อื่นๆ
ทำไมบางคนถึงโชคดีจัง?
ทำไมบางคนถึงโชคดีจัง?
เหตุใดบางคนจึงดูโชคร้าย คนที่โชคดีที่สุดคือคนที่มีโอกาสทางสังคมสูงจริงหรือ? (เช่น คนมีเงิน หน้าตาดี หรือมีชื่อเสียงอยู่แล้ว) ดังนั้นโชคนั้นเป็นสิ่งที่สุ่มหรือไม่? หรือโชคดีมาจากการทำบุญหรือทำแต่ความดีวันนี้ผมจึงถือโอกาสเขียนเกี่ยวกับทฤษฎีความโชคดีในพฤติกรรมศาสตร์เหล่านี้
ตามทฤษฎีแล้วโชคควรเป็นแบบสุ่ม คล้ายกับการทอยลูกเต๋าอย่างยุติธรรม เลย) แต่ในความเป็นจริง ในชีวิตเรา คำจำกัดความของโชคในความหมายแบบคลาสสิกค่อนข้างจะคลุมเครือ ลองมาดูตัวอย่างจากข้อเท็จจริงข้อแรกนี้คนที่ร่ำรวย หน้าตาดี และมีชื่อเสียงในสังคมอยู่แล้วมักจะ “โชคดี” กว่าคนอื่นๆนี่คือความจริง. ไม่ใช่สมมติฐาน แต่ฉันใส่เครื่องหมายอัญประกาศบนคำว่า "โชคดี" ที่นี่เพราะคำจำกัดความของโชคนี้ไม่ตรงกับคำจำกัดความของโชคในความหมายคลาสสิก ที่มาของข้อเท็จจริงนี้คือ The Matthew Effect (TMF หากใครยังไม่ได้อ่านคอลัมน์ที่ฉันเขียนเกี่ยวกับ TMF คุณสามารถหาได้ใน Thai Publica) TMF เป็นเรื่องของคนที่มีการศึกษาดีขึ้น รวยขึ้น ดูดีขึ้น มีชื่อเสียงมากขึ้น มักมีโอกาสในสังคมมากกว่าคนอื่นๆ ทั่วไป เช่น คนที่เคยเรียน ป.1 อาจารย์ต้องเลี้ยงคนนี้มาแบบพิเศษ ซึ่งส่งผลให้เขาเรียนดีขึ้นหลังเรียนดีขึ้น เมื่อทางโรงเรียนคัดเลือกคนส่งไปเรียนต่างประเทศ คนนี้มีโอกาสสูงกว่าคนอื่นๆ ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้วอาจจะโชคดีที่ปีแรกเพิ่งมาถึงที่เดิมก็ได้
Advertisement
Advertisement
ตัวอย่างหนึ่งของ TMF ที่อาจเกี่ยวกับความสามารถของผู้น้อยมากกว่าก็คือรูปลักษณ์ คนที่เกิดมาหน้าตาดีมักจะได้รับโอกาสจากคนในสังคมมากกว่าคนที่หน้าตาไม่ดี (นี่คือหลักฐานจาก Dan Hamermesh ความงามระดับพรีเมียมที่คนสวยมักจะได้รับสูงกว่าคนที่หน้าตาไม่ดี แต่มีการศึกษาเท่ากันประมาณ 17%)
ดังนั้นสิ่งเหล่านี้ "โชคดี" ที่ผมเรียกว่า "โอกาสทางสังคม" จึงไม่สุ่มมากเพราะ TMF แต่ที่มาของ "โอกาสทางสังคม" ที่แตกต่างกันระหว่างคนเหล่านี้สามารถสุ่มได้จริงๆ เช่นความแตกต่างของรูปลักษณ์หรืออาจจะไม่สุ่ม ตัวอย่างเช่น ทำงานเพื่อสร้างชื่อเสียงของคุณเองตั้งแต่เริ่มต้นสำหรับผู้ที่มีคุณสมบัติคล้ายคลึงกัน โชคจะสุ่มแจก แต่อัตราส่วนการเก็บเกี่ยวโชคเหล่านี้ของชาวเราจะไม่เหมือนกัน
พูดง่ายๆ ก็คือ หากเราขจัดปัจจัย TMF ออกไป ผู้คนก็มีโอกาสโชคดีเท่ากัน แต่คนที่โชคดีกว่าคือคนที่รู้จักโชคนั้นและเดินหน้าต่อไป ยกตัวอย่างเช่น สมมติว่าครูต้องการหานักเรียนเพื่อทำโครงงานให้กับโรงเรียน ว่านักเรียนคนนี้เป็นใครก็ได้ ไม่ต้องเก่งมาก
Advertisement
Advertisement
สมมติว่าครูสุ่มเลือกนักเรียน ก. ครูถามนักเรียน ก. ว่า “คุณต้องการทำโครงงานนี้หรือไม่? คุณไม่ได้รับเงิน แต่คุณได้รับประสบการณ์” นักเรียน ก. มองว่าโครงการเป็นการเสียเวลาและปฏิเสธครู อาจารย์จึงถามนักเรียน ข. นักเรียน ข. เห็นว่าเป็นโอกาสดีที่จะได้พัฒนาทักษะ เขาจึงตอบอาจารย์ และเมื่อนักศึกษา ข. ไปงานนี้จริงๆ เขาได้พบกับผู้คนมากมาย หลังจากทำโครงงานนี้เสร็จ เจ้าของโครงการชอบงานของตัวเองมาก และเสนองานนี้ให้นักศึกษา ข.
เมื่อนักศึกษา ก. เห็นนักศึกษา ข. ได้งาน ก็คิดในใจว่า ทำไมนักศึกษา ข. ถึงโชคดีกว่าตัวเอง? ทั้งที่การเรียนรู้ก็เหมือนกัน
แต่ในความเป็นจริง โชคนี้เคยเกิดขึ้นกับนักเรียน ก. มาก่อนด้วยซ้ำ แต่เขาไม่เห็นโอกาสที่ซ่อนอยู่ที่เกิดขึ้น เขาจึงพลาดโอกาส ทำให้นักศึกษา ข. ที่โชคร้ายจริง ๆ เท่ากับใช้โอกาสนี้ไป สรุปว่าโชคมีนิยามต่างกันไปแล้วแต่สถานการณ์ มีปัจจัยของ TMF และการที่บางคนไม่สามารถรับรู้โอกาสที่มาพร้อมกับโชคได้ ดังนั้น เราอาจจะต้องตกลงกันบ่อยขึ้นกับโอกาสที่อาจเกิดขึ้นที่เรามองไม่เห็น
Advertisement
Advertisement
ขอบคุณภาพที่มา
ภาพปกจาก : Alexas_Fotos/https://pixabay.com
ภาพที่1จาก : GDJ/https://pixabay.com
ภาพที่2จาก : Ryan McGuire/https://pixabay.com
ภาพที่3จาก : Tumisu/https://pixabay.com
ภาพที่4จาก : margodeco/https://pixabay.com
ความคิดเห็น
