น้ำออกรู แหล่งเรียนรู้ คู่หมู่บ้านสันเจริญ หมู่บ้านสันเจริญ ตั้งอยู่ที่หมู่ที่ 6 ตำบลผาทอง อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน หมู่บ้านตั้งอยู่บนภูมิประเทศ ลายล้อม ด้วยภูเขาและประชากรส่วนใหญ่เป็นกลุ่มชาติติพันธ์อิ้วเมี่ยน ซึ่งชาวบ้านสันเจริญนี้ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพการปลูกกาแฟ เป็นไร่กาแฟขนาดใหญ่ของจังหวัดน่านนักท่องเที่ยวเมื่อมาถึงหมู่บ้านสันเจริญแล้วสามารถหาชิมกาแฟได้ไม่ยาก และอาจไม่น่าเชื่อเลยว่าจะมีร้านกาแฟที่มีคุณภาพและอร่อยในหมู่บ้านแห่งนี้ด้วย ทางแยกเข้าบ้านสันเจริญ เส้นทางไปน้ำออกรู ถนนเป็นทางคอนกรีต การเดินทางไปยังหมู่บ้านสันเจริญนั้นเดินทางจากเมืองน่านใช้เส้นทางน่าน-ทุ่งช้าง หรือถนนหมายเลข 101 พอถึงที่ว่าการอำเภอท่าวังผา ซึ่งมีระยะทางประมาณ 43 กิโลเมตร ให้เลี้ยวซ้ายเข้าสู่ถนนหมายเลข 1148 ประมาณ 15 กิโลเมตร ให้เลี้ยวซ้ายที่บ้านปางสา ขับรถข้ามสะพานลำน้ำหุย หนทางในช่วงแรกจะเป็นถนนลาดยางประมาณ 3 กิโลเมตร และจะเป็นถนนคอนกรีตเสริมเหล็กและไม้ไผ่อีกประมาณ 9 กิโลเมตร ถนน หนทางค่อนข้างลาดชัน ไปตามไหล่เขาสันเขา เส้นทางนี้จะผ่านทางเข้าหมู่บ้าน น้ำลัด ใต้หน่วยจัดการต้นน้ำหุย จะมีทางแยกเข้าหมู่บ้าน โดยมีป้ายทางเข้าบอกอยู่ ทางตรงไปจะเป็นบ้านน้ำกิ ให้เลี้ยวซ้ายเดินทางไปอีกประมาณ 7 กิโลเมตร จะถึงหมู่บ้าน เส้นทางนี้แคบ การขับขี่รถด้วยความระมัดระวังเส้นทางอาจเปลี่ยว แต่ได้ชมธรรมชาติที่สวยงามตามเส้นทางพอถึงหมู่บ้านสันเจริญจะเจอวงเวียน ให้ขับรถอ้อมวงเวียนเหมือนกับยูเทิร์นรถอีกรอบ หรือจะสอบถามคนในหมู่บ้านนั้นก็ได้ ชนเผ่าอิ้วเมี่ยนน่ารักอัธยาศัยดีทุกคน น้ำออกรูอยู่ใกล้กับหมู่บ้านมาก ประมาณ 300 เมตร พอไปถึงท่านจะพบกับความร่มรื่นเพราะที่แห่งนี้มีต้นไม้ใหญ่หลายต้น ชาวบ้านแถวนี้เล่าว่าแถวนี้คือป่าต้นน้ำเราต้องอนุรักษ์ไว้เพื่อให้ลูกหลานได้เห็นต่อไป ต้นไม้ที่พบมากในบริเวณนี้อีกต้นหนึ่ง คือ ต้นมะต๋าว หรือทางภาคกลางเรียกว่าต้นลูกชิด ต้นมะต๋าวนี้จะขึ้นบริเวณที่อุดมสมบูรณ์ โดยเฉพาะเป็นป่าที่ใกล้ลำน้ำหรือลำห้วย รวมทั้งป่าต้นน้ำจะแพร่กระจายพันธุ์เป็นอย่างดี มะต๋าวก็เป็นพืชเศรษฐกิจของหมู่บ้านสันเจริญอีกอย่างหนึ่ง พอมาถึงเราจะเดินข้ามสะพานเหล็กไปดูน้ำออกรู ซึ่งถ้าเป็นต้นน้ำที่อื่นก็จะเป็นน้ำซึมน้ำซับที่ค่อยไหลออกมาจากพื้นดิน หรือตามต้นไม้ แต่น้ำออกรูนี้จะไหลออกมาจากรูแรงมาก โดยเฉพาะในฤดูฝนน้ำจะออกรูมาแรงมาก สิ่งที่สำคัญเป็นความเชื่อของชาวบ้านเมื่อมาเที่ยวน้ำออกรูห้ามปีนป่ายขึ้นไปบริเวณน้ำออกรูนั้น เขาเล่ากันต่อ ๆ มาว่าผีต้นน้ำไม่ให้ขึ้นไป หรือชาวบ้านเรียกว่าที่เค็ม เพราะถ้าไม่เชื่อขึ้นไปเหยียบย่ำจะทำให้ไม่สบายได้ แต่สามารถยืนด้านล่างถ่ายรูปได้ สระน้ำมรกต เป็นวังน้ำที่อยู่บริเวณน้ำออกรูนั้น ซึ่งมีสีเขียวมรกตถ้ามองไกล ๆ จะสวยงามมาก สระน้ำนี้สามารถลงเล่นได้ มีความลึกประมาณ 2 เมตร ถ้านำเด็ก ๆ ไปเล่น ควารดูแลอย่างใกล้ชิด สามารถเล่นได้ทั้งวันเพราะบริเวณนี้ร่มรื่นไม่ร้อน และน้ำเย็นมาก ในที่แห่งนี้ยังเป็นแหล่งอนุรักษ์สัตว์น้ำ ซึ่งมีปลาท้องถิ่นมากมาย ให้เด็ก ๆ หรือผู้ที่สนใจได้มาศึกษาเรียนรู้ได้อีก มาเที่ยวแถมได้ความรู้เรื่องแหล่งต้นน้ำ พืชพันธุ์ ระบบนิเวศ อีกด้วย ในบริเวณแห่งนี้ชาวบ้านช่วยกันสร้างห้องน้ำ และศาลาไว้เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจสำหรับนักท่องเที่ยว แต่ไม่มีใครดูแล และอีกอย่างหนึ่งบริเวณแห่งนี้ไม่มีถังขยะ ผู้คนที่มาท่องเที่ยวควรช่วยกันรักษาความสะอาดของห้องน้ำ และบริเวณน้ำออกรู ถ้านำเอาอาหารและเครื่องดื่มมาด้วยเมื่อรับประทานเสร็จแล้วควรนำถุงหรือภาชนะหรือขยะไปทิ้งที่เหมาะสมด้วย ภาพหน้าปก และภาพประกอบ Photo by บ่ายไตยลื้อเมิงโป
