มีให้เห็นน้อยลงทุกทีแล้ว สำหรับภาพความร่วมมือ ช่วยเหลือกันทำงานบุญ ตลอดจนงานขาวดำ งานกุศลต่างๆ ของชนบทไทย เมื่อมีโอกาสจึงขอบันทึกเป็นความทรงจำ และร่วมเผยแพร่ความสามัคคีกันของชุมชนให้เห็นถึงความงดงามด้านนี้ งานร่วมมือนี้ เป็นงานศพทวดของผู้เขียนเอง ท่านจากไปอย่างสงบด้วยโรคชรา เกิดขึ้นที่ อ.แว้ง จ.นราธิวาส เรื่องราวของการร่วมมือนี้ ไม่เพียงงานศพ งานใดๆ ที่เกี่ยวข้องกับประเพณี ไม่ว่าจะเป็นงานแต่ง ทอดกฐิน งานบวช ก็ล้วนมีมือของเพื่อนบ้าน ญาติพี่น้อง ยื่นมาช่วยเหลือ ลองไม่บอกสิ มีโวย มีน้อยใจ เหล่าแม่ครัว ภาพโดยผู้เขียน เนื่องจากเป็นงานศพ ผมจึงขอเล่าเรื่องความเชื่อพิธีศพก่อนเล็กน้อย คือ เมื่อใครหมดลมหายใจ ญาติจะตามผู้หลักผู้ใหญ่มากล่าวนำทางผู้ตาย คำพูดง่ายๆ มีว่า “ไปเถอะ ไปอยู่วัด” อุปกรณ์ก็มือธูป 1 ดอก ข้าวสาร เหรียญบาท คนนำทางถือกระถางธูป หว่านข้าวสาร กล่าว “ไปเถอะ ไปอยู่วัด” ทีมหามช่วยกันยกขึ้นรถกระบะ แล้วขับไปวัด ท้ายรถมีคนนั่งประกบ โดยทำหน้าที่โยนเหรียญบาทลงทาง เพื่อซื้อทางให้คนตาย ตามความเชื่อ เมื่อถึงวัดก็รดน้ำศพ สวดศพ รอฌาปนกิจต่อไป แม่ครัวสามวัย ช่วยกันแกะกุ้ง กลับมาที่เรื่องการช่วยเหลือ… เมื่อบ้านใกล้เรือนเคียงทราบข่าว จะรีบตรงดิ่งมายังวัดทันที ใครทันช่วยสิ่งใดก็ทำสิ่งนั้น ส่วนญาติสนิทเข้าตลาดซื้อวัตถุดิบมาปรุงอาหารต้อนรับแขก ทางด้านเพื่อนบ้านซึ่งรีบมาช่วยงานที่วัด ใครมาก่อน ก็คว้าไม้กวาดกวาดโรงครัว กวาดอาคารเก็บศพ ใครมาช้ากว่าก็ช่วยยกโต๊ะ เก้าอี้ ส่วนแม่ครัวจะค่อยๆ มา จุดบริการอาหาร แขกมา เชิญทางนี้ ภาพโดยผู้เขียน คราวนี้แม่ครัว รวมทั้งคนถนัดครัวมาก่อนวัตถุดิบจึงนั่งรอนานหน่อย แต่พอกับข้าวมาเท่านั้นแหละ ต่างกุลีกุจอช่วยกัน ตัดหัวกุ้ง หั่นผัก ต้ม แกง หุงข้าว อึดใจเดียว อาหารพร้อมทาน กลิ่นหอมชวนหิวคลุ้งทั่วโรงครัว นอกจากช่วยแรงแล้ว บางคนขอออกน้ำแข็งตลอดงาน บางรายสนับสนุนหมูเป็นตัวๆ ไม่ได้ถือหวังผลตอบแทน แต่ต้องการร่วมส่งผู้ตาย และทำบุญให้ผู้วายชน บูดู ผักสด ขาดไม่ได้ ภาพโดยผู้เขียน กุ้งอยู่นี่ แกงส้ม ภาพโดยผู้เขียน ตกเย็น ตกค่ำ กระทั่งตกดึก ขาเฮฮาจะรับโยงต่อ เฝ้าศพจนสว่างคาตา สามจังหวัดชายแดนใต้ แม้มีข่าวให้หวาดกลัวเสมอ แต่งานบุญ งานร่วมมือ ทุกคนไม่เคยขาดการยื่นมือข่วยเหลือ นี่คือบรรยากาศของความร่วมมือตามแบบวิถีชนบท ที่นับวันยิ่งหาดูได้ยาก แม้โลกจะหมุนอย่างไร แต่ผู้เขียนเองกลับมองว่า ไม่ควรละทิ้ง เพราะงานลงแขกเช่นนี้ ทำให้ญาติๆ ได้เจอกัน ตัวผู้เขียนเอง ได้มีโอกาสได้พบญาติใกล้ชิดที่ไม่เคยเจอกันเลย สิ่งนี้เป็นผลพลอยได้ที่น่าปลื้มใจ จุดล้างจาน ใครกินเสร็จ รับผิดชอบตัวเอง ภาพโดยผู้เขียน ขณะที่เขียน เวลา 21.30 น. อีกไม่กี่ชั่วโมง เมื่อถึง 3.30 น. ผู้ขียนต้องรีบตื่น ร่วมทีมกับคณะแม่ครัว ไปซื้อผักเพื่อมาปรุงเตรียมต้อนรับแขก ต้องรีบเข้านอนแล้วครับ สวัสดี