มุมมองของโรงเรียนในแต่ละคนย่อมแตกต่างกัน โรงเรียนคือสถานที่ให้ความรู้ ความเคารพ ให้ความรัก ความอบอุ่น แต่สำหรับหลายคนโรงเรียนคือสิ่งที่จำเจกับการนั่งเรียนตั้งแต่เช้าถึงเย็นและต้องทำเป็นประจำจนกว่าจะสำเร็จการศึกษา นักเรียนบางคนมาเรียนเพื่อหวังให้จบ บางคนมาเรียนเพราะพ่อแม่ให้มา สิ่งที่มีความสุขมากที่สุดในการเรียนคือการพักเที่ยงและพบปะกับเพื่อน น้อยมากหากถามว่ามาเรียนเพราะอะไรแล้วนักเรียนตอบว่าอยากศึกษาหาความรู้ แต่สำหรับโรงเรียนลำปลายมาศพัฒนากับต่างจากโรงเรียนอื่น ๆ ทั่วไป นิยามได้ว่า “ โรงเรียนที่ให้มากกว่าความรู้ ” คือสร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้เรียน สร้างความตระหนักรู้ เน้นการสร้างทักษะชีวิตและพัฒนาตัวเองจากภายในสู่ภายนอกจิตใจหรือเรียกว่า “จิตศึกษา” “ โรงเรียนลำปลายมาศพัฒนา ” เป็นโรงเรียนทางเลือกต้นแบบที่มีการจัดการเรียนรู้ต่างจากโรงเรียนทั่วไป โดยทางโรงเรียนมองว่าข้อสอบวัดค่าได้เพียงแค่ความรู้ จึงทำให้นักเรียนบางคนที่สอบไม่ได้หรือได้คะแนนน้อยคิดว่าตัวเองเป็นคนเรียนหนังสือไม่เก่ง แต่นั้นเป็นความคิดที่ผิดพลาดเพราะว่าการสอบได้มากหรือน้อยนั้นไม่ได้แปลว่าเด็กคนนั้นจะไม่ประสบความสำเร็จในชีวิต มนุษย์มีความแตกต่างกันย่อมมีสิ่งที่รัก ชื่นชอบ ถนัดแตกต่างกันอยู่แล้ว อย่าเพียงตัดสินเด็กว่าทำไม่ได้เพียงผลสอบไม่ผ่าน จงมองถึงความสามารถที่แท้จริง การต่อยอดความสามารถที่เขามีไปสู่การทำงานในสายอาชีพที่เขาชอบจะดีกว่า ปัจจุบันโรงเรียนลำปลายมาศพัฒนาเปิดทำการเรียนการสอนตั้งแต่ในระดับชั้นอนุบาลถึงมัธยมศึกษาปีที่ 3 เป็นเวลายาวนานถึง 15 ปีแล้ว รวมนักเรียนทั้งหมดประมาณ 200 คนและบุคลากรครูประมาณ 20 คน โดยโรงเรียนตั้งอยู่ในอำเภอลำปลายมาศ จังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่งทางโรงเรียนไม่เก็บค่ายใช้จ่ายในการเรียนการสอน และมีระบบการคัดเลือกนักเรียนโดยการจับฉลากเพราะทางโรงเรียนต้องการให้เด็กทุกคนมีโอกาสเข้าถึงการศึกษาอย่างเท่าเทียมกัน “ จิตศึกษา ” คือการพัฒนาผู้เรียนจากภายในโดยการสร้างความตระหนักรู้แก่ผู้เรียน ให้นักเรียนมีสมาธิ จิตใจอยู่กับตัวเอง มีปัญญาภายใน ได้แก่ การมีจิตใหญ่เพื่อรักอย่างมหาศาล การเคารพคุณค่าของตัวเองและคนอื่น การมีความรับผิดชอบต่อตัวเองและผู้อื่น โดยทางโรงเรียนมีการจัดกิจกรรมการเรียนรู้จิตศึกษาประมาณ 3 ช่วงคือ กิจกรรมเริ่มต้น กิจกรรมหลักและกิจกรรมจบ ทุกครั้งหลังจากทำกิจกรรมนักเรียนจะกล่าวขอบคุณ คุณครูเพื่อนร่วมห้อง สำหรับจิตศึกษาคือนวัตกรรมของทางโรงเรียนเพื่อมุ่งเน้นให้ผู้เรียนมีทักษะและคุณลักษณะที่จำเป็นต่อการดำเนินชีวิตอย่างมีความสุขในศตวรรษที่ 21 โดยทางโรงเรียนทดลองและพัฒนามากกว่า 10 ปี จึงทำให้เห็นว่าเด็กทุกคนสามารถเรียนรู้และพัฒนาตัวเองได้หากเกิดจากการแนะนำหรือ มีการจัดการเรียนรู้อย่างถูกวิธีและเหมาะสมกับความต้องการของผู้เรียน นอกจากจิตศึกษาแล้วนวัตกรรมอีกรูปแบบคือ “ หน่วยบูรณาการที่ใช้ปัญหาเป็นฐานการเรียนรู้ หรือ PBL (Problem Based Learning) ” เป็นนวัตกรรมการเรียนรู้แบบกัมมันตศึกษา ( Active Learning ) ที่จะทำให้ผู้เรียนไปถึงปัญญาภายนอกได้ และมีนวัตกรรมพัฒนาสำหรับองค์กรเพื่อมุ่งพัฒนาครูและพัฒนาองค์กรที่เรียกว่า “ ชุมชนการเรียนรู้วิชาชีพ ” ( PLC-Professional Learning Community ) ซึ่งมีองค์ประกอบสำคัญ 2 ส่วนคือ สร้างความเป็นชุมชนในองค์กรและแลกเปลี่ยนเรียนรู้อย่างหลากหลายระหว่างกัน เป้าหมายสำคัญของการทำ PLC คือ ยกระดับความรู้ความเข้าใจของครูและมีจิตวิญญาณความเป็นครูมากขึ้น โรงเรียนลำปลายมาศคือต้นแบบของโรงเรียนที่ไม่เน้นคำตอบแต่เน้นวิธีคิด คือ คำตอบถ้าทำโจทย์ข้อเดียวกัน ย่อมมีความเหมือนกัน แต่วิธีการทำของแต่ละคนไม่เหมือนกัน บ้างใช้สูตรลัด บ้างหาคิดตามขั้นตอน เป็นโรงเรียนที่สร้างความสุขให้กับผู้เรียน สร้างทักษะการใช้ชีวิตการเผชิญกับโลกภายนอกที่โหดร้าย นักเรียนบางคนรู้ว่าตัวเองชอบหรือถนัดอะไรเลือกเดินทางสายที่ตัวเองชอบโดยมีครูและโรงเรียนคอยแนะนำเป็นทั้งพี่เลี้ยง โค้ช และคนอำนวยความสะดวก เป็นอีกทางเลือกของการศึกษาไทยที่มีกลุ่มคนต้องการแก้ระบบปัญหาของการศึกษาอย่างน้อยโรงเรียนลำปลายมาศพัฒนาก็ไม่ใช่สถานที่ที่น่าเบื่อสำหรับเด็กอีกต่อไป ภาพถ่ายทั้งหมดถ่ายโดยผู้เขียน : จิรวัฒน์