ชุมชนบ้านหนองบัว เป็นชุมชนหนึ่งในอำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา เป็นชุมชนอิสลาม ที่มีชาวบ้านนับถือศาสนาอิสลามมากถึงร้อยละ 80 ซึ่งชุมชนแห่งนี้จะมีประเพณี วัฒนธรรมทางศาสนา ที่หลากหลาย และประเพณีบางอย่างก็มีเฉพาะที่นี่ที่เดียว เช่น ประเพณีงานศพ ที่ชาวบ้านจะนำข้าวสารประมาณ 1 กิโลกรัม ใส่ถุงพร้อมกับเงินจำนวน 40 บาท เพื่อเป็นสิ่งของทำบุญ แทนการให้เงินเพียงอย่างเดียว หรือจะเป็นประเพณีงานแต่งงานที่ชาวบ้านจะนำเครื่องดื่ม หรือเครื่องครัวมาให้ที่งานแต่งงานเพื่อใช้ทำอาหารเลี้ยงแขกผู้มางาน และอีกประเพณีหนึ่ง ที่ชาวบ้านที่นี่เรียกว่า “ประเพณีค่ำศุกร์” ประเพณีค่ำศุกร์ คือประเพณีของชาวอิสลาม ที่จะมีการรับประทานอาหารร่วมกันที่มัสยิด จากที่เคยถามชาวบ้านที่นี่ถึงการปฏิบัติของ ประเพณีค่ำศุกร์ ชาวบ้านบอกว่า “เป็นการมาทำบุญเพื่อส่งอาหารให้กับญาติ พี่ น้อง ที่ล่วงลับไปแล้ว” ซึ่งจะจัดขึ้นทุกคืนของวันพฤหัสบดี หลังจากการละหมาด และมาหยังเสร็จเรียบร้อยแล้วช่วงระหว่างที่มีการมาหยังในมัสยิด (เฉพาะผู้ชายที่จะมามาหยัง และละหมาดที่มัสยิด) ผู้หญิงจะเตรียมการทำกับข้าว และจัดเตรียมอาหารที่จะประกอบด้วย ข้าว น้ำ อาหารคาว อาหารหวาน และผลไม้ ใส่ในภาชนะที่เรียกว่า “ถาด” จากนั้นผู้หญิงก็จะนำ ขึ้นทูนไว้บนศีรษะ จากนั้นจึงทูนจากที่บ้านมายังมัสยิด และจัดเตรียมสถานที่เพื่อใช้สำหรับรับประทานอาหารหลังจากการละมาด และมาหยังเสร็จเมื่อผู้ชายมาหยัง และละหมาดเสร็จก็จะเดินออกมาจากมัสยิด มายังสถานที่จัดเตรียมไว้ อยู่บริเวณศาลาข้าง ๆ มัสยิด จากนั้นผู้ชายก็จะนั่งเรียงกันตามถาดที่จัดเรียงไว้ก่อนที่จะมีการรับประทานอาหาร จะมีการกล่าวคำ คำ “ดุอาอ์” ซึ่งเป็นคำกล่าวที่เขียนไว้ในคัมภีร์ อัลกุรอาน ที่กล่าวให้กับผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว จากนั้นผู้ชายจะเป็นฝ่ายที่กินข้าวก่อน เมื่อผู้ชายกินข้าวเสร็จ ก็จะแยกย้ายกลับบ้านทันที และผู้หญิงก็จะมากินต่อจากผู้ชาย เมื่อกินเสร็จผู้หญิงก็จะทูนถาดของตัวเองกลับบ้านสาเหตุที่เรียก ประเพณีค่ำศุกร์ แต่จัดในวันพฤหัสบดี ก็เพราะว่าชาวบ้านได้จัดขึ้นในตอนกลางคืนของวันพฤหัสบดี ซึ่งเป็นค่ำคืนที่กำลังจะเข้าสู่วันศุกร์ และในวันศุกร์ก็ถือเป็นวันที่มีความสำคัญของศาสนาอิสลาม ที่มีการมารวมตัวกันเพื่อละหมาดวันศุกร์ที่มัสยิด คนอิสลามจึงให้ความสำคัญกับวันศุกร์มาก ๆ จึงจัดให้ประเพณีค่ำศุกร์ ถือเป็นการทำบุญก่อนที่จะถึงวันศุกร์ ดังนั้น ชาวบ้านจึงมีการเรียกประเพณีนี้ว่า ประเพณีค่ำศุกร์ จนมาถึงปัจจุบันประเพณีค่ำศุกร์ ถือเป็นประเพณีที่เก่าแก่ และหลงเหลือเพียงแค่ชุมชนบ้านหนองบัวเพียงแห่งเดียวเท่านั้น ในจังหวัดสงขลา เพราะคนรุ่นใหม่มีจำนวนน้อยที่จะเข้ามาสืบสานต่อ จึงทำให้ประเพณีต่าง ๆ เริ่มหายไปเรื่อย ๆ ผมในฐานะเป็นชาวพุทธที่มีโอกาสได้เข้าไปทำงานร่วมกับชุมชนบ้านหนองบัว และชาวบ้านศาสนาอิสลาม จึงมีความรู้สึกดีใจ ที่ได้รู้จักประเพณีนี้ และชุมชนแห่งนี้ และผมยังเชื่อว่า ชุมชนแห่งนี้ยังมีหลายสิ่งหลายอย่างที่ให้ผมได้เรียนรู้ และสืบค้นอีกมากมาย แล้วผมจะมาเล่าให้ฟังนะครับ ทุกภาพถ่ายโดย : Samart(Syukur) Sarem