โบราณสถานคือสถานที่อันโปรดปรานของผม เพราะเมื่อเดินทางไปดินแดนใดก็มักจะออกไปค้นหาและสัมผัสกลิ่นไอของประวัติศาสตร์ผ่านโบราณสถานอยู่เสมอ เฉกเช่นกับครั้งนี้ที่กระผมได้มีโอกาสเดินทางไปยังจังหวัดราชบุรี และทราบว่ามีแหล่งโบราณถานสำคัญแห่งหนึ่งชื่อว่า “โบราณสถานคูบัว (หมายเลข 18)” ซึ่งตั้งอยู่บริเวณพื้นที่ของวัดโขลงสุวรรณคีรี อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี โบราณสถานหมายเลข 18 แห่งนี้ มีลักษณะเหมือนฐานของวิหาร ส่วนชั้นล่างก่อด้วยศิลาแลงที่มีความแข็งแรง ในอดีตเคยมีพระพุทธรูปประดิษฐานอยู่จำนวน 3 องค์ ชาวบ้านเรียกกันว่า หลวงพ่อแดง แต่ปัจจุบันเหลือเพียงองค์เดียว และถูกเคลื่อนย้ายไปประดิษฐานยังวิหารภายในวัด เพื่อความปลอดภัย และบางส่วนถูกนำไปจัดแสดงยังพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี ในฐานะโบราณวัตถุสำคัญของชาติ โบราณสถานแห่งนี้มีขนาดใหญ่ที่สุดในเมืองคูบัว ซึ่งถือเป็นเมืองโบราณสมัยประวัติศาสตร์ (ยุคทวารวดี) ราวพุทธศตวรรษที่ 12-16 ซึ่งตั้งอยู่บริเวณที่ราบลุ่มภาคกลางอันเกิดจากการทับถมของตะกอนน้ำท่วมล้อมรอบจนกลายเป็นที่ราบขั้นบันได โดยพึ่งพาแหล่งน้ำสายสำคัญ คือ แม่น้ำแม่กลอง แม่น้ำอ้อม ห้วยคูบัว ฯ เพื่อการเกษตร การคมนาคม และการดำรงชีพด้านอื่น ๆ นอกจากนี้พื้นที่ภายในวัดโขลงสุวรรณคีรียังมีพิพิธภัณฑ์แสดงภูมิปัญญาและวัฒนธรรมประจำท้องถิ่นจำนวนหลายห้องเพื่อนำเสนอข้อมูลอัตลักษณ์ความเป็นชาวคูบัวนับตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันให้บุคคลภายนอกได้เรียนรู้กันอย่างเต็มที่ ตลอดจนมีตลาด “กาดวิถีชุมชนคูบัว” ซึ่งเป็นจำหน่ายผัก ผลไม้ อาหารท้องถิ่น และผลิตภัณฑ์ของชุมชน เปิดให้บริการทุกวันศุกร์ เสาร์ และอาทิตย์ ตั้งแต่เวลา 09.00 น. – 20.00 น. ซึ่งการได้ไปเยี่ยมชมและสำรวจโบราณสถานตามประสาผู้ใฝ่รู้ประวัติศาสตร์ในครั้งนี้ ทำให้ผมได้เห็นหลักฐานทางโบราณคดีบางประการ อันสามารถเชื่อมให้เราเห็นภาพลักษณะของการตั้งชุมชนโบราณในเมืองคูบัวมากยิ่งขึ้น อีกทั้งยังเป็นหลักฐานชิ้นสำคัญที่ทำให้เราในฐานะนักเดินทางไม่ละเลยต่อเรื่องราวในอดีตของผู้คนตลอดเส้นทางแต่ละท้องที่ พร้อมกลับมาบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรเพื่อบอกเล่าให้ผู้คนยุคปัจจุบันและยุคหลังจากนี้ได้สดับรับฟัง เรียนรู้ เข้าใจ และใคร่ออกเดินทางไปศึกษาเรื่องราวผ่านประวัติศาสตร์ดังเช่นตัวผมในระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมา ***รูปภาพโดยผู้เขียน*** ข้อมูลเพิ่มเติม
