สวัสดีครับ กระผม ส.อ.อัศวนนท์ กุลฉวะ เจ้าของบทความนี้ และเป็นแอดมินเพจประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา วันนี้ก็จะมานำเสนอบทความเกี่ยวกับ พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ ซึ่งเป็นหมู่พระที่นั่งโบราณเก่าแก่ในเขตพระราชวังหลวงเก่าของกรุงศรีอยุธยา ส่วนประวัติความเป็นมาเป็นยังไง ตามลงมาอ่านทางด้านล่างนี้ได้ครับ ( ภาพซ้าย โมเดลจำลองพระราชวังหลวงกรุงศรีอยุธยา ตรงกลางคือ พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์) ตามพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ(เจิม) ได้กล่าวถึงการสร้างพระที่นั่งหลังนี้ไว้ว่าศักราช ๙๙๔ ปีวอกศก (พ.ศ ๒๑๗๕ ) ทรงพระกรุณาสร้างพระมหาปราสาทองค์หนึ่ง ๑๑ เดือนเสร็จ ให้นามว่าศิริยโสธรมหาพิมานบรรจง ในกลางคืน สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระสุบินนิมิตร ว่าสมเด็จอมรินทราธิราช เสด็จลงมานั่งแทบพระองค์ไสยาศน์ตรัสบอกว่าให้ตั้งจักรพยุหะ แล้วสมเด็จอมรินทราธิราชหายไป เพลาเช้าเสด็จออกขุนนางเข้าเฝ้า ทรงพระกรุณา ตรัสเล่าสุบินให้โหราพฤฒาจารย์ทั้งปวงฟัง พระมหาราชครูปโรหิตโหราพฤฒาจารย์ ถวายพยากรณ์ทำนายว่า เพลาวานนี้พระกรุณาให้ชื่อพระมหาปราสาทว่า ศิริยโสธรมหาพิมานบรรจง นั้นเห็นไม่ต้องนาม สมเด็จอมรินทราธิราชซึ่งลงมาบอกให้ตั้งจักรพยุหะ อันจักรพยุหะนี้เป็นที่ตั้งใหญ่ในมหาพิชัยสงคราม อาจข่มเสียได้ซึ่งปัจจามิตรทั้งหลาย ขอพระราชทานเอานามจักรอันนี้ ให้ชื่อพระมหาปราสาทว่า จักรวรรดิไพชยนมหาปราสาท ตามลักษณะเทพสังหรณ์ให้พระสุบินนิมิตรอันประเสริฐ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวตรัสได้ทรงฟัง ก็มีพระทัยปรีดายิ่งนัก จึงให้แปลงชื่อพระมหาปราสาทตามคำพระมหาราชครูทั้งปวง ส่วนลักษณะของพระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ ในพรรณนาภูมิสถานพระนครศรีอยุธยา กล่าวไว้ดังนี้๏ อนึ่งพระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์มหาปราสาทนั้นมียอดมณฑปยอดเดียว ไม่มีปราลี มีมุขซ้อนสี่ด้าน แต่ด้านตะวันออกตะวันตกนั้น มีมุขสั้นซ้อนสองชั้น ด้านเหนือใต้มีมุขซ้อนสี่ชั้น เป็นมุขยาวมาจรดประตูเหนือใต้ ฝาไม่มีเป็นปราสาทโถงอยู่บนกำแพงพระราชวัง เป็นปราสาทสามชั้นๆ ล่างสำหรับข้าทูลละอองธุลีพระบาทฝ่ายหน้าเฝ้า ชั้นกลางสำหรับข้าทูลละอองธุลีพระบาทฝ่ายในพักดูแห่แลการมโหระศพชั้นบนสำหรับพระราชวงศานุวงศ์ฝ่ายหน้าฝ่ายในเฝ้า แลตูกระบวนแห่ต่างๆ ในมุขยาวทั้งสองด้าน แต่ที่กลางจตุรมุขชั้นบนนั้น เป็นที่ตั้งพระแท่นทรงประทับทอดพระเนตรกระบวนแห่ แลการมโหระศพแลยกทัพพยุหยาตรา หน้าพระมหาปราสาทนี้มีสนามใหญ่ยาวตลอดกำแพงพระราชวังมีถนนใหญ่กว้าง ๖ วา หน้าพระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์มหาปราสาทที่เรียกว่าถนนหน้าจักรวรรดิ แลสนามหน้าจักรวรรดิฯหลังพระมหาปราสาทองค์นี้ เป็นสนามในมีเป้าปืนแลถนนด้วย พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์มหาปราสาทองค์นี้ อยู่บนกำแพงพระราชวังด้านตะวันออก เหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้น ณ พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์- จุลศักราช ๑๐๐๐ (พ.ศ.๒๑๘๑) สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ใช้พื้นที่บริเวณรอบๆ พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ ทำพิธีลบศักราช- ศักราช ๑๐๑๘ ปีวอกอัฐศก (พ.ศ. ๒๑๙๙) สมเด็จพระนารายณฯ บุกมาจากวังหน้า เข้าพระราชวังหลวงได้ ก็ทรงยึดพระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ เป็นที่บัญชาการรบชิงราชสมบัติจากสมเด็จพระศรีสุธรรมราชา- ศักราช ๑๐๙๗ (พ.ศ.๒๒๗๘) สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ให้ใช้พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ ประดิษฐานพระบรมโกศ ของกรมหลวงโยธาเทพ(แผนผัง พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ จากจดหมายเหตุ เรื่องสมเด็จพระบรมศพ ครั้งกรุงเก่า จากหอจดหมายเหตุแห่งชาติ) พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ หลังเสียกรุงศรีอยุธยา พ.ศ.๒๓๑๐- พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์หลังเสียกรุงศรีอยุธยาแก่ข้าศึก คงได้รับความเสียหายอย่างหนักจึงเหลือสถาพแค่ส่วนฐานชั้นแรกแค่บางส่วนอย่างที่เห็นในปัจจุบัน- พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ ยังเหลือร่องรอยของศิลปะครุฑยุคนาคที่ส่วนฐานด้านมุขทิศตะวันตก ทั้งทางใต้และทางเหนือของมุขทิศตะวันตกครุฑ ฐานพระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ ด้านทิศตะวันตก (ด้านเหนือ) ภาพโดยเจ้าของบทความครุฑ ฐานพระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ ด้านทิศตะวันตก (ด้านใต้) ภาพโดยเจ้าของบทความ เหตุที่ทำให้เจ้าของบทความมั่นใจว่ารูปปั้นฐานพระที่นั่งจักรวรรดิฯ คือครุฑยุคนาค- เคยปรากฎหลักฐานว่าพระที่นั่งก่อนหน้าอย่างพระที่นั่งเบญจรัตนมหาปราสาทนั้น ที่ฐานชั้นสองก็เคยทำฐานเป็นรูปครุฑเหมือนกัน จึงสันนิษฐานได้ว่ารูปปั้นที่ฐานพระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์นี้ก็มีความเป็นไปได้เช่นกันว่าคือครุฑยุคนาค การเดินทางมาเข้าชม- รถตู้สาธารณะ- รถไฟ กทม-อยุธยาปัจจุบัน พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์ ตั้งอยู่ทิศตะวันออกเฉียงเหนือของวัดพระศรีสรรเพชญ์ ในเขตพระราชวังโบราณพระนครศรีอยุธยา อยู่ในการดูแลของสำนักอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา สำนักศิลปากรที่ ๓ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เปิดทำการให้ชมทุกวันไม่มีวันหยุดค่าเข้าชมสำหรับคนไทย ๑๐ บาทชาวต่างชาติ ๕๐ บาท เอกสารประกอบการอ้างอิงบทความ- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม)- คำให้การขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรม- จดหมายเหตุ เรื่องสมเด็จพระบรมศพ ครั้งกรุงเก่า