พระองค์ทรงโปรดให้อัญเชิญมาบรูณะใหม่ที่กรุงเทพมหานคร และมาประกอบทีหลังที่จังหวัดนครปฐม ถนนโดยรอบเป็นแบบเดินรถทางเดียว ประตูทางเข้าออกมี 4 ประตู 4 ทิศทาง มีที่จอดรถเป็นจำนวนมาก ผู้คนค่อนข้างพลุกพล่านเช่นกัน และในช่วงตอนกลางวันอากาศค่อนข้างร้อน หากใครจะมาท่องเที่ยว อย่าลืมพกร่ม พกครีมกันแดดมากันด้วยนะครับ ภาพทั้งหมด : ถ่ายโดยผู้เขียน
