วัดพระบรมธาตุไชยาราชวรวิหาร จ.สุราษฎร์ธานี พุทธสถานที่มีความเก่าแก่มาตั้งแต่สมัยอาณาจักรศรีวิชัย พระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรวิหาร มีโบราณสถานที่สำคัญคือ พระบรมธาตุไชยา เป็นสถานที่บรรจุพระบรมสาริกธาตุของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า สร้างขึ้นตั้งแต่ครั้งอาณาจักรศรีวิชัยตามแบบลัทธิมหายาน โดยสันนิษฐานว่าประมาณพุทธศตวรรษที่ 13-14 ประวัติการสร้างพระบรมธาตุไชยานั้น ถูกเล่าขานกันมาว่า มีพี่น้องชาวอินเดียที่มีฝีมือด้านช่างก่อสร้างได้สร้างเจดีย์พระบรมธาตุเสร็จเรียบร้อยแล้ว เจ้าเมืองในขณะนั้นได้ให้ตัดมือ ตัดเท้า หนึ่งในพี่น้องนั้นเพื่อไม่ให้ไปสร้างในสถานที่อื่นอีก แล้วจึงได้หล่อรูปพระโพธิสัตว์อวโลติเกศวรไว้เป็นเครื่องหมายแทนตัวผู้เสียชีวิต ด้านสถาปัตยกรรมและศิลปกรรม ลักษณะเป็นเจดีย์องค์เดียว เป็นทรงสี่เหลี่ยมจตุรมุขย่อ มุขด้านหน้าหรือมุขด้านตะวันออกเปิดมีบันไดขึ้นไปกราบนมัสการพระพุทธรูปในเจดีย์ได้ หลังคา 3 ชั้นลดหลั่นกันขึ้นไป แต่ละชั้นประดับรูปวงโค้งขนาดเล็กและสถูปจำลอง 24 องค์ ลวดลายประดับเจดีย์ได้มีการสร้างเพิ่มเติมด้วยปูนเกือบทั้งหมด วิหารคด เป็นระเบียงล้อมรอบองค์พระบรมธาตุอยู่ในผังรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปางต่าง ๆ รวม 180 องค์ ชาวบ้านจะเรียกกันว่าพระเวียน เป็นพระพุทธรูปหินทรายแดง เมื่อผิวนอกกระเทาะออกจะมองเห็นหินทรายแดงหรือศิลาแลงได้อย่างชัดเจน พระพุทธรูปศิลาทรายแดงสามองค์ หรือพระพุทธรูป 3 พี่น้อง เป็นปูชนียวัตถุสำคัญที่ประดิษฐานอยู่บริเวณลานภายในกำแพงแก้ว สร้างโดยสกุลช่างไชยาปางมารวิชัยในสมัยอยุธยา ทำด้วยศิลาทรายแดง โดยมีการบูรณะสมัยรัชกาลที่ 7 ปี พ.ศ. 2473 โดยพระชยาภิวัฒน์สุภัทรสังฆปาโมกข์ (หนู ติสโส) เจ้าคณะจังหวัดสุราษฎร์ธานีรูปแรก มีการบอกเล่าว่าในสมัยรัชกาลที่ 7 มีการสร้างศาลาครอบองค์พระมาถึง 3 ครั้ง แต่เกิดฟ้าผ่าทุกครั้ง ทำให้ไม่มีใครกล้าสร้างศาลาครอบพระองค์อีกเลย จึงเป็นพระพุทธรูปที่ตั้งอยู่กลางแจ้งมาจนถึงทุกวันนี้ วัดพระบรมธาตุไชยาราชวรวิหาร หรือวัดพระธาตุไชยา ตั้งอยู่ หมู่ที่ 3 ต.เวียง อ.ไชยา จ.สุราษฎร์ธานี (ห่างจากตัวเมืองสุราษฎร์ธานี ประมาณ 54 กิโลเมตร)