พิพิธภัณฑ์วัดศรีดอนคำ แหล่งเรียนรู้ประวัติศาสตร์เมืองแพร่ มรดกเก่าแก่นับพันปีพระธาตุล้ำค่า ส้มพุทรารสเลิศ แหล่งกำเนิดผ้าจก มรดกสวนหิน ถิ่นชาวเมืองลองคำขวัญประจำอำเภอลอง "พระธาตุล้ำค่า" หมายถึง พระธาตุศรีดอนคำ ที่วัดศรีดอนคำแห่งนี้ และภายในวัดมีพิพิธภันฑ์ ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานของ "พระเจ้าพร้าโต้" สมบัติล้ำค่าของชาติ ภาพโดยผู้เขียนวัดศรีดอนคำ แต่เดิม ชาวบ้านเรียกว่า "วัดห้วยอ้อ" ตั้งอยู่ตำบลห้วยอ้อ อำเภอลอง จังหวัดแพร่ ห่างจากตัวเมืองแพร่ 45 กิโลเมตร เป็นโบราณสถานเก่าแก่ สร้างเมื่อปี พ.ศ.1078 หรือประมาณ 1,500 ปี ตั้งแต่สมัยพระนางจามเทวี เสด็จจากเมืองละโว้ไปเมืองหริบุญชัย มีอุโบสถหลังใหญ่ เป็นที่ประดิษฐานของพระเจ้าเชียงแสนอยู่ภายในวัด นับว่าเป็นพระธาตุที่มีอายุเก่าแก่ ที่อยู่คู่บ้านคู่เมืองชาวแพร่มาอย่างช้านาน เมื่อเราเดินทางเข้ามาภายในวัด และจอดรถที่หน้าลานพิพิธภัณฑ์ อากาศร่มรื่น ภาพโดยผู้เขียน"ภาพโดยผู้เขียนภาพโดยผู้เขียนเมื่อเข้าชมพิพิธภัณฑ์ศรีดอนคำ เราจึงมากราบนมัสการ "พระเจ้าพร้าโต้" เป็นพระพุทธรูปที่แกะสลักจากไม้สัก สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2236 แต่เดิมประดิษฐานอยู่ในวิหารวัดศรีดอนคำ ซึ่งปัจจุบันรื้อถอนไปแล้ว และได้สร้างอุโบสถขึ้นมาแทน พระเจ้าพร้าโต้ เป็นศิลปะพื้นบ้าน ฝีมือช่างท้องถิ่นของอำเภอลอง ที่มาของชื่อ พระเจ้าพร้าโต้ เพราะว่า ช่างได้ใช้มีด หรือพร้าโต้ ทำโครงร่างของพระพุทธรูป ก่อนจะใช้เครื่องมืออื่น ๆ ตกแต่ง ให้งดงาม ทำให้องค์พระมีลักษณะแปลกตา มีทั้งหมด 5 องค์ คือ องค์ใหญ่ 1 องค์ และองค์เล็ก 4 องค์ ได้นำองค์เล็กถวายสมเด็จย่า จำนวน 2 องค์ ซึ่งประดิษฐานที่หอคำหลวง ไร่แม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย และถูกโจรกรรมไป 1 องค์จากไร่แม่ฟ้าหลวง ทำให้ปัจจุบันเหลือประดิษฐานที่วัดศรีดอนคำแห่งนี้เพียง 3 องค์เท่านั้น คือ (องค์ใหญ่ 1 องค์และ องค์เล็ก 2 องค์) ตามที่เห็นในภาพพระเจ้าพร้าโต้องค์ใหญ่ มีขนาด สูง 3 เมตร กว้าง 1.5 เมตร ปัจจุบักรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนเป็นสมบัติของชาติแล้วภาพโดยผู้เขียนความมหัศจรรย์ในการสร้างพระเจ้าพร้าโต้ นอกจากแกะสลักไม้สักด้วยมือ และทำด้วยมีดพร้าโต้เแล้ว ยังสร้างเสร็จภายใน 1 วัน ก่อนที่พระอาทิตย์จะตกดิน ภาพโดยผู้เขียนมีความเชื่อว่า อานิสงส์ที่กราบนมัสการพระเจ้าพร้าโต้ หรือพระเจ้าทันใจ จะทำให้สำเร็จ สมปรารถนาอย่างทันใจ ในเวลาอันรวดเร็วอีกด้วยและภายในพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ยังมี พระองค์เล็ก จำนวน 1,000 องค์ ที่ทำจากไม้ และแกะสลักด้วยมีด ฝีมือของชาวบ้านสมัยก่อน น่าทึ่งมากจริง ๆ แสดงให้เห็นถึงจิตศรัทธาในพระพุทธศาสนาอย่างแท้จริง แค่เราได้ชมก็เกิดความรู้สึกเลื่อมใส ศรัทธา แล้วค่ะ ภาพโดยผู้เขียนเมื่อเดินออกมาจากพิพิธภัณฑ์ ทางด้านซ้ายมือ จะมี "ระฆังระเบิด" ซึ่งเป็นระเบิดของจริงในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 และได้สร้างทางรถไฟจำลองขึ้นมาเพื่อระลึกถึงเหตุการณ์การค้นพบระเบิดนี้ภาพโดยผู้เขียนประวัติความเป็นมาของระฆังลูกระเบิด ตั้งอยู่ที่วัดศรีดอนคำแห่งนี้ และได้แขวนไว้ทำเป็นระฆัง และทำเป็นทางรถไฟจำลอง สะพานทางรถไฟข้ามแม่น้ำห้วยต้า เป็นสถานที่ ที่พบระเบิดลูกนี้ มีเรื่องเล่าลือกันเกี่ยวกับ "แพร่แห่ระเบิด" มากมาย ผู้คนเล่าว่า "สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ระเบิดตกลงมาที่สะพานทางข้ามรถไฟแม่ห้วยต้า กลุ่มสัมพันธมิตรได้นำมาทิ้ง เพื่อทำลายสะพาน ไม่ให้ญี่ปุ่นเดินทาง หรือติอต่อสื่อสารได้สะดวก เมื่อมีผู้พบเห็นระเบิด ชาวบ้านนึกว่าสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และเดินขบวนแห่ ต่อมาระเบิดเกิดระเบิดขึ้นมา ทำให้ชาวบ้านตายครึ่งเมือง" เรื่องเล่าในตำนานนี้ที่มักนำมาเล่าล้อเลียนชาวแพร่ เป็นเรื่องตลกร้ายหรือเรื่องจริงกันแน่ ภาพโดยผู้เขียนซึ่งความจริงแล้ว ที่จังหวัดแพร่มีการแห่ระเบิดจริง แต่ไม่ได้เกิดจากความไม่รู้ว่านี่คือระเบิด ชาวแพร่รู้ว่า สิ่งนี้คือระเบิด ได้นำดินระเบิดออกไป ถอดชนวนเรียบร้อยแล้ว จึงนำระเบิดที่แห่เข้ามาในอำเภอลอง จะนำมาถวายวัด เพื่อทำเป็นระฆัง แต่ไม่ได้มีเหตุการณ์ระเบิดแตกเกิดขึ้น และไม่มีใครล้มตาย อย่างที่เล่าลือกัน ภาพโดยผู้เขียนภาพโดยผู้เขียนถัดจากระฆังระเบิด มองมาด้านหน้า จะพบกับพระเจดีย์ พระธาตุศรีดอนคำ ซึ่งบรรจุพระบรมสารีริกธาตุของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า คำไหว้บูชาพระธาตุศรีดอนคำ “ สุวัณณะจะเร มะโรรัมเม อุรุงคะธาตุตุง สุปติฏฐิตา ติฏฐวะรัง อะหัง วันทามิ สัพพะทา” ที่วัดจะมีการจัดงานประเพณี ไหว้พระธาตุศรีดอนคำ จะจัดขึ้นในเดือนพฤศจิกายน ของทุกปี ภาพโดยผู้เขียนหอไตร ตั้งอยู่ข้างกับระฆังลูกระเบิด เป็นแหล่งเก็บรวบรวมความรู้ ในตำนาน พระพุทธรูปเก่าแก่ และคัมภีร์โบราณ ทางพระพุทธศาสนา ภาพโดยผู้เขียนภาพโดยผู้เขียนหากคุณมีโอกาสมาเที่ยวจังหวัดแพร่ อย่าลืมมาที่อำเภอลอง เข้าไปกราบนมัสการพระเจ้าพร้าโต้ เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต และได้สัมผัสเรื่องราวและศึกษาความรู้ทางประวัติที่ศาสตร์ อันยาวนานของพระธาตุศรีดอนคำ ที่สร้างขึ้นนับพันปี และเรื่องได้ศึกษาประวัติความเป็นมา รวมถึงเรื่องเล่าในตำนาน "แพร่แห่ระเบิด" อีกด้วยข้อมูลเพิ่มเติมที่ตั้งเลขที่ 1 หมู่ 7 บ้านดอนทราย ตำบลห้วยอ้อ อำเภอลอง จังหวัดแพร่การเดินทางรถยนต์ส่วนตัว วัดอยู่อำเภอลอง ห่างจากอำเภอเมือง ประมาณ 45 กิโลเมตร ใช้ทางหลวงหมายเลข 1023รถโดยสาร ขึ้นรถโดยสารจากตลาดชมพู่มิ่ง สายลอง - แพร่ ใช้เวลาเดินทางประมาณ 1 ชั่วโมง เพราะเส้นทางภูเขา ถนนเดินทางได้สะดวก เวลาเข้าชม: เปิดให้ประชาชนเข้าชมได้ทุกวันค่าบริการเข้าชม : ไม่มีค่าใช้จ่าย