สวัสดีจ้า.. ยินดีต้อนรับคุณเมล็ดพันธุ์ผัก สู่สวนริมระเบียงน้อย ๆ ของฉันหลังจากที่ได้ส่งซองเปล่าขนาด 13 ซม.×18 ซม.ติดสแตมป์ 5 บาท จ่าหน้าซองถึงตัวเอง ไปที่ ผศ.ฉันทนา วิชรัตน์ อาคารปรับปรุงสภาพและตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์พืชอินทรีย์ สำนักฟาร์มมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ตั้งแต่กลางเดือนเมษายนที่ผ่านมา ตอนนี้คุณบุรุษไปรษณีย์ก็ได้นำส่งซองที่จ่าหน้าด้วยลายมือคุ้นตา.. ที่ดูคลับคล้ายคลับคลาว่าจะเป็นลายมือของเราเอง ใช่แล้ว.. มันคือซองที่ส่งไปขอเมล็ดพันธุ์ผักเมื่อเดือนก่อนนี่ แอบดีใจเบา ๆ เมล็ดพันธุ์ผักแจกฟรีมาถึงมือของฉันแล้วอ้อลืมบอกไป.. ก็มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ได้จัดโครงการแจกเมล็กพันธุ์.. เพื่อส่งเสริมการปลูกผักสวนครัวทั่วไทย ทั่วทุกภาค ทุกคนที่ส่งไปขอก็จะได้รับแจก คนละ 2 ชุด แต่ละชุดก็ประกอบไปด้วยเมล็ดพันธุ์พืชจำนวน 5 ชนิด มีคละกันไปทั้ง ผักสวนครัว ชุดผัก อย่างเช่น พริก มะเขือ กะเพรา โหระพา และผักใบ เช่น ผักกาด ผักคะน้า ฯลฯ มีครบชุด เพื่อให้ไว้ปลูกเป็นผักสวนครัวประจำบ้านค่ะ สำหรับ โครงการนี้ของมหาวิทยาลัยแม่โจ้นั้นเกิดขึ้นด้วยแนวคิดที่ต้องการจะช่วยเหลือสังคม ในการส่งเสริมและสนับสนุนให้ประชาชนคนไทยทั่วทุกภาคทุกพื้นถิ่น ได้สร้างความมั่งคงทางอาหาร ให้สามารถพึ่งพาตนเองได้ และเป็นการเตรียมความพร้อมระดับครัวเรือน ในการสร้างความยั่งยืนของเศรษฐกิจพอเพียง และโครงการนี้ได้รับความสำเร็จอย่างงดงาม.. ก็ด้วยเพราะความร่วมมือจากหลายภาคส่วนด้วยกัน อาทิเช่น สมาคมศิษย์เก่าแม่โจ้ คณะกรรมการส่งเสริมกิจการมหาวิทยาลัยแม่โจ้ มูลนิธิพัฒนามหาวิทยาลัยแม่โจ้ และศูนย์การเรียนรู้การผลิตเมล็ดพันธุ์ผักเกษตรอินทรีย์มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ที่จะช่วยให้คนไทยมีพืชผัก อาหารปลอดภัย ในช่วงวิกฤต- 19เกริ่นนำกันมาพอสมควรแล้ว ไปทำความรู้จักกับเมล็ดพันธุ์แต่ละชนิดที่ได้รับมากันดีกว่าค่ะมะเขือเทศ พันธุ์อีเป๋อสันทราย ลักษณะเฉพาะของผลเขา คือ มีเปลือกที่หนากว่ามะเขือเทศพันธุ์อื่น ๆ รดชาดเปรี้ยวกว่า จึงเหมาะกับการนำไปทำอาหารประเภทยำ ต้มยำ หรือสำหรับคนที่นิยมนำไปทานเล่น ๆ ก็อร่อยค่ะ แถมได้ผิวสวย ๆ เป็นของแถมอีกนะคะ ในการปลูกนั้น จากการที่ศึกษาข้อมูลมา ให้เราปลูกวางลำต้นแนวนอน เพราะต้นมะเขือเทศสามารถแทงรากออกมาทางลำต้นได้ การวางแนวนอนจะช่วยเพิ่มจำนวนราก เมื่อรากเยอะหาอาหารเก่ง ต้นไม้จะเติบโตดี ไม่เกิน 5 วัน ต้นตั้งตรงเองได้ ไม่ต้องกังวล จากนั้นให้หมั่นริดกิ่งหรือใบที่อยู่ด้านล่าง ๆ ของลำต้นให้โล่งเลยค่ะ เพื่อป้องกันการสะสมของเชื้อราและแบคทีเรีย อันเป็นสาเหตุของโรคต่างๆ เช่น รากเน่า โคนเน่า เหี่ยวเขียว เป็นต้น มะเขือเทศไม่ต้องให้น้ำเยอะมากนะคะ เพราะหากน้ำเยอะเกินไป เราจะเห็นผลของเขามีรอยแตก และแนะนำให้รดที่โคน ห้ามโดนใบค่ะ ขอขอบคุณข้อมูล มะเขือเทศ พันธุ์อีเป๋อสันทราย จากเฟซบุ๊ค ธนาคารเมล็ดพันธุ์ด้วยนะคะ 2. พริกขี้หนู พันธุ์พัฒนฉันท์พริกพันธุ์พัฒนฉันท์.. เป็นพริกสายพันธุ์แท้ ได้มาจากการคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์ (pure-lire selection) จากพริกที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้ทรงคัดเลือกจากแปลงรวบรวมพันธุ์พริกของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ โดยมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ได้เก็บรวบรวมพันธุกรรมพืชในวงศ์มะเขือ (Solanaceae) มานานกว่า 15 ปี เช่น พริก มะเขือ เป็นต้น โดยแหล่งที่มาของเมล็ดพันธุ์ได้มาจากหลายแหล่ง อาทิ การให้นักศึกษาเก็บพันธุกรรมพื้นถิ่นจากภูมิลำเนา จากงานวิจัยของคณาจารย์สาขาพืชผักที่เก็บรวบรวมไว้ดั่งเดิมต่อเนื่องกันมา เป็นต้น พันธุกรรมพริกซึ่งได้มีการเก็บรวบรวมไว้ จะถูกนำมาปลูกใหม่เพื่อรักษาพันธุกรรม (maintenance) และนำมาปลูกให้นักศึกษาได้เรียนรู้ลักษณะต่าง ๆ รวมถึงฝึกวิธีการคัดเลือกพริกเมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2555 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จ ณ แปลงปรับปรุงพันธุ์และผลิตเมล็ดพันธุ์ผัก สำนักฟาร์มมหาวิทยาลัยแม่โจ้ อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ และได้ทรงคัดเลือกพริกจากแปลงรวบรวมพันธุ์พริกของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ไว้จำนวน 1 ต้น รหัส PE52-2-1-4 จากนั้นคณะทำงานปรับปรุงพันธุ์ผักได้จัดทำแผนงานเพื่อพัฒนาพันธุ์พริกจากต้นดังกล่าว โดยใช้วิธีการคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์ ดำเนินการคัดเลือก จำนวน 6 รอบ จนมีลักษณะคงที่ ปลูกศึกษาลักษณะประจำพันธุ์ ณ สำนักฟาร์มมหาวิทยาลัยแม่โจ้ และนำไปปลูก ณ ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จทอดพระเนตร ในวันที่ท 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2560 มูลนิธิชัยพัฒนาได้ขอพระราชทานชื่อเมล็ดพันธุ์พริกนี้ และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยายบรมราชกุมารี ได้พระราชทานชื่อพันธุ์ว่า พัฒนฉันท์ ความหมายคือ มีความยินดีความพอใจที่ได้พัฒนาร่วมกันและมีชื่ออาจารย์ผู้ปรับปรุงพันธุ์เป็นที่ระลึกลำต้นมีลักษณะการเจริญเติบโตแบบเป็นพุ่ม (compact) สูง 60 - 70 เซนติเมตร กว้าง 50 - 60 เซนติเมตร จำนวนกิ่งแขนง 15 - 20 กิ่ง ใบเดียว รูปใบหอก ( lanceolate ) ใบกว้างประมาณ 3 - 4 เซนติเมตร ยาวประมาณ 9 - 10 เซนติเมตร ใบสีเขียวเข้ม ดอกเดี่ยวหรือช่อดอกเป็นดอกสมบูรณ์เพศ มักออกดอกเป็นช่อ กลีบดอกสีขาว อับเรณูสีม่วง ผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด (berry) ติดผลเป็นช่อ ผลชี้ตั้งขึ้น รูปร่างผลเรียวยาว (elongate) กว้างประมาณ 0.8 - 1 เซนติเมตร ยาวประมาณ 6 - 7 ผลอ่อนสีเขียว บางผลมีสีม่วง ผลแก่สีแดงเข้ม ไม่มีสีม่วงที่ โคนผลมน (obtuse) ปลายผลแหลม (pointed) น้ำหนักผลเฉลี่ย 2 - 3 กรัมต่อผล ความหนาเนื้อเฉลี่ย 0.1 เซนติเมตร จำนวนช่อต่อต้น 15 - 20 ช่อ จำนวนผลต่อช่อ 10 - 15 ผล จำนวนผลประมาณ 500 - 600 ผลต่อต้น เซนติเมตร ก้านผลยาวประมาณ 4 เซนติเมตร จำนวนเมล็ด 60 - 70 เมล็ดต่อผล อายุการออกดอก 30-35 วันหลังย้ายปลูกม, 2. ปริมาณผลผลิตสด 900 - 1,000 กรัมต่อต้น, 3. อายุการเก็บเกี่ยวผลผลิต 90 - 120 วันหลังเพาะเมล็ดขอขอบคุณข้อมูลพริกพันธุ์พัฒนฉันท์จาก ฐานข้อมูลพืชพรรณไม้ภายในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของมูลนิธิชัยพัฒนา 3. ถั่วแขกสีม่วง พันธุ์สิริธร เบอร์ 1ถั่วแขกสีม่วง "สิรินธร เบอร์ 1" เป็นผลงานวิจัยและปรับปรุงพันธุ์ของ ผศ.ฉันทนา วิชรัตน์ และทีมงานนักวิจัยมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ได้รับพระราชทานชื่อจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เมือวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2558 ณ ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ จ.เชียงรายสำหรับ “ถั่วแขกสีม่วงสิรินธร เบอร์ 1” เป็นถั่วฝักยาวสำหรับบริโภค มีลักษณะการเจริญเติบโตแบบขึ้นค้าง ใบ เป็นแบบสามเหลี่ยม ใบมีสีเขียวแต้มม่วง ใบย่อยส่วนปลายมีความกว้าง 10.5 ซม.และยาว 13.25 ซม. ก้านใบมีสีม่วง ด้านหลังใบและท้องใบมีขนเล็กน้อย ดอก/ช่อดอก มีตำแหน่งข้อที่ดอกแรกบานพบข้อที่ 4-5 สีกลีบคู้ข้างและสีกลีบกลางมีสีม่วง ฝักและเมล็ด มีลักษณะเป็นฝักสดสีม่วง รูปร่างปลายฝักแหลม มีความยาวประมาณ 14.50 ซม. มีความกว้างฝักประมาณ 0.89 ซม. น้ำหนักฝักประมาณ 8.17 กรัม ลักษณะฝักโค้งเล็กน้อย ผิวฝักเรียบ รูปร่างเมล็ดเป็นรูปไต เมล็ดมีสีครีมลายกระ สีขั้วเมล็ดสีครีม จำนวนเมล็ดต่อฝัก 8-10 เมล็ด น้ำหนัก 100 เมล็ดเท่ากับ 21.98 กรัม มีอายุการเก็บเกี่ยวเพียง 45 วันจัดอยู่ในวงศ์ LEGUMINOSAEเป็นถั่วที่ได้มาจากการผสมข้ามระหว่างถั่วแขกสายพันธุ์แม่ CMB001 กับสายพันธุ์พ่อ CMB013 ซึ่งเป็นพันธุกรรมจากแหล่งรวบรวมพันธุ์ถั่วแขกของสาขาพืชผัก มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ลักษณะสายพันธุ์แม่จะเป็นถั่วแขกเลื้อย ฝักกลม สีเขียว ให้ผลผลิตสูง ออกดอกเร็ว ส่วนสายพันธุ์พ่อ เป็นถั่วแขกพันธุ์พุ่ม ฝักกลม ปลายเรียวแหลม ฝักมีสีม่วงเข้ม ผลผลิตต่ำ ทำการผสมข้ามเมื่อปี 2551 ณ สำนักฟาร์ม มหาวิทยาลัยแม่โจ้ อ.สันทราย จ.เชียงใหม่ ปลูกคัดเลือกจำนวน 7 รอบ ได้ถั่วแขกที่มีลักษณะคงที่ทางพันธุกรรม จากนั้นทำการปลูกทดสอบรวมกับสายพันธุ์อื่นๆ เพื่อเก็บข้อมูลลักษณะประจำพันธุ์ ณ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ในปี 2557-2558 ได้นำไปปลูก ณ ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ อ.แม่สาย จ.เชียงรายสมชาย ชาญณรงค์กุล อธิบดีกรมวิชาการเกษตร เคยเล่าว่า ถั่วชนิดนี้เป็นพันธุ์พืชที่คิดค้น ปรับปรุง และพัฒนาพันธุ์โดยนักวิจัยของหน่วยงานทั้งภาครัฐ-เอกชน และเกษตรกร เจ้าของหรือนักปรับปรุงพันธุ์พืชสามารถขอให้กรมวิชาการเกษตรให้การรับรองเป็นพันธุ์พืชขึ้นทะเบียนตามพระราชบัญญัติพันธุ์พืช พ.ศ. 2518 ได้ ทั้งนี้เพื่อแสดงความเป็นเจ้าของพันธุ์ที่คิดค้นได้ ซึ่งจะช่วยส่งเสริมให้มีการคิดค้น และปรับปรุงพันธุ์พืชใหม่ๆ ให้เป็นเกียรติประวัติแก่ผู้ปรับปรุงพันธุ์พืช อันจะเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาภาคเกษตรของประเทศไทยต่อไปค่ะ ขอขอบคุณข้อมูล ถั่วแขกสีม่วงสิรินธร เบอร์ 1 จาก คมชัดลึก ไลฟ์สไตล์ ค่ะ 4. แมงลักแมงลัก เป็นพืชล้มลุกในสกุลกะเพรา-โหระพา ลักษณะของต้นแมงลักจะคล้ายกันกับต้นกะเพรา จนหลายคนอาจจะสับสนได้นะคะ แต่กลิ่นและใบจะมีสีอ่อนกว่า ลำต้นของแมงลัก จะมีความสูงอยู่ที่ประมาณ 65 เซนติเมตร มีกลิ่นหอมจากทุกส่วน ใบเป็นใบเดี่ยว รูปร่างรี ขอบใบเรียบหรือหยักมน ดอกออกช่ออยู่ปลายยอด กลีบดอกมีสีขาว และร่วงง่าย ผลเป็นผลชนิดแห้ง ภายในมี 4 ผลย่อย เรียกว่า เม็ดแมงลัก มีลักษณะกลมยาวสีดำ มีเมือกห่อหุ้มเราสามารถปลูกได้โดยใช้กิ่งชำหรือใช้เมล็ดเพาะเป็นต้นกล้าแล้วย้ายปลูก เมื่อเมล็ดงอกขึ้นมาได้อายุ 1 เดือน ลงแปลงที่เตรียมดินไว้ ระยะระหว่างต้นและระหว่างแถว 40 เซนติเมตร แต่ถ้าเมื่อถอนขึ้นมาก่อนนำไปปลูกลงดิน ต้องตัดยอดทิ้งก่อนหรืออาจตัดออกครึ่งต้นก็ได้ ถ้าจะให้ดียิ่งขึ้นควรตัดแต่งรากด้วย เพราะแมงลักที่ตัดแต่ง รากจะงอกงามกว่าค่ะ ขอขอบคุณข้อมูล แมงลัก จาก วิกิพีเดีย ค่ะ 5. มะเขือเปราะ พันธุ์พวงหยกจักรพันธุ์มะเขือเปราะพันธุ์นี้ได้จากการผสมข้ามระหว่างมะเขือเปราะสายพันธุ์แม่ พันธุ์ขาวกรอบแม่โจ้ กับสายพันธุ์พ่อ EP 06 จากแหล่งรวบรวมพันธุ์มะเขือของสาขาพืชผัก มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ลักษณะสายพันธุ์แม่เป็นมะเขือเปราะต้นเตี้ย ออกดอกเร็ว ติดผลเป็นช่อ ผลกลม สีขาว เนื้อกรอบ ส่วนสายพันธุ์พ่อเป็นมะเขือเปราะต้นสูง ออกดอกช้า ผลผลิตต่ำ ผลกลมใหญ่สีเขียวลาย เนื้อเหนียวไม่กรอบ ทำการผสมข้ามเมื่อปี พ.ศ. 2552 ณ สำนักฟาร์มมหาวิทยาลัยแม่โจ้ อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ ปลูกคัดเลือกจำนวน 7 รอบ ได้มะเขือเปราะที่มีลักษณะคงที่ทางพันธุกรรม จากนั้นทำการปลูกทดสอบร่วมกับสายพันธุ์อื่นๆ เพื่อเก็บข้อมูลลักษณะประจำพันธุ์ ณ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ในปี พ.ศ. 2557–2558 ได้นำไปปลูก ณ ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตร เมื่อวันที่ 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2559 และพระราชทานนามว่า “มะเขือเปราะพวงหยกจักรพันธ์”"ต้น ไม้พุ่ม (shrub) มีเนื้อไม้ ความสูงของลาต้น 80-90 เซนติเมตร มีขนบนลำต้นเล็กน้อย ใบเดี่ยว เรียงสลับ (alternate) รูปไข่ (ovate) ปลายใบแหลม (acute) ขอบใบเว้า (lobed) เป็นคลื่นเล็กน้อย เส้นกลางใบ (midrib) สีเขียว แผ่นใบมีขน ก้านใบมีขน ออกเป็นช่อดอก ดอกย่อยจานวน 3-4 ดอก เส้นผ่านศูนย์กลางดอกประมาณ 2 เซนติเมตร กลีบเลี้ยง (calyx) 5 แฉกที่ปลาย สีเขียว กลีบดอก (petal) 5-6 แฉก สีม่วง เกสรเพศผู้ (anther) สีเหลือง ผลแบบมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด (berry) รูปร่างกลม (globose) ปลายผลกลม (rounded) สีหลักสีเขียว ลายความเข้มของสีผลมีสีอ่อน เป็นเงา กว้าง 2 เซนติเมตร ยาว 2 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงติดทน (persistent calyx) หนา สีเขียว เนื้อในสีขาว ผลสุกสีเหลือง อายุการออกดอก 60-65 วัน หลังเพาะเมล็ด ผลผลิตประมาณ 1,000-1,200 กรัมต่อต้นค่ะขอขอบคุณข้อมูล มะเขือเปราะ พันธุ์พวงหยกจักรพันธุ์ จาก ฐานข้อมูลพืชพันธุ์สัตว์มหาวิทยาแม่โจ้ ค่ะ ข้อควรปฏิบัติ เมื่อได้รับเมล็ดพันธุ์1. ดำเนินการปลูกอย่างรวดเร็ว2. ถ้ายังไม่พร้อมปลูกหรือปลูกไม่หมด ให้เก็บไว้ในตู้เย็น ช่องธรรมดา โดยเก็บไว้ในภาชนะมิดชิด ห้ามอากาศเข้า(เมล็ดพันธุ์นี้จะมีคุณภาพดีเมื่อเก็บรักษาถูกต้อง และปลูกก่อน เดือนธันวาคม 2564) เกร็ดความรู้ เมล็ดพันธุ์เป็นสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กๆ ที่สามารถเดิบโต เป็นต้นไม้ เป็นดอกไม้หรือเป็นพืชผัก ให้คุณค่าที่งดงาม และทรงพลังกับสรรพสิ่งในโลกใบนี้ มหาวิทยาลัยแม่โจ้เชื่อมั่นในการมอบเมล็ดให้แก่กันนั้น เป็นการให้ที่ไม่สิ้นสุด เพราะ 1 เมล็ดคือ 1 ชีวิต ที่จะสามารถร้างสิ่งมีชีวิตใหม่ได้อีกมหาศาลตัวอย่าง มะเขือเปราะ 1 ต้นซึ่งเกิดจาก 1 เมล็ด ให้ผลประมาณ 100-150 ผล/ต้น โดย 1 ผลมีเมล็ดประมาณ 500-700 เมล็ด นั่นคือ จากเมล็ดมะเขือเปราะ 1 เมล็ด จะได้เมล็ดมะเขือเปราะ 50,000 - 75,000 เมล็ด ซึ่งใช้ระยะเวลาประมาณ 100-150 วันเท่านั้น เมล็ดที่บรรจุในซองนี้เป็นเมล็ดพันธุ์แบบผสมเปิด (Open Pollinated ; Op) ซึ่งสามารถเก็บเมล็ดไว้ทำพันธุ์ต่อได้ ปลูกผักสวนครัวอย่างไรให้แข็งแรงทุกอย่างเริ่มต้นที่ใจ เมื่อใจต้องการ กระบวนการจะเริ่มขึ้น1. เรียนรู้จากแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น หนังสือ อินเตอร์เน็ต หรือการออกไปท่องเที่ยวดูของจริง ตามสถานที่ต่าง ๆ สิ่งที่ควรจะต้องเรียนรู้ เช่น ปัจจัยในการเจริญเติบโตของพืช การปฏิบัติดูแล รักษา การจัดการดิน น้ำ การป้องกันกำจัดโรคแมลงต่าง ๆ ชนิดและพันธุ์พืชผักต่างๆ (เรียนรู้มากๆ)2. ลงมือปฏิบัติ เป็นการเรียนรู้ที่สำคัญที่สุด เริ่มการปฏิบัติโดยการวิเคราะห์สถานที่ที่มี เพื่อการปลูกผัก 1 ต้น หรือ 1 แปลง หรือมากกว่านั้น ตามความต้องการ จากนั้น "ลงมือทำ" แล้วคุณจะรู้ว่าการปลูกผักสวนครัวมีเสน่ห์อย่างไร ขอขอบคุณ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ อยู่เคียงข้างคนไทย พ้นภัยโควิด-19 เพื่อความมั่นคงทางอาหารCr. ภาพถ่ายประกอบบทความนี้ทุกภาพ โดย เด็กหญิงเมล็ดพันธุ์