สำหรับใครที่กำลังมองหาสถานที่ท่องเที่ยวเชิงความรู้และวัฒนธรรมของจังหวัดมหาสารคามซึ่งปัจจุบันก็มีหลายแห่งอยู่เหมือนกัน ซึ่งมีสถานที่นึงอยากจะแนะนำนั้นคือ "สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน" ซึ่งเป็นหน่วยงานนึงของมหาวิทยาลัยมหาสารคาม โดยตั้งอยู่บนพื้นที่ของมหาวิทยาลัยมหาสารคามเขตพื้นที่ในเมือง โดยสถานที่นี้ตั้งอยู่ฝั่งเดียวกับคณะศึกษาศาสตร์ คณะวัฒนธรรมศาสตร์ อยู่ด้านหลังโรงพยาบาลสัตว์เล็กของคณะสัตวแพทยศาสตร์ อาคารที่ตั้งสังเกตุได้ไม่ยาก จะเป็นตึกขนาดใหญ่ที่มีหลังคารูปทรงแบบไทยตั้งเด่นชัด ตึกของอาคารสถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสานที่มีความโดดเด่น ภายถ่ายโดย : Supaluck Singjan บริเวณด้านหน้าของอาคารสถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน ภายถ่ายโดย : Supaluck Singjan สำหรับ "สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน" เป็นแหล่งจัดแสดงแสดงรวบรวมนิทรรศการและเอกสารที่เกี่ยวศิลปะและวัฒนธรรมอีสานที่บุคคลภายนอกสามารถเข้าไปรับชมได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย โดยพื้นแสดงนิทรรศการหลัก ๆ จะตั้งอยู่บางส่วนของชั้น 1 และเกือบทั้งหมดของชั้น 3 โดยให้บริการวันจันทร์ - ศุกร์ เวลา 08.30 - 16.30 น. เริ่มที่ชั้น 1 จะเป็นส่วนเล็ก ๆ ที่มีการจัดแสดงไว้อยู่คือ "เกวียนบ้านนาสะโมย์" ซึ่งเป็นเกวียนแบบอีสาน การแสดงส่วนนี้จะมีการแสดงรายละเอียดองค์ประกอบของเกวียนว่ามีอะไรบ้าง คนยุคปัจจุบันในแถบภาคอีสานอาจจะไม่ได้เห็นเกวียนอีกแล้ว ดังนั้นแล้วเพื่อไม่ให้ลืมรากเหง้าของตนที่ผู้คนแถบนี้เคยใช้ประโยชน์ใช้สอยจากเกวียน ส่วนเล็ก ๆ ส่วนนี้ก็มีความน่าสนใจอยู่ไม่น้อยแล้ว ภายถ่ายโดย : Supaluck Singjan จากชั้น 1 แนะนำให้ขึ้นไปที่ชั้น 3 เลย เพราะส่วนของชั้นนี้มีการจัดแสดงนิทรรศการอยู่เป็นส่วนใหญ่ของ "สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน" แห่งนี้ ขอแนะนำจุดที่น่าสนใจซึ่งมีอยู่ 3 ส่วน เริ่มจากจุดแสดงนิทรรศการฝั่งทิศตะวันตกของชั้น 3 "ห้องจัดนิทรรศการผ้าทออีสาน (Northeastern Textile Exhibition)" ส่วนนี้จะแสดงข้อมูลผ้าอีสาน รวมถึงลายผ้าอีสานแบบต่าง ๆ รวมถึงส่วนแสดงภูมิปัญญาในการแสดงการทอผ้าของชาวอีสาน ส่วนนี้ได้จัดทำได้อย่างดีมาก ๆ โดยเราจะได้เห็นลายผ้าต่าง ๆ ของภาคอีสานซึ่งมีมากกว่า 10 ชนิด รวมถึงข้อมูลที่จัดแสดงอย่างละเอียดซึ่งหาชมได้ยากมากในปัจจุบันนี้ ภายถ่ายโดย : Supaluck Singjan มาถึงฝั่งตะวันออกของชั้น 3 ส่วนนี้จะแสดงประวัติศาสตร์และอารยธรรมอีสานทางด้านตัวอักษร เราจะได้รู้จักกับกับอักษรธรรมอีสาน ซึ่งถูกใช้มากในอาณาจักรล้านช้างและดินแดนอีสานแถบนี้ มักใช้อักษรนี้สำหรับการบันทึกหลักคำสอนในพระพุทธศาสนา ลักษณะอักษรธรรมนี้มีรูปลักษณ์คล้ายกับอักษรยวน (อักษรตัวเมืองที่มักเห็นในภาคเหนือ) โดยอักษรธรรมอีสานนี้ถูกพัฒนามาจากอักษรมอญโบราณ อาณาจักรหริภุญชัย ส่วนจัดแสดงส่วนนี้จะได้เห็นเอกสารโบราณ แล้วเราก็จะได้เห็นอุปกรณ์หรือวัสดุโบราณที่เอาไว้สำหรับการบันทึกลายลักษณ์ต่าง ๆ ด้วย นอกจากนี้ยังมีนิทรรศการแสดงความรู้เรื่องอักษรต่าง ๆ ที่เคยมีอิทธิพลในดินแดนอีสานแถบนี้ การได้มาเที่ยวชมกับแหล่งท่องเที่ยวที่แสดงถึงอารยธรรม ศิลปะและวัฒนธรรมอีสานแห่งนี้ทำให้ได้รู้จักกับสิ่งที่เคยมีตัวตนในดินแดนของภาคอีสาน บางอย่างอาจจะคงอยู่ แต่หลายอย่างก็ได้สูญหายไปตามกาลเวลาไปแล้ว อยากที่จะแนะนำให้มาเที่ยวที่นี่กัน ที่ตั้งและการเดินทาง : สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ตั้งอยู่บนถนนนครสววรค์ มีที่จอดรถสำหรับผู้นำรถส่วนตัว สำหรับรถสาธารณะ ก็จะมีรถสองแถวสาย "เรือนจำ - ตลาดเกษตร" และ รถสองแถวสาย "มมส.เก่า - มมส.ใหม่" FB : https://www.facebook.com/rinac.msu/ ทางขึ้นไปชั้นแสดงชั้น 3 มีการประดับประดาด้วยศิลปะแบบอีสาน ภายถ่ายโดย : Supaluck Singjan