หากพูดถึงเรื่องของดีเมืองจันทบุรี ไม่ได้มีแค่เรื่องผลไม้หรือพลอย(อัญมณีขึ้นชื่อ) แต่หนึ่งในนั้น จะไม่มีไม่ได้เลยคือ "เสื่อจันทบูร" ในฐานะที่ผู้เขียนเป็นบุคคลหนึ่งที่เคยไปเรียนรู้เรื่องการทอเสื่อจันทบูรในสมัยที่ผู้เขียนต้องทำโครงการส่งอาจารย์ในช่วงที่ใกล้จะจบการศึกษาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ ด้วยตัวผู้เขียนเองเคยใฝ่ฝันอยากจะเรียนทอผ้าไหมแต่ต่อมาผู้เขียนเคยไปเที่ยวในงานประจำปี ผู้เขียนเห็นเด็กกำลังสาธิตการทอเสื่อ จึงเกิดความชอบ เพราะการทอเสื่อมีลักษณะคล้ายกับหารทอผ้า อีกทั้งส่วนตัวแล้ว ผู้เขียนเป็นคนชอบงานฝีมือ จึงตัดสินใจเดินทางเพื่อไปเรียนรู้จนสามารถทำโครงการส่งอาจารย์ได้สำเร็จ เสื่อจันทบูร ของดีเมืองจันท์มีอะไรบ้าง และงดงามขนาดไหน บทความนี้เชิญทุกคนให้มาติดตามครับ1.เสื่อจันทบูร เป็นหัตถกรรมขึ้นชื่อเรื่องเนื้อเสื่อที่ละเอียดและสวยงามเสื่อจันทบูร ทำมาจากต้นกกสายพันธุ์ที่เรียกกันว่า "กกกลม"โดยต้นกกนี้ ชาวบ้านปลูกในพื้นที่ที่เป็นพื้นที่น้ำกร่อย จึงทำให้ต้นกกที่นำมาเสื่อนั้น มีความเหนียวและคงทนเป็นพิเศษ โดยต้นกกที่นำมาจักเป็นเส้น จะใช้เฉพาะส่วนผิวนอกของต้นกก ท่อล้ำเลียงน้ำที่ต้องนำออก เพราะเป็นตัวเก็บความชื้น จะทำให้เสื่อขึ้นราได้ง่าย เมื่อจัดเสร็จแล้วนำไปตากแห้งบวกกับนำยาย้อมสี จะได้เส้นกกที่มีลักษณะกลมและเล็กเหมือนเส้นไหม ทำให้เสื่อที่ทอออกมานั้น มีเนื้อที่ละเอียดและสวยงาม ผู้เขียนเคยจัดกกและนำมาทอเสื่อผืนเล็ก ปัจจุบันยังทออยู่ที่วิสาหกิจชุมชนกลุ่มเสื่อบ้านท่าแฉลบ2.มีผลิตภัณฑ์แปรรูปที่หลากหลาย ในสมัยที่เริ่มมีการนำเสื่อกกมาแปรรูปนั้น เป็นพระราชดำริของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 7 ในครั้งที่เสด็จพระราชดำเนินมาประทับ ณ วังสวนบ้านแก้ว ซึ่งปัจจุบันคือมหาวิทยาลัยราชภัฎรำไพพรรณี พระองค์ทรงมีพระราชดำริให้ปรับปรุงกรรมวิธีการผลิตให้ทันสมัย โดยมีการนำเสื่อที่ทอเป็นผืนมาตัดเย็บแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ อาทิเช่น กระเป๋า รองเท้า กล่องใส่กระดาษทิชชู เสื่อรองจาน เป็นต้น ทำให้มีผลิตภัณฑ์แปรรูปมาจนถึงทุกวันนี้ (อ้างอิง http://www.arts.rbru.ac.th/)3.วิธีการทอมีลักษณะคล้ายกับการทอผ้าไหมการทอเสื่อจันทบูรมีวิธีทำคล้ายกับการทอผ้าไหมตรงที่ใช้ตัวยืนและตัวพุ่งและใช้ฟืมกระทบเส้นพุ่งให้เรียงชิดติดกันจนเป็นผืนเหมือนกับการทอผ้า แต่แตกต่างกันตรงที่การสลับเส้นยืน การทอผ้าจะยกตะกอด้านหลังฟืมเพื่อสลับเส้นด้ายยืน ซึ่งใช้เท่าเหยียบไม้ที่ผูกติดกับตะกอเพื่อสลับด้ายยืน การทอจะใช้ทั้งมือและเท้าส่วนการทอเสื่อนั้นจะใช้มืออย่างเดียว เพราะการทอเสื่อจะใช้การสลับเอ็นยืนด้วยการคว่ำและหงายฟืมสลับกันไป ยิ่งเสื่อผืนใหญ่ ยิ่งต้องใช้คนทอจำนวนสองคน ตัวผู้เขียนนั้นจะทอเสื่อกระเป๋า (เสื่อขนาดกว้างไม่เกิน 3 คืบ) ซึ่งตัวผู้เขียนเองทอเพียงคนเดียว เพราะมีความกว้างน้อยเพื่อนำไปแปรรูป กว่าจะได้เสื่อออกมาเป็นเสื่อหนึ่งผืนนั้นไม่ใช้เรื่องง่ายเลย เพราะต้องผ่านกรรมวิธีหลายขั้นตอน ตั้งแต่ปลูกกก ตัดกกมาทำการจักให้เป็นเส้น การตากกก การย้อมสีก่อนที่จะลงมือทอให้เป็นผืนก่อนที่จะนำไปตัดเย็บแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ ซึ่งใช้เวลานานเลยทีเดียว ยิ่งเป็นเสื่อกกยกลาย ยิ่งทอได้ยาก ในปัจจุบันนี้เหลือเพียงผู้สูงอายุเท่านั้นที่ยังทอเป็นอาชีพอยู่ ในฐานะผู้เรียนรู้ อยากให้คนรุ่นใหม่หันมาสนใจเรียนรู้เพื่อเป็นการสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เป็นมรดกตกทอดจากบรรพบุรุษให้คงอยู่กับเมืองจันทบุรีไปอีกนานเท่านาน ภาพหน้าปกและภาพประกอบทั้งหมด โดย เข็มทิศ (ผู้เขียน)เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !