“เหนือสุดในสยาม ชายแดนสามแผ่นดิน ถิ่นวัฒนธรรมล้านนา ล้ำค่าพระธาตุดอยตุง” คำขวัญประจำจังหวัดเชียงรายได้กล่าวถึง “พระธาตุดอยตุง” หรือ “พระมหาชินธาตุเจ้าดอยตุง” สถานที่ศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองเชียงราย ซึ่งนักท่องเที่ยวควรหาโอกาสไปสักการบูชาสักครั้งเมื่อเดินทางมาเยือนดินแดนล้านนา โดยเฉพาะผู้ที่เกิดปีกุนเพราะเป็นพระธาตุประจำวันเกิด พระธาตุดอยตุงเป็นพระเจดีย์ที่เก่าแก่ที่สุดของล้านนา ตำนานสิงหนวัติกล่าวว่า ในปี พ.ศ.561 พระมหากัสสปะเถระได้อัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุพระรากขวัญเบื้องซ้าย (กระดูกไหปลาร้า) มาถวายให้แก่พระเจ้าอชุตราช กษัตริย์ลำดับที่ 3 แห่งราชวงศ์สิงหนวัติ ผู้ครองนครโยนกนาคพันธุ์ ก่อนจะสร้างพระเจดีย์ขึ้นเพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ณ ดอยดินแดง หรือ ดอยสามเส้า ตามคำพยากรณ์ของพระพุทธเจ้า ในการนี้พระมหากัสสปะเถระได้ปักตุง (ธง) ไว้บนยอดเขา พร้อมอธิษฐานว่า หากชายตุงโบกสะบัดไปถึงจุดใดจะให้บริเวณนั้นเป็นที่ตั้งของพระเจดีย์ จนเป็นที่มาของชื่อ พระธาตุดอยตุง หลังจากนั้น พระธาตุดอยตุงได้รับการดูแลรักษาจากกษัตริย์ล้านนา เจ้าเมืองเชียงแสน และชาวบ้านในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง การบูรณะครั้งใหญ่เกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2470 โดยครูบาศรีวิชัย นักบุญแห่งล้านนา มีการโบกปูนครอบทับพระธาตุองค์เดิมไว้ภายใน แต่ยังคงรูปแบบใกล้เคียงของโบราณ และอีกครั้งเกิดขึ้นในสมัยจอมพลถนอม กิตติขจร เมื่อปี พ.ศ. 2516 กระทรวงมหาดไทยได้สร้างเจดีย์ทรงปราสาทยอดทำจากคอนกรีตเสริมเหล็กครอบทับพระธาตุและตกแต่งด้วยกระเบื้องโมเสก ถือเป็นความเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญ จากเจดีย์ทรงระฆังแปดเหลี่ยมเป็นเจดีย์ทรงปราสาทยอด ซึ่งผู้ออกแบบคือ ศาสตราจารย์ (พิเศษ) ประกิต (จิตร) บัวบุศย์ ศิลปินแห่งชาติ การบูรณะครั้งล่าสุดเกิดขึ้นระหว่างปี พ.ศ.2549-2550 กรมศิลปากรได้ปรึกษากับคนท้องถิ่นและตัดสินใจร่วมกันว่า จะใช้เลื่อยไฟฟ้าตัดเจดีย์ทรงปราสาทยอดออก เพื่อเผยให้เห็นเจดีย์ทรงระฆังแปดเหลี่ยมด้านใน หลังจากนั้น จึงเสริมความแข็งแรงขององค์พระธาตุ ก่อนปิดด้วยทองจังโกเป็นแผ่นทองเหลืองที่ถูกตีให้บางสำหรับหุ้มพระเจดีย์โดยเฉพาะ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ที่นิยมทำกันของชาวล้านนา การเดินทางโดยรถส่วนบุคคล พระธาตุดอยตุงห่างจากตัวเมืองเชียงรายไปทางทิศเหนือราว 46 กิโลเมตร ขับรถมาตามถนนพหลโยธินจนถึงสามแยกไฟแดงบ้านสันกอง อำเภอแม่จัน เลี้ยวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 1149 วิ่งไปตามถนนสองเลนอีก 16 กิโลเมตร การเดินทางโดยรถสาธารณะ ส่วนนักท่องเที่ยวที่ไม่มีรถส่วนตัว สามารถขึ้นรถโดยสารประจำทางได้ที่ท่ารถเก่าในตัวเมืองเชียงราย นั่งรถโดยสารประจำทางสายเชียงราย-แม่สาย ราคา 30 บาท รถตู้ราคา 50 บาท โดยแจ้งกระเป๋ารถเมล์ให้ทราบว่า ต้องการลงรถที่สามแยกดอยตุงสายใหม่ บริเวณนั้นมีวินมอเตอร์ไซค์รับจ้างที่จะนำเราไปยังท่ารถสองแถวสีม่วง แต่ความจริงระยะทางไม่ไกลมากประมาณ 200 เมตร สามารถเดินไปได้ ซึ่งนักท่องเที่ยวสามารถเหมารถเที่ยวชมพระตำหนักดอยตุง สวนรุกขชาติแม่ฟ้าหลวง (ดอยช้างมูบ) รวมไปถึงพระธาตุดอยตุง หรือจะเหมาไปผาฮี้ได้ค่ะ ราคาเหมา 700-1000 บาท ราคาขึ้นอยู่กับสถานที่ ๆ ไปค่ะ จะเห็นได้ว่าตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาพระธาตุดอยตุงถูกซ่อมแซมและเปลี่ยนแปลงรูปลักษณ์ภายนอกหลายครั้ง อย่างไรก็ตาม นั่นไม่ได้ทำให้ความศรัทธาของประชาชนลดน้อยลงแต่อย่างใด ถ้าใครมีโอกาสมาเที่ยวเชียงรายอย่าลืมแวะมาสักการะพระธาตุดอยตุงกันค่ะ ภาพถ่าย: จากผู้เขียน Cat Smile เองค่ะ