ตราดจังหวัดเล็ก ๆ ที่อยู่ตะวันออกสุดของประเทศไทย ถ้านึกถึงตราดส่วนใหญ่ทุกคนก็จะนึกถึงทะเล เกาะ แก่ง ธรรมชาติที่สวยงามต่าง ๆ น้อยคนนักที่จะสนใจ ความเป็นมา หรือวิถีชีวิตของ ผู้คนในจังหวัดนี้ แต่ถ้าได้มาจังหวัดตราด และอยากจะรู้จักจังหวัดตราดให้มากกว่าการเป็นจังหวัดที่มีทะเล การมาแวะที่พิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นสิ่งที่เหมาะสมอย่างยิ่ง พิพิธภัณฑสถานตราดเป็นพิพิธภัณฑ์ขนาดเล็กตั้งอยู่ใจกลางเมืองตราดเรียกว่าอยู่ในระยะทางที่เดินมาได้จากศาลากลางจังหวัด อยู่บนบริเวณที่เรียกว่าสนามหลวงของจังหวัดตราดซึ่งเป็นคนละที่กับกับสนามหลวงในกรุงเทพที่ทุกคนรู้จักอาคารพิพิธภัณฑ์เป็นเรือนไม้ใต้ถุนสูงชั้นเดียวโดยสร้างจากแบบของศาลากลางหลังเก่าของจังหวัดที่ถูกไฟไหม้และเคยตั้งอยู่ในบริเวณนี้ เรียกว่าแค่ตัวอาคารก็เป็นสิ่งหนึ่งที่บอกเล่าประวัติศาสตร์ของจังหวัดตราดได้ดี ภายในอาคารจัดแสดงนิทรรศการเกี่ยวกับแง่มุมต่าง ๆ ของจังหวัดตราดตั้งแต่เรื่องทั่วไปเกี่ยวกับของดีในจังหวัด ทรัพยากรธรรมชาติ แหล่งท่องเที่ยว ภูมิประเทศ ประวัติศาสตร์ของจังหวัดตั้งแต่ยุคหินจนถึงยุคปัจจุบัน มีการเล่าเหตุการณ์ที่สำคัญของจังหวัดตราดคือยุทธนาวีเกาะช้างในรูปแบบของภาพเคลื่อนไหว แสดงภาพประวัติศาสตร์เก่า ๆ ของจังหวัดตราด แต่สิ่งที่น่าประทับใจของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้คือการจำลองวิถีชีวิตของผู้คนในจังหวัด ในรูปหุ่นจำลอง สถานที่จำลองพร้อมทั้งมีเสียงผู้คนที่พูดภาษาท้องถิ่นประกอบ เช่น ในห้องแสดงหนึ่งมีการแสดงหุ่นคนของคนในจังหวัดตราดที่มาต่างกัน เช่น เวียดนาม แขกจาม (มุสลิมในกัมพูชา) คนจีน และคนชอง (คนพื้นที่ในกลุ่มออสโตรเอเชียติคในภาคตะวันออก) และอีกห้องแสดงนึงมีการจำลองร้านค้าต่าง ๆ เช่น ร้านขายยา ร้านขายของชำ ที่เคยมีอยู่ในจังหวัดมาตั้งแถวเรียงรายให้เห็นสภาพจริง ซึ่งทำให้เห็นภาพชัดเจนและดึงดูดความสนใจของผู้เข้าชมได้เป็นอย่างดี ในห้องสุดท้ายก็จะมีการจัดแสดงแบบจำลองอาหารประจำพื้นถิ่นและจำหน่ายของที่ระลึกในการเข้าชมพิพิธภัณฑ์ต้องเสียค่าเข้าชมซึ่งราคาเพียง 10 บาท และสามารถให้เจ้าหน้าที่นำในการเยี่ยมชมได้ เนื่องจากพิพิธภัณฑ์มีห้องแสดงไม่มากใช้เวลาในการเดินไม่น่าจะเกินชั่วโมง จริง ๆ แล้วทำเลที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์เหมาะกับการเป็นแหล่งเรียนรู้ของผู้คนทั่วไปทั้งนักท่องเที่ยวหรือแม้แต่คนในจังหวัดตราดเองซึ่งจริง ๆ แล้วอาจจะยังไม่รู้ประวัติศาสตร์เกี่ยวกับตัวเองเลยด้วยซ้ำ ถ้าในอนาคตพิพิธภัณฑ์มีการเพิ่มข้อมูลและห้องแสดงต่าง ๆ น่า นำเสนอข้อมูลวีถีชีวิต ประเพณี ศิลปวัฒนธรรมของคนในท้องถิ่นให้หลากหลายขึ้น รวมถึงการจัดนิทรรศการหมุนเวียน และจัดกิจกรรมทางวัฒนธรรมต่าง ๆ อย่างสม่ำเสมอพิพิธภัณฑ์แห่งนี้คงเป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญของผู้คนทั้งที่มาเยือนและผู้คนในจังหวัดได้โดยไม่ยากหมายเหตุ: ภาพประกอบบทความทั้งหมดถ่ายโดยผู้เขียน