น้ำ เน่า หนัก : ณ คลองสมถวิล มหาสาคาม ใครมาจังหวัดมหาสารคาม ต้องรู้จักริมคลองสมถวิล ตำนานถนนติดคลองน้ำ แหล่งท่องเที่ยวยามราตรีและพื้นที่สัญจรในเมืองมหาสารคาม ซึ่งหลายท่านหากพูดถึงเมืองมหาสารคามอันดับแรกคงนึกถึงหอนาฬิกาและอีกสถานที่หนึ่งคือริมคลองสมถวิล เพราะที่นี่เป็นสถานที่จัดงานสำคัญต่าง ๆ ของจังหวัดมหาสารคาม เช่น งานวันลอยกระทง เป็นต้น แต่ปัญหาที่หนักอกหนักใจชาวบ้านที่อยู่บริเวณนี้คือ น้ำเน่าเสียที่สะสมมานานหลายปี จะดีขึ้นหน่อยก็เพียงแค่ช่วงหนึ่ง ๆ ของปีเท่านั้น เพราะเทศบาลจะต้องมาปรับปรุงและจัดเตรียมพื้นที่สำหรับการจัดงานใหญ่ ๆ เราจึงได้เห็นความศิวิไลซ์ของที่นี่เพียงชั่วข้ามคืน ภาพจาก ผู้เขียน ภาพจาก ผู้เขียน ผลกระทบของน้ำเน่าเสีย 1. วิวทิวทัศน์ไม่สวยงาม หากที่นี่ได้รับการปรับปรุงยามใด จะมีสีน้ำที่ดูปกติและมีปลากระโดดน้ำให้เราได้ฟังเสียงกันเล่น ๆ อีกทั้งสมัยก่อนตอนที่น้ำยังไม่เน่าหนัก จะมีผู้คนมาตกปลาหรือหว่านแห่แถวริมคลองเสมอ ถึงแม้จะเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายแต่ก็สะท้อนให้เห็นว่า แม้ในเมืองสารคามก็มีน้ำท่า ข้าวปลาที่อุดมสมบูรณ์ 2. กลิ่นที่ไม่พึงประสงค์ แน่นอนว่า ถ้าน้ำเน่าก็ต้องมีกลิ่น บางวันหนักอกหนักใจชาวบ้านแถวนั้นเป็นอย่างมาก ค้าขายไม่ได้แล้วยังต้องประสบกับปัญหาเช่นนี้อีก รวมไปถึงถนนสายนี้เป็นทางผ่านหรือทางไปสถานที่สำคัญต่าง ๆ เช่น โรงเรียน โรงพยาบาล ตลาด สถานีตำรวจ เป็นต้น จากปัญหากลิ่นที่ไม่พึงประสงค์นี้ทำให้บางคนถึงกับต้องอ้อมไปถนนสายอื่นเลยทีเดียว 3. รายได้ของคนในชุมชนลดน้อยลง ตามที่กล่าวไปข้างต้น ริมคลองสมถวิลก็เป็นอีกถนนสายหนึ่งมีที่การท่องราตรีของผู้คนทั้งในจังหวัดและผู้มาเยี่ยมเยือน ซึ่งเดิมจะมีผู้คนมานั่งแถวริมคลองกันเยอะมาก เป็นกลุ่มเพื่อน เป็นคู่รัก หรือนั่งคนเดียวแบบชิล ๆ ซื้อเครื่องดื่ม ขนม อาหารมานั่งคุยกันหรือดีดกีต้าร์ร้องเพลง แต่ตอนนี้กลับมีน้อยคนที่มานั่ง ณ ริมคลองสมถวิลแหล่งนี้ เพราะปัญหา 2 ข้อที่กล่าวมาข้างต้นนั่นเอง ภาพจาก ผู้เขียน สาเหตุของน้ำเน่าเสีย 1. ขยะในชีวิตประจำวัน ถึงแม้ว่านี่จะเป็นปัญหาของคนในชุมชน แต่สาเหตุหลักก็เกิดจากคนในชุมชนหรือคนในระแวงนั้นเองที่ทิ้งขยะชิ้นเล็กชิ้นน้อยรอบ ๆ บริเวณริมคลองสมถวิล อีกทั้งบางครั้งยังเห็นผู้ประกอบการเกี่ยวกับอาหารบางรายเทของเสียลงในคลอง หรือการทิ้งถุงขยะกองรวมกันไว้ข้าง ๆ คลอง ทำให้เวลาลมพัดแรงหรือสุนัขที่ตะกุยหาเศษอาหารทำให้ขยะเหล่านั้นปลิวลงคลองและสะสมทำให้เกิดน้ำเน่าเสียในที่สุด 2. ขยะที่มากับนักท่องเที่ยว ทุกครั้งหลังจบเทศกาลที่จัดบริเวณริมคลองสมถวิล จะพบปัญหาขยะเป็นจำนวนมาก ซึ่งถังขยะไม่เพียงพอต่อจำนวนขยะ คนที่มางานจึงทิ้งกอง ๆ ไว้ตรงนั้น เมื่อลมพัดขยะก็ปลิวลงคลองอย่างไม่ต้องสงสัย อีกทั้งบางคนมักง่ายทิ้งขยะไม่เป็นที่ทำให้พื้นที่บริเวณนั้นสกปรก รวมไปถึงนักท่องราตรีที่ซื้อเครื่องดื่ม ขนม อาหารมาสังสรรค์ พอจะกลับก็กองขยะไว้ใต้ต้นไม้บาง บริเวณบันไดบาง ทั้งหมดนี้เพราะพวกเขาคิดว่า เดี๋ยวพรุ่งนี้เทศบาลก็มาเก็บ 3. ไม่มีการหมุนเวียนน้ำ การบริหารจัดการน้ำก็ถือเป็นอีกหนึ่งเรื่องที่สำคัญ แต่เทศบาลไม่มีการจัดการน้ำเน่าเสียอย่างจริงจัง มีเพียงแค่ช่วงเทศกาลเท่านั้นที่มาปรับปรุงสถานที่ให้ดูสวยงาม ซึ่งตามปกติแล้วไม่ว่าคลองน้ำจะเป็นปกติหรือเน่าเสีย ก็ควรมีการหมุนเวียนน้ำหรือมีเครื่องช่วยหมุนเวียนน้ำ โดยปัญหานี้ก็ได้สะสมมาหลายปีแล้วแต่ไม่มีใครยื่นมือเข้ามาช่วยเหลือเลย ภาพจาก ผู้เขียน วิธีแก้ไขปรับปรุง 1. ปลูกจิตสำนึกให้ชุมชน ชุมชนในที่นี้ไม่ได้หมายถึงชาวบ้านเพียงอย่างเดียวนะคะ เพราะบริเวณนั้นเป็นหอพักนิสิตนักศึกษาอีกด้วย ฉะนั้นภาครัฐจึงควรจัดโครงการปลูกจิตสำนึกให้คนในชุมชนตระหนักถึงผลกระทบของน้ำเน่าเสียในคลอง อีกทั้งวิธีป้องกันแล้วแก้ไขให้อีกด้วย 2. การจัดการบริหารน้ำ ภาครัฐควรมีมาตรการในการจัดการบริหารน้ำในคลองให้สะอาดอยู่เสมอ ซึ่งเป็นอีกหนึ่งหน้าที่ของภาครัฐที่ต้องดูแลประชาชนอยู่แล้ว เช่นการขุดลอกคลองน้ำ การระบายน้ำอย่างเป็นระบบ มีกังหันหมุนเวียนน้ำ เป็นต้น 3. ร่วมมือกับมหาวิทยาลัยในพื้นที่ มหาวิทยาลัยทุกมหาวิทยาลัยย่อมสอนให้นิสิตนักศึกษาทุกคนทำประโยชน์ให้กับชุมชนและสังคม โดยเฉพาะคณะใดที่มีการเรียนรู้เกี่ยวกับการจัดการสภาพน้ำเน่าเสีย ย่อมมีการศึกษาหรือการทดลองจนกระทั่งเกินนวัตกรรมใหม่ ๆ สำหรับการแก้ไขปัญหานี้ จึงไม่แปลกหากภาครัฐจะขอความร่วมมือจากมหาวิทยาลัยหรือทางมหาวิทยาลัยจะอาสาช่วยเหลือชุมชนจากปัญหาน้ำเน่าเสีย ปัญหาน้ำเน่าเสียเป็นอีกปัญหาใหญ่ที่ต้องเร่งแก้ไขก่อนที่จะสายเกินเยียวยา อย่างไรก็ตามปัญหานี้ก็สามารถแก้ไขง่าย ๆ จากตัวเราก่อน โดยการไม่ทิ้งขยะรอบบริเวณริมคลองสมถวิลหรือหากเห็นขยะบริเวณนั้นก็เก็บลงถังขยะที่ใกล้ที่สุด ถือเป็นการฟื้นชีวิตริมคลองสมถวิลได้ไม่มากก็น้อยเลยละค่ะ แล้ววันหนึ่งริมคลองสมถวิลจะกลับมาศิวิไลซ์อีกครั้งด้วยการร่วมมือร่วมใจกันแก้ไขปัญหานี้จากทุกคนค่ะ