อะไรคือทุกข์...ในพระพุทธศาสนา

เครดิตภาพจากผู้เขียน (ดร.อาบแสงจันทร์ ต.)

              ทุกข์ในพระพุทธศาสนา สวัสดีครับท่านนักอ่านทั้งหลายวันนี้ มีอารมณ์อยากนำเสนอถึงความทุกข์ครับ ใช่ครับ “ทุกข์” ก็คือตรงกันข้ามกับสุขนี้หละครับ ทุกข์ หมายถึง ความไม่สบายกาย ไม่สบายใจ ความรู้สึกหรืออารมณ์ที่ไม่ปกตินี้แหละครับที่เรียกว่า ความทุกข์ มาดูกันว่าในพระพุทธศาสนาได้ให้ความหมายของความทุกข์ในมิติมุมมองไว้อย่างไรบ้าง

                ผู้เขียนขอนำเสนอถึงทุกข์ 11 อย่างที่มีในพระพุทธศาสนาดังนี้

                1. ทุกข์เพราะการเกิด อันนี้หมายถึงทั้งคนและสัตว์นะครับ ใช่ครับเพราะการเกิดท่านทราบหรือไม่ครับว่าในพระไตรปิฎกได้จรนาไว้ชัดเจนเลยว่าการเกิดเนี้ยะ...เป็นทุกข์ที่สุดแต่ตราบใดที่คนเรายังเวียนว่าย วนเวียนอยู่ในวัฏฏะสงสาร(สังสารวัฏ) ก็จะไม่มีทางหลุดพ้นความเกิดไปได้ ในพระไตรปิฎกได้ระบุให้เห็นว่า การเกิดเป็นมนุษย์นั้นยากที่สุดท่านเปรียบเหมือนเต่าตาบอดในทะเลที่หนึ่งร้อยปีจะโผล่ขึ้นมาหายใจหนึ่งครั้ง และหากครั้งใดที่โผล่มาแล้วประจวบเหมาะหัวที่โผล่มานั้นตรงกับห่วงยางที่ลอยอยู่ในทะเล นั่นหละครับ คือ การเกิด (ยากไหมครับ ทะเลที่ว่ากว้างใหญ่ไพศาล สุดลูกหูลูกตาไม่ใช่เรื่องง่ายเลยที่ตัวตาบอดตัวหนึ่งจะโผล่หัวขึ้นมารอดห่วงยางได้) เมื่อเกิดมาแล้วหากเป็นไปตามบุญทำกรรมสร้างครับ จนบ้าง รวยบ้าง พิการบ้าง นั่นหละจุดเริ่มต้นของความทุกข์ (ครูบาอาจารย์ได้อุปมาเปรียบไว้หลายท่านว่าตอนเกิดมาเป็นทารกสิ่งแรกที่แสดงถึงการมีชีวิตอยู่คือการร้องไห้ครับนั่น....เห็นไหมนี้คือ จุดเริ่มต้นของความทุกข์หละ)

เครดิตภาพจากผู้เขียน (ดร.อาบแสงจันทร์ ต.)

                4. ทุกข์เพราะความหดหู่ ห่อเหี่ยว ไม่สดชื่น อันนี้ก็เป็นทุกข์ เคยเจอหรือไม่ครับเวลาเจอเรื่องใดมากระทบเกิดภาวะวิกฤตในชีวิตบางครั้งรู้สึกถึงขั้นอยากฆ่าตัวตาย (สมัยนี้เขาเรียกโรคซึมเศร้า ประมาณนี้) นั่นหละครับ บางครั้งสิ่งที่เกิดเหล่านี้ไม่ได้เกิดจากตัวเราเท่านั้นแต่กลับพบว่ามีองค์ประกอบแวดล้อมหรือสภาพแวดล้อมที่เอื้ออำนวยให้เกิดความทุกข์ดังกล่าวเพิ่มขึ้นอีกด้วย

เครดิตภาพจากผู้เขียน (ดร.อาบแสงจันทร์ ต.)

                5. ทุกข์เพราะความคร่ำครวญเสียใจ ร่ำพึงรำพันถึงเรื่องเก่า ๆ เดิม ๆ ที่คอยมากระทบในใจจนทำให้เกิดความทุกข์บางครั้งแม้กระทั่งเรื่องเล็ก ๆ แต่เมื่อรวมหรือสะสมไว้นานวันอาจากลายเป็นเรื่องใหญ่ และหากไม่รู้จักทำใจเป็นกลางปล่อยวาง ไม่มองเห็นสิ่งที่เป็นสัจจธรรมของชีวิตอันนี้ก็เป็นหนึ่งในจุดเริ่มต้นของความทุกข์

เครดิตภาพจากผู้เขียน (ดร.อาบแสงจันทร์ ต.)

                6. ทุกข์ทางกาย อันนี้ยิ่งชัดครับ ความร้อน หนาว เจ็บ ปวด ไม่สบายเพราะโรครุมเร้า เจ็บป่วยเหล่านี้เป็นธรรมดาของมนุษย์-สัตว์ก็เป็นทุกข์ครับ (ทุกข์กาย แต่หากใจสบายถึงแม้ร่างกายจะทุกข์ แต่ก็จะไม่ทุกข์ ฟังดูงง ๆ นะครับแต่เรื่องจริง ในพระพุทธศาสนาพระพุทธองค์ท่านได้ตรัสว่า “ใจเป็นนาย กายเป็นบ่าว หรือใจสั่งกาย”

เครดิตภาพจากผู้เขียน (ดร.อาบแสงจันทร์ ต.)

                7. ความทุกข์ทางใจ อันนี้ชัดเจนครับท่านเคยเห็นหรือไม่บางคนแม้กายสบายแต่ถ้าใจป่วย (ไม่สบาย) ระบบมันจะส่งผลออกทางกายด้วย ผู้เขียนเคยได้ยินเรื่องเล่ามาว่า มีเด็กคนหนึ่งมีความรู้สึกว่าตัวเองไม่สบาย (แต่ความจริงไม่ได้เป็นอะไรเลย) เธอพยายามคะยั้นคะยอให้แม่พาไปหาหมอเพราะกลัวว่าตัวเองจะตาย เมื่อคุณหมอตรวจก็พบว่าไม่ได้เป็นอะไรแม้แต่นิดเลยออกอุบายเอาวิตามินซีให้แล้วบอกแก่เด็กน้อยว่า กินยานี้หลักอาหารครั้งละ 1 เม็ดรับรองไม่เกินสามวันหายแน่นอน ปรากฏเด็กเข้าใจว่าเป็นยารักษาโรค และหมอก็บอกว่ากินแล้วหายแน่นอนจึงปฏิบัติตามต่อมาปรากฏว่าเด็กรู้สึกว่าตนแข็งแรงขึ้น และเป็นปกติ) นี้แหละครับทุกข์เกิดทางใจ หากดับได้ด้วยใจ ทุกข์ก็หาย (พูดง่ายแต่ทำยาก..)

เครดิตภาพจากผู้เขียน (ดร.อาบแสงจันทร์ ต.)

                8. ทุกข์เกิดจากความคัดแค้น อาฆาตพยาบาท อันนี้ก็เป็นอีกทุกข์หนึ่งที่สำคัญครับบางคนแค้นเป็นสิบปียังไม่หายแค้น (แค้นนี้สิบปีแก้แค้นก็ยังไม่สาย ประมาณหนังจีนกำลังภายใน) แต่ทราบหรือไม่ครับว่าถ้าไม่ปล่อยวางคนที่ทุกข์ที่สุดคือเรา แต่คนที่เขาเป็นต้นเหตุให้เกิดความแค้น อาฆาตพยาบาทเขาลืมเรื่องนี้ไปตั้งแต่วันแรกแล้ว

เครดิตภาพจากผู้เขียน (ดร.อาบแสงจันทร์ ต.)

                9. ทุกข์กับความไม่พบกับสิ่งที่ปรารถนา คือ ความทุกข์จากการที่ไม่ได้ในสิ่งที่ต้องการ เช่น หกหัก รักคุต โดนคนรักบอกเลิก ผิดหวังจากการสอบ การทำงาน เหล่านี้ย่อมทุกข์ (สังคมปัจจุบันเห็นเยอะ หากประสบกับทุกข์ในสถานการณ์นี้มักลงเอยด้วยความสูญเสีย ความตาย หรือการแก้ปัญหาที่ผิดวิธี)

เครดิตภาพจากผู้เขียน (ดร.อาบแสงจันทร์ ต.)

                10. ทุกข์เพราะพลัดพรากจากสิ่งที่เป็นที่รัก อันนี้ชัดเจนครับ “ที่ใดมีรัก ที่นั้นมีทุกข์” อันนี้เป็นสัจธรรมของชีวิต การพลัดพรากจากสิ่งที่เป็นที่รัก ของรัก คนรัก ทุกสิ่งที่รัก ผลลัพธ์ก็คือ ทุกข์ครับ

เครดิตภาพจากผู้เขียน (ดร.อาบแสงจันทร์ ต.)

                11. ทุกข์เพราะปรารถนาสิ่งใดไม่ได้สิ่งนั้น อันนี้ก็เป็นทุกข์ครับ เห็นไหมครับว่า สภาพแวดล้อมปัจจุบันถูกบีบบังคับให้อยู่ในกรอบของความสำเร็จ เช่น ต้องการเป็นคนที่ประสบความสำเร็จในชีวิต หน้าที่การงาน ครอบครัวหรือได้รับการยอมรับจากสังคมรอบข้างจนบางครั้งหลงยึดติดอยู่กับอำนาจ ยศ ทรัพย์ ชื่อเสียง และเมื่อหากเกิดความพลาดพลั้งหรือไม่สมปรารถนาดังสิ่งที่ต้องการแล้วก็จะเกิดความทุกข์ จนสุดท้ายเห็นไหมครับว่าจะเป็นข่าวบ่อย ๆ ว่านักเรียนผิดหวังเรื่องการเรียนแล้วฆ่าตัวตาย วัยรุ่นไม่สมหวังในความรักแล้วฆ่าตัวตาย เป็นต้น

เครดิตภาพจากผู้เขียน (ดร.อาบแสงจันทร์ ต.)

                ครับนี้หละครับ 11 คือ เหตุที่มาของทุกข์ ล้วนแล้วแต่เป็นความทุกข์ที่พระพุทธองค์ทรงบัญญัติไว้ในพระพุทธศาสนา เป็นสิ่งที่ผู้อ่านทุกท่านควรตระหนักและใส่ใจ “หากรู้เท่าทันความทุกข์ และมองทุกข์เป็นเรื่องธรรมดา ก็จะรู้ว่าความทุกข์ นั้นมันไม่ได้ทุกข์อย่างที่คิดเลย”.....