กู่แก้ว เป็นโบราณสถานเก่าแก่อีกแห่งหนึ่ง ตั้งอยู่ที่วัดกู่แก้วรัตนาราม บ้านหัวสระ ตำบลดอนช้าง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น (พิกัด https://goo.gl/maps/g9aVjpveemP6kshK9) โดยได้สร้างขึ้นตั้งแต่สมัยอดีตกาลนานมาแล้ว ราวพุทธศตวรรษที่ 18 เมื่อครั้งอาณาจักขอมหรือเขมรโบราณได้แผ่อิทธิพลเข้ามาในดินแดนแห่งนี้ พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ผู้ปกครองอาณาจักร ก็ได้ทรงรับสั่งให้สร้าง “อโรคยาศาล” หรือศาสนสถานประจำโรงพยาบาลขึ้นหลายแห่ง ทั่วเขตอาณาจักรที่ปกครองอยู่ ซึ่งในปัจจุบันก็ได้พบโบราณสถานที่มีลักษณะแบบอโรคยาศาลนี้อยู่หลายแห่งด้วยกัน และกู่แก้วก็เป็นหนึ่งในโบราณสถานกลุ่มนี้ กู่แก้วมีลักษณะเป็นกลุ่มโบราณสถาน ซึ่งสร้างด้วยศิลาแลงเป็นหลัก องค์ประกอบของกลุ่มโบราณสถานแห่งนี้ ด้านนอกประกอบด้วย โคปุระ หรือซุ้มประตูขนาดใหญ่ ซึ่งมีเพียงประตูเดียว อยู่ทางด้านทิศตะวันออก และมีกำแพงแก้วเชื่อมต่อกับโคปุระล้อมรอบทุกด้าน แผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า โดยด้านนอกกำแพงฝั่งด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ จะมีสระน้ำอยู่ด้วย ส่วนด้านในประกอบด้วย ปราสาทประธาน มีผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส หันหน้าไปทางทิศตะวันออก และบรรณาลัย มีผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หันหน้าไปทางทิศตะวันตก ด้านในมีช่องว่างอยู่ น่าจะเอาไว้สำหรับเป็นที่ประดิษฐานรูปเคารพ ปัจจุบันทั้งสองส่วนนี้ได้ชำรุดทรุดโทรมไปมากแล้ว คงเหลือเพียงแค่ด้านล่างและส่วนฐานเท่านั้น ซึ่งทำให้ไม่สามารถเห็นรูปแบบของสถาปัตยกรรมได้ชัดเจนมากนัก แต่ก็ยังทำให้สามารถเห็นแผนผังของโบราณสถานแห่งนี้ได้อยู่ ปัจจุบันกู่แก้วเป็นโบราณสถานที่มีความสำคัญต่อคนในพื้นที่เป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นสถานที่ที่ชาวบ้านให้การเคารพบูชา และมีความเชื่อว่าเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ โดยจะมีการประกอบพิธีสรงกู่ขึ้นทุกปี ในช่วงวันขึ้น 14 ค่ำ และ 15 ค่ำ ของเดือนเมษายน ชาวบ้านที่อยู่ในพื้นที่นี้ก็จะมาร่วมพิธีเพื่อความเป็นสิริมงคล ถือเป็นที่ยึดเหนี่ยวและเป็นศูนย์รวมจิตใจของคนในท้องถิ่น การที่ได้เข้าไปชมโบราณสถานแห่งนี้ ทำให้เรารู้สึกเห็นคุณค่าของสิ่งเก่าแก่เหล่านี้ขึ้นมากเลย เพราะเห็นได้ชัดว่า โบราณสถานนั้นถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรม ที่ได้รับการดูแลและส่งต่อมาจากคนรุ่นก่อนจนถึงรุ่นปัจจุบัน แสดงให้เห็นถึงศิลปะ วัฒนธรรม และความเป็นมาของท้องถิ่นนั้น ๆ ได้เป็นอย่างดี สิ่งที่เก่าแก่เหล่านี้จึงควรได้รับการดูแลรักษาไว้ให้แก่คนรุ่นหลังสืบต่อไป เห็นได้จากโบราณสถานแห่งนี้ ซึ่งเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของคนในท้องถิ่นมาอย่างยาวนาน แม้ว่าจะมีการชำรุดทรุดโทรมไปบ้างแล้ว แต่คุณค่าและความศรัทธาก็ยังคงอยู่เช่นเดิม สำหรับใครที่อยากจะเดินทางไปชมโบราณสถานกู่แก้ว ก็สามารถไปได้ทุกวันเลยนะคะ เพราะที่นี่เปิดให้เข้าชมทุกวัน และตลอดทั้งวันเลย ไม่ต้องเสียค่าเข้าชมแต่อย่างใด (ภาพประกอบทั้งหมดโดย : ผู้เขียน)
